Notaris, recht en samenleving 2016 – 2017
Werkgroeopdrachten week 1 t/m 8
Week 1 Het Notarisambt (I)
Vraag 1
Wat zijn de vier belangrijkste taken van de notaris?
Licht deze toe aan de hand van wetgeving en/of jurisprudentie.
Rechtszekerheid in het civiele rechtsverkeer: Bijv. bij de levering van aandelen (3:84); de
notaris controleert of de leverancier beschikkingsbevoegd is, hij maakt de notariële akte op
die vereist is voor de levering.
Rechtsbescherming: HR Groningse huwelijkse voorwaarden; Notaris is gehouden te
voorkomen dat er misbruik wordt gemaakt van juridische onkunde en feitelijke overwicht. In
dit arrest had de notaris misbruik gemaakt van zijn juridische kennis door huwelijkse
voorwaarden op stellen waar hij zijn vrouw mee liet instemmen waardoor zij werd mee
getrokken in zijn faillissement; Belehrungspflicht (de verplichting van de notaris om partijen
gedegen voor te lichten over de gevolgen van de door hen te verrichten rechtshandelingen).
Rechtszekerheid in het bewijsrecht: De authentieke akte art. 157 Rv.
Notaris als hoeder van overheidsbelangen: zorgdragen voor de inning van directe
overdrachtsbelasting.
Controleren of de gemeente een voorkeursrecht heeft.
Casus 2
Mevrouw Breimeijer (B) is in 2012 notaris geworden. Zij heeft het protocol en drie
werknemers overgenomen van de oude notaris Arendsen (A). In 2013 blijkt B zwanger van
haar derde kind. Zij wil vier maanden zwangerschapsverlof nemen. Op het kantoor van B
werken Verhulst (V), Karelse (K) en Maaijmaaijer (M). V is 4 jaar kandidaat-notaris; K is 8
jaar lang kandidaat-notaris en de zestigjarige M is ruim 30 jaar werkzaam geweest op het
kantoor van A en is per 1 maart 2013 als toegevoegd notaris aan B toegevoegd.
B wil dat gedurende haar zwangerschapsverlof V haar praktijk waarneemt. Kan dat?
Zwangerschapsverlof valt onder art. 28 sub a Wna, het is dus lichte waarneming. In art. 29
lid 1 Wna staan de vereisten; wordt verwezen naar art. 6 Wna. Aan deze vereisten moet
eerst voldaan zijn. Art. 29 lid 1 Wna: kandidaat-notaris mag optreden als waarnemer als hij
ten minste twee jaar onder de notaris heeft gewerkt.
Ook kijk naar art. 33 Wna.
Wanneer aan de vereisten van deze drie artikelen voldaan is, kan V optreden als waarnemer
van B.
,Casus 3
Kandidaat-notaris mr. K.L.M. Meinmanier is benoemd tot notaris. Notaris Meinmanier
gaat kort daarna in Nederland met vakantie. Kandidaat-notaris Gladpootjes neemt het
ambt waar. Notaris Meinmanier wordt tijdens zijn vakantie gebeld door een cliënt die
klaagt over de handelwijze van Gladpootjes, die zich volgens de cliënt ‘te formeel opstelt’.
Notaris Meinmanier grijpt verbaal in, hij belt Gladpootjes en geeft hem instructies.
Gladpootjes weigert om die op te volgen.
Kort daarna wordt notaris Meinmanier ziek. Het ambt wordt dan waargenomen door
toegevoegd notaris Langbeen. Tijdens deze waarnemingsperiode komt notaris
Meinmanier plotseling te overlijden. Ongeveer tegelijkertijd komt aan het licht dat
kandidaat-notaris Gladpootjes tijdens zijn waarneming een beroepsfout heeft gemaakt.
a. Waaraan moet een notaris voldoen om benoemd te worden?
Art. 6 Wna:
1. Nationaliteitseis: NL, EU-lidstaat, Europese Economische ruimte (Noorwegen) of
Zwitserland
2. Bachelor en Master gehaald in rechten op universitair niveau
3. Stage van 6 jaar (art. 31 Wna)
4. Beroepsopleiding (art. 33 Wna)
5. 2 jaar voorafgaand aan benoeming hebben gewerkt als kandidaat-/toegevoegd
notaris
6. Ondernemingsplan
7. Advies Commissie van deskundigen (art. 7 lid 2 Wna)
8. Verklaring omtrent gedrag
9. Beheersing Nederlandse taal
10. Persoonlijke geschiktheid (art. 8 lid 2 Wna)
b. Kan kandidaat-notaris Gladpootjes als waarnemer optreden?
