Literatuur Burgerlijk Recht 1 2019/2020
Rijksuniversiteit Groningen
Zwaartepunten van het Vermogensrecht: Brahn/Reehuis, Druk 10
,Inhoud
Hoofdstuk 1.................................................................................................................................6
§1.1 Vermogen en vermogensrecht.......................................................................................6
§1.2 Opzet boek......................................................................................................................7
§1.3 Regeling van het vermogensrecht in het BW.................................................................7
Hoofdstuk 2.................................................................................................................................9
§2.1 Inleiding...........................................................................................................................9
§2.2 Beperkte rechten..........................................................................................................12
§2.3 Absolute vermogensrechten.........................................................................................14
Hoofdstuk 3...............................................................................................................................15
§3.1 Inleiding.........................................................................................................................15
§3.2 Verkrijging onder algemene titel tegenover verkrijging onder bijzondere titel...........15
§3.3 Gesloten stelsel van verkrijging en verlies van goederen.............................................15
§3.4 Originaire verkrijging tegenover derivatieve verkrijging..............................................15
§3.5 Het verschil tussen absolute en relatieve rechten in relatie tot wijze van verkrijging.16
§3.6 Kwalitatieve rechten en kwalitatieve verplichtingen...................................................17
Hoofdstuk 4...............................................................................................................................19
§4.1 Algemeen......................................................................................................................19
§4.2 Registergoederen en de openbare registers betreffende registergoederen...............19
§4.3 Andere openbare registers en publicatiemethoden....................................................20
§4.4 Voldoen onze privaatrechtelijke publicaties in de praktijk?.........................................21
Hoofdstuk 5...............................................................................................................................23
§5.1 Inleiding.........................................................................................................................23
§5.2 Bezit en detentie...........................................................................................................23
§5.3 Nadere wettelijke regels voor de vaststelling van bezit...............................................24
§5.4 Bezitsverkrijging en bezitsverlies..................................................................................25
§5.5 Bezit te goeder trouw...................................................................................................25
§5.6 Rechtsgevolgen van bezit..............................................................................................26
Hoofdstuk 6...............................................................................................................................28
§6.1 Inleiding.........................................................................................................................28
§6.2 Beschikkingsbevoegdheid.............................................................................................28
§6.3 Een geldige titel voor overdracht..................................................................................31
§6.4 Levering.........................................................................................................................34
Hoofdstuk 7...............................................................................................................................36
§7.1 Inleiding.........................................................................................................................36
, §7.2 Derdenbescherming door art. 3:86 BW........................................................................36
§7.3 Derdenbescherming door art. 3:88 BW........................................................................40
Hoofdstuk 8...............................................................................................................................41
§8.1 Inleiding.........................................................................................................................41
§8.2 Levering van roerende zaken, niet-registergoederen..................................................41
§8.3 Levering van registergoederen.....................................................................................46
§8.4 Levering van vorderingsrechten...................................................................................50
Hoofdstuk 9...............................................................................................................................56
§9.1 Inleiding.........................................................................................................................56
§9.2 Verkrijgende verjaring krachtens art. 3:99 BW.............................................................56
§9.3 Verkrijging door verjaring krachtens art. 3:105 BW.....................................................57
§9.4 Bewijsfunctie van verjaring...........................................................................................58
Hoofdstuk 10.............................................................................................................................59
§10.1 Inleiding.......................................................................................................................59
§10.2 Eigendomsverkrijging door toe-eigening....................................................................59
§10.3 Eigendomsverkrijging bij gevonden zaken..................................................................59
§10.4 Eigendomsverkrijging bij een gevonden schat...........................................................59
§10.5 Eigendomsverkrijging als gevolg van natrekking........................................................60
