Beknopte en duidelijke samenvatting van het vak wetenschappelijke vorming. Stof voor toets 1: alles tot en met hoofdstuk 4 van het boek 'De ontdekking van de geografie' (Ben de Pater)
Hoofdstuk 1: Sociale geografie als universitaire discipline
Geografie ontwikkelde zich in contact met de samenleving: maatschappelijke krachten die naar
plaats en tijd variëren.
Vanaf 1900 werd de samenleving steeds moderner: relatieve afstand verminderd (Blink). Informatie
ook niet meer plaatsgebonden.
1.1 Exponent van een moderniserende samenleving
Voor Blink waren deze veranderingen reden om in 1900 tijdschrift voor Economische geografie op te
richten. Het moest ook een discipline worden op de universiteit. Wie wilde profiteren van
uitbreidende wereldhandel etc. moest kennis hebben van geografie. Ook belangrijk voor
natievorming (vaderlandsliefde). Nationalisme was een motor achter de opkomst van universitaire
geografie. Behalve een vaderlands was het ook een koloniaal en militair vak. Kolonialisme speelde
nog een rol. Er werden nog vaak ontdekkingsreizen gemaakt. Zonder kennis van gebieden zouden
operaties mislukken. Dankzij oorlog kwam geografie ook op.
Beginjaren van de universitaire geografie
Eind 19e eeuw werd geografie een academische discipline. Te maken met maatschappelijke
omstandigheden, academisch gezien had het minder bestaansrecht. Er was niet echt duidelijk
vastgesteld wat geografie was en er werden hoogleraren aangewezen uit diverse vakgebieden (zoals
biologie). Hoogleraar Kan adviseerde bij zijn pensionering om twee hoogleraren hem op te laten
volgen: een sociale geograaf en een fysische geograaf.
In Duitsland kwam de geografie eerder op door meer nationalisme en oorlogen.
1.2 Traditionele opvattingen van de geografie
Veel geografen hingen rond 1900 de ecologische visie aan: mens is bewoner van de aarde. De relatie
tussen de mens en natuur moesten worden onderzocht. Discussie:
- Invloed van de natuur op de mens (klimaat, reliëf etc.)
- Wisselwerking tussen menselijke samenleving en fysische omgeving
- Invloed van de mens op natuur: hoe vormt mens natuurlandschap om in cultuurlandschap?
Geodeterminisme in Duitsland en de Verenigde Staten
Eerste opvatting vooral in Duitsland en VS populair. Heet ook wel fysisch determinisme: mens wordt
gedetermineerd door fysische omgeving. Voorstanders ontkennen dat ze monocausaal denken.
Ratzal is grondlegger: beïnvloedt door Darwins evolutietheorie. Hij onderzocht hoe mensen zich
aanpassen aan de natuurlijke omstandigheden. In VS ook veel invloed: Semple ging meer dan Ratzel
uit van deterministische relaties. Ook Huntington (vooral klimaat determinisme). Na de tweede
wereldoorlog verdween de harde vorm dat de omgeving de mens bepaalt, maar sinds jaren 80 weer
beetje terug (prisoners of geography bijv.)
Possibilisme in Frankrijk
De tweede opvatting: de wederzijdse relatie tussen mens en omgeving werd vooral in Frankrijk (maar
ook NL) aangehouden. Grondlegger is Vidal, historicus. Hij benadrukt dat de mens zich door zijn
verstandelijke vermogens gedeeltelijk losmaakt van de natuur. De natuur biedt mensen de
mogelijkheden (possibilités) om een bestaan op te bouwen. De mens kiest hoe (genre de vie) op
basis van cultuur waarin hij is opgegroeid. Keuze heeft dan invloed op het milieu: mens vormt het
landschap op als bijvoorbeeld een akkerbouwer. Behalve ecologisch was Vidal ook regionaal
(onderzocht verschillende pays) en meer additioneel dan cumulatief van aard.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper TentamensHalen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,09. Je zit daarna nergens aan vast.