Ja, Meinmanier is op vakantie dus er is sprake lichte waarneming, art. 28 sub a Wna.
Voor lichte waarneming staan de vereisten in art. 29 lid 1, er is voldaan aan art. 6
Wna.
Gladpootjes kan als waarnemer optreden als hij ten minste drie jaar heeft afgerond
van zijn stage en gedurende het laatste jaar voorafgaande aan de benoeming tot
waarnemer gemiddeld ten minste 21 uur per week heeft gewerkt onder
verantwoordelijkheid van een notaris of van een waarnemer werkzaam is geweest.
c. Kan een notaris wiens praktijk wordt waargenomen aanwijzingen geven aan zijn
waarnemer? Maakt het verschil uit of de waarnemer een kandidaat-notaris /
toegevoegd notaris is die onder zijn verantwoordelijkheid werkt?
Art. 1 lid 1 onder c Wna: er is geen instructiebevoegdheid tijdens de waarneming. Dit
valt ook af te leiden uit art. 29 lid 7 Wna. De notaris beschikt wel over een exclusieve
instructiebevoegdheid ten aanzien van de toegevoegd notaris maar dit geldt niet in
geval van waarneming (art. 30b lid 1).
,d. Kan een notaris wiens praktijk wordt waargenomen zelf optreden als notaris?
Nee, zolang de waarnemer bevoegd is, is de notaris onbevoegd met betrekking tot
zijn eigen protocol het notarisambt uit te oefenen (art. 29 lid 7 Wna).
e. Hoe kan een notaris wiens praktijk wordt waargenomen zijn waarnemer (laten)
vervangen?
De Kamer van het Notariaat kan de benoeming tot waarnemer intrekken, dit kan de
notaris niet zelfstandig doen, art. 29 lid 3 Wna.
f. Op welke momenten in de casus is sprake van lichte en zware waarneming? Gaat
de lichte waarneming van rechtswege over in een zware waarneming?
Lichte waarneming: art. 28 sub a en b (tijdens de vakantie en ziekte van de notaris)
Zware waarneming: art. 28 sub c t/m f (tijdens de schorsing en na het overlijden van
de notaris)
Bij overlijden loopt de lichte waarneming door tot de waarnemer op de hoogte is van
het overlijden van de notaris. Dit is in het belang van de rechtszekerheid.
De lichte waarneming eindigt niet van rechtswege. Intrekken en nieuwe waarnemer
benoemen voor de zware waarneming. De voorzitter van de Kamer van het Notariaat
benoemt ambtshalve een of meer waarnemers, art. 29 lid 3 Wna.
g. Voor wiens rekening komt de door kandidaat-notaris Gladpootjes gemaakte
beroepsfout na het overlijden van notaris Meinmanier?
De fout is gemaakt gedurende lichte waarneming; dus het komt voor rekening van
Meinmanier. Zowel Gladpootjes als Meinmanier zijn aansprakelijk, art. 29 lid 9 Wna.
h. Komt met het overlijden van notaris Meinmanier zijn notarisambt te vervallen of
alleen zijn bevoegdheden?
Art. 28 sub f Wna: het ambt blijft bestaan, zijn bevoegdheden vervallen. Als een
notaris overlijdt wordt in het ambt voorzien.
i. Kan toegevoegd notaris Langbeen waarnemen? Maakt het uit of toegevoegd
notaris Langebeen als werknemer voor notaris Meinmanier werkt of niet?
Voor lichte waarnemingen art. 30b lid 3 of art. 29 lid 1 eerste zin. Als de notaris
overlijdt vervalt de functie van toegevoegd notaris als waarnemer in hoedanigheid
van kandidaat-notaris. Een toegevoegd notaris van een andere notaris kan wel in die
hoedanigheid als waarnemer.