§10.6 Eigendomsverkrijging als gevolg van vermenging......................................................61
§10.7 Eigendomsverkrijging als gevolg van zaaksvorming...................................................61
Hoofdstuk 11.............................................................................................................................62
§11.1 Algemeen....................................................................................................................62
§11.2 Vestiging, overdracht en afstand van beperkte rechten............................................63
§11.3 Tenietgaan van beperkte rechten...............................................................................63
§11.4 Genotsrechten............................................................................................................64
§11.5 Zekerheidsrechten......................................................................................................69
Hoofdstuk 12.............................................................................................................................70
§12.1 Algemeen....................................................................................................................70
§12.2 Voorrechten................................................................................................................70
§12.3 Pand en hypotheek.....................................................................................................71
Hoofdstuk 13.............................................................................................................................75
§13.1 Verbintenis..................................................................................................................75
§13.2 Verbintenissenrecht....................................................................................................76
Hoofdstuk 14.............................................................................................................................77
§14.1 Inleiding.......................................................................................................................77
, §14.2 Rechtsregel, rechtsfeit en rechtsgevolg......................................................................77
§14.3 Het rechtsfeit rechtshandeling...................................................................................78
§14.4 De rechtsfeiten onrechtmatige daad en rechtmatige daad.......................................79
§14.5 Ook blote feiten kunnen rechtsfeiten zijn..................................................................80
§14.6 Schematische samenvatting van de rechtsfeiten.......................................................80
§14.7 De wettelijke regeling van de bronnen van de verbintenissen..................................80
Hoofdstuk 15.............................................................................................................................82
§15.1 Inleiding.......................................................................................................................82
§15.2 Een overeenkomst komt tot stand door een aanbod en aanvaarding daarvan.........82
§15.3 Wil, verklaring en gerechtvaardigd vertrouwen.........................................................84
§15.4 Totstandkoming algemene voorwaarden...................................................................89
Hoofdstuk 16.............................................................................................................................91
§16.1 Inleiding.......................................................................................................................91
§16.2 Wilsgebreken..............................................................................................................91
§16.3 De persoon..................................................................................................................99
§16.4 De vorm.....................................................................................................................105
§16.5 De inhoud..................................................................................................................105
Hoofdstuk 17...........................................................................................................................109
§17.1 Inleiding.....................................................................................................................109
§17.2 Wat is de inhoud van de partijafspraak?..................................................................109
§17.3 Aanvulling door wet, gewoonte en redelijkheid en billijkheid.................................110
§17.4 De redelijkheid en billijkheid.....................................................................................111
§17.5 Wie stelt de inhoud van een overeenkomst vast?...................................................114
Hoofdstuk 18...........................................................................................................................116
§18.1 Inleiding.....................................................................................................................116
§18.2. Nakoming.................................................................................................................116
Hoofdstuk 19...........................................................................................................................121
§19.1 Probleemverkenning.................................................................................................121
§19.2 Recht op nakoming...................................................................................................121
§19.3 De gevolgen van het niet-nakomen van verbintenissen..........................................122
§19.4 Vereisten voor het ontstaan van een verplichting tot schadevergoeding...............122
§19.5 Tekortkoming............................................................................................................122
§19.6 Toerekenbare en niet-toerekenbare tekortkoming.................................................123
§19.7 Aan de schuldenaar toerekenbare tekortkomingen/wanprestatie..........................124
§19.8 Nakoming is blijvend onmogelijk of nog mogelijk....................................................125
, §19.9 Nakoming is nog mogelijk: de verzuimregeling moet in acht worden genomen.....126
§19.10 Inhoud en omvang schadevergoedingsverplichting...............................................127
§19.11 Niet aan de schuldenaar toerekenbare tekortkomingen/overmacht....................128
Hoofdstuk 20...........................................................................................................................131
§20.1 Probleemverkenning.................................................................................................131
§20.2 Opschortingsrecht.....................................................................................................131
§20.3 Ontbindingsrecht......................................................................................................132
§20.4 Reclamerecht............................................................................................................133
§20.5 Samenvattend overzicht...........................................................................................134
§20.6 Rechten voor opeisbaarheid.....................................................................................136
§20.7 Schuldeisersverzuim.................................................................................................136
Hoofdstuk 21...........................................................................................................................138
§21.1 Algemeen..................................................................................................................138
§21.2 Aansprakelijkheid op grond van eigen onrechtmatige daad....................................138
§21.3 Kwalitatieve aansprakelijkheid voor personen.........................................................143
§21.4 Kwalitatieve aansprakelijkheid voor zaken...............................................................146
§21.5 Productaansprakelijkheid.........................................................................................148
§21.6 Oneerlijke handelspraktijken....................................................................................149
§21.7 Misleidende en vergelijkende reclame.....................................................................150
§21.8 Elektronisch rechtsverkeer.......................................................................................150
Hoofdstuk 22...........................................................................................................................151
§22.1 Verbintenissen uit andere bron dan onrechtmatige daad of overeenkomst...........151
§22.2 Zaakwaarneming.......................................................................................................151
§22.3 Onverschuldigde betaling.........................................................................................151
§22.4 Ongerechtvaardigde verrijking.................................................................................152
Hoofdstuk 23...........................................................................................................................153
§23.1 Terreinverkenning.....................................................................................................153
§23.2 Omvang van de schadevergoeding...........................................................................153
§23.3 Wijze van schadebegroting.......................................................................................157
§23.4 Vorm van de schadevergoeding...............................................................................158
§23.5 Immateriële schade...................................................................................................158
§23.6 Schadevergoeding bij letsel en overlijden................................................................158
,Hoofdstuk 1
§1.1 Vermogen en vermogensrecht
Nummer 1: Vermogen
De jurist verstaat onder ‘vermogen’: het geheel van op geld waardeerbare (althans in
economische sfeer liggende) rechten en verplichtingen die iemand heeft, dus het geheel van
zijn activa en passiva. Actiefposten vormen bijv. al zijn eigendomsrechten, maar ook al zijn
vorderingen. Het tegenovergestelde van een vordering is een verplichting of schuld. Ook zijn
schulden behoren tot zijn vermogen, bijv. een schuld uit een hypothecaire lening of uit
leverantie van energie. Alle schulden vormen passiefposten.
Nummer 2: Vermogensrecht
Het begrip ‘vermogensrecht’ is dubbelzinnig. Dit zit hem in het woordje ‘recht’. Recht kan
namelijk zowel betekenen het geheel aan geldende regels (objectief), als een krachtens die
regels aan iemand toekomende bevoegdheid (subjectief). Het objectieve recht is het geldende
recht: de binnen een bepaald rechtsgebied op een bepaald tijdstip geldende regels. In die
betekenis houdt ‘het vermogensrecht’ in: alle regels met betrekking tot de subjectieve rechten
en plichten die onderdeel van een vermogen kunnen vormen. Een subjectief recht is een aan
iemand toekomende ‘bevoegdheid’. Een ‘vermogensrecht’ betekent hier een aan een bepaalde
persoon toekomend recht dat deel uitmaakt van zijn vermogen, bijv. een eigendomsrecht of
een vorderingsrecht. Een subjectief recht bestaat slechts bij de gratie van een regel van
objectief recht.
Nummer 3: Goederenrecht en verbintenissenrecht
De subjectieve vermogensrechten vallen te onderscheiden in rechten met betrekking tot
goederen en rechten met betrekking tot personen. Op dit verschil bouwt de onderscheiding
van het objectieve vermogensrecht in ‘goederenrecht’ en ‘verbintenissenrecht’ voort. Het
goederenrecht is dat deel van het objectieve vermogensrecht dat betrekking heeft op de
rechtsverhouding tussen een persoon en een goed (bijv. een huis, auto of computer). Aan wie
behoort een goed toe? Wie mag over een goed beschikken? Het verbintenissenrecht is dat deel
van het objectieve vermogensrecht dat betrekking heeft op de rechtsverhouding tussen een
persoon en een andere persoon. Kan een persoon degene met wie hij een overeenkomst heeft
gesloten aan die overeenkomst houden? Heeft een persoon recht op schadevergoeding door
degene die hem schade heeft toegebracht?
Nummer 4: Verschil in soort subjectieve rechten
Het verschil tussen goederenrecht en verbintenissenrecht gaat verder dan een enkele
catalogisering. In het goederenrecht hebben we telkens te maken met rechten op goederen die
de rechthebbende in beginsel tegenover iedereen kan inroepen. Vanwege deze
‘derdenwerking’ noemen we een dergelijk recht een ‘absoluut recht’. In het
verbintenissenrecht hebben we in beginsel te maken met rechten die niet tegenover iedereen
inroepbaar zijn, maar slechts tegenover een bepaalde persoon, namelijk degene met wie men
in een verbintenisrechtelijke verhouding staat. Een dergelijk recht heet een ‘relatief recht’.
Nummer 5: Goederenrecht en verbintenissenrecht zijn niet van elkaar te scheiden
Het maken van onderscheid tussen goederenrecht en verbintenissenrecht kent weliswaar zijn
nut, maar beide rechtsgebieden zijn niet los van elkaar te zien.
,§1.2 Opzet boek
Nummer 6: Opzet van dit studieboek
Het eerste deel van dit boek beschrijft de zwaartepunten van het goederenrecht, het tweede
deel beschrijft de zwaartepunten van het verbintenissenrecht.
§1.3 Regeling van het vermogensrecht in het BW
Nummer 7: Het BW
Het vermogensrecht is geregeld in het Burgerlijk Wetboek (BW). Overigens is in het BW niet
het gehele vermogensrecht te vinden. In verscheidene wetten treft men (meer bijzondere)
regels aan ten aanzien van rechten en plichten die tot iemands vermogen kunnen behoren
(bijv. het auteursrecht, dat niet in het BW is geregeld, maar in de Auteurswet).
Nummer 8: Inhoud van het BW
Boek 1: Personen- en familierecht, bevat de wettelijke regeling van natuurlijke personen (valt
buiten dit studieboek).
Boek 2: Rechtspersonenrecht, regelt de zogenaamde rechtspersonen, lichamen die in het
vermogensrecht kunnen optreden als persoon, gelijk aan de ‘natuurlijke’ persoon.
Boek 3: Vermogensrecht in het algemeen, bevat bepalingen die voor alle subjectieve
vermogensrechten van belang kunnen zijn.
Boek 4: Erfrecht, omvat een regeling van wat met het vermogen van iemand gebeurt, wanneer
hij komt te overlijden (valt buiten dit studieboek).
Boek 5: Zakelijke rechten, bevat de absolute rechten die slechts zaken tot object kunnen
hebben.
Boek 6: Verbintenissen in het algemeen, bevat bepalingen die voor alle verbintenissen van
belang zijn.
Boek 7: Bijzondere overeenkomsten, omvat vooral veelvoorkomende overeenkomsten.
Boek 7A: Bevat enkele bijzondere overeenkomsten.
Boek 8: Verkeersmiddelen en vervoer, behelst het vervoersrecht.
Boek 9: Moet nog worden ingevoerd.
Boek 10: Internationaal privaatrecht, bevat conflictenrecht (valt buiten dit studieboek).
Nummer 9: Gelaagde structuur van het vermogensrecht: algemene en bijzondere delen.
De wetgever heeft bij de indeling van het vermogensrecht gekozen voor de systematiek van
algemeen naar bijzonder. Het meest algemene deel vormt Boek 3. Hier vinden we begrippen
en regels die in het vermogensrecht een meer algemene strekking hebben, zoals zaak, goed,
rechtshandeling etc. Boek 5 vormt een meer bijzonder deel met de regeling van de zakelijke
rechten, als eigendom, erfpacht etc. Zonder het algemeen deel in Boek 3 zou die regeling
echter incompleet zijn. Boek 6 is zowel een bijzonder als een algemeen deel. Bijzonder,
omdat het verbintenissenrecht tot het vermogensrecht behoort, waarvan Boek 3 het algemeen
deel vormt. Algemeen, omdat het voor alle verbintenissen gemeenschappelijke regels geeft.
Daarnaast bevat boek 6 ook zelf weer bijzondere delen, zoals titel 6.5, dat op zijn beurt weer
een algemeen deel is ten opzichte van Boek 7, dat voor een aantal veelvoorkomende
overeenkomsten nadere regels geeft. Aldus kunnen we in het BW verschillende lagen
onderkennen. Van een meer algemene gestelde basislaag via een of meer tussenlagen naar een
meer specifiek gestelde regeling. Men spreekt daarom van de ‘gelaagde structuur’ van het
BW. De laagsgewijze opbouw brengt een trapsgewijze werking met zich mee.
, Nummer 10: Schakelbepalingen
De wet kent in de vorm van ‘schakelbepalingen’ ook nog een alternatief systeem voor het
creëren van algemene delen. Zij ontlenen hun naam daaraan dat zij andere wetsbepalingen
inschakelen door deze van overeenkomstige toepassing te verklaren.