,Casus 4
Notaris mr. C.B.A. Snipper heeft een goedlopende onroerend goedpraktijk. Op de eerste
werkdag van elke maand heeft hij gemiddeld 15 leveringsakten met de bijbehorende
hypotheekakten te passeren. Hij verdeelt die passeerlast met zijn vaste waarnemer
kandidaat-notaris mr. F.E.D. Stopverf. Aan de KNB meldt hij de volgende dag per e-mail
dat mr. Stopverf heeft waargenomen van 9.00 tot 9.30, 10.00 tot 10.30, 11.00 tot 11.30,
12.00 tot 12.30, 13.30 tot 14.00, 14.30 tot 15.00, 15.30 tot 16.00 en van 16.30 uur tot 17.00
uur.
a. Is deze handelwijze toelaatbaar?
Heersende leer is dat het enkel voor dagdelen kan i.v.m. de rechtszekerheid.
Knipperlicht waarneming is dan ook ontoelaatbaar.
b. En als de kennisgeving aan de KNB vooraf heeft plaatsgevonden?
Nee, dit maakt geen onderscheid, In art. 29 lid 8 Wna staat terstond.
c. Heeft deze handelwijze gevolgen voor de authenticiteit van de gepasseerde akten?
Voorschriften moet wel in acht worden genomen, maar wegen niet zo zwaar dat het
nietigheid met zich meebrengt.
Wat als je de waarneming voor een dagdeel doet? Tijdstip vermelden van wanneer je
bevoegd was.
Waarneming is van belang voor de continuïteit van het ambt.
Week 2 Het notarisambt (II)
Casus 1
Tot notaris Snipper te Amsterdam wendt zich een buitenlandse partij B te Oezbekistan die
aandelen in de Nederlandse BV X wil kopen. B heeft een vordering uit hoofde van een
leenovereenkomst op BV X ter waarde van EUR 1 miljoen. De eigenaar van de aandelen,
de eveneens buitenlandse rechtspersoon D, heeft volgens B aangegeven van de aandelen
af te willen gelet op de grootte van de schuld van BV X en de geringe activa in BV X. B
heeft een volmacht van D om de aandelen over te dragen. B heeft echter weinig tijd en wil
daarom of de akten door middel van een volmacht tekenen of op Schiphol afspreken en
daar de akten ondertekenen. De hoge tarieven van notaris Snipper zijn voor B geen
probleem en zullen door B worden voldaan. Om notaris Snipper werk te besparen zal B de
concepten voor de akten (in het Engels) aanleveren.
a. Zijn de aan notaris Snipper opgedragen werkzaamheden wettelijke of een
buitenwettelijke werkzaamheden? Wat is het belang van het onderscheid?
De in art. 2 lid 1 Wna bedoelde werkzaamheden zijn de wettelijke werkzaamheden.
Onder de in het artikel genoemde ‘andere in de wet aan hem opgedragen
werkzaamheden’ valt bijvoorbeeld de (ont)zegeling of het legaliseren. Bij
buitenwettelijke werkzaamheden dient te worden gedacht aan het opmaken van
, onderhandse akten en advisering. Als je advies geeft in het kader van het opmaken
van een notariële akte (belehrung) is er wel sprake van een wettelijke werkzaamheid.
Onder een onderhandse akte valt bijvoorbeeld een koopovereenkomst.
Voor wettelijke werkzaamheden geldt een territoriale beperking, enkel op het
grondgebied van Nederland (art. 13 Wna). Voor buitenwettelijke werkzaamheden
geldt dat niet.
Bij het verrichten van buitenwettelijke werkzaamheden is de notaris geen
bestuursorgaan, bij de wettelijke werkzaamheden wel.
De kosten van de wettelijke en buitenwettelijke werkzaamheden kunnen verschillen
op grond van art. 56 Wna.
De aansprakelijkheid uit art. 29 lid 9 Wna geldt enkel voor de wettelijke
werkzaamheden. Als een waarnemer een beroepsfout maakt bij een buitenwettelijke
werkzaamheid zou je kunnen zeggen dat hij niet aansprakelijk is.
Tuchtrechtelijk gezien maakt het niet uit of er sprake is van een wettelijke of
buitenwettelijke werkzaamheid. Daarnaast geldt de geheimhoudingsplicht en het
financiële toezicht op de notaris ook voor beide werkzaamheden.
b. Aan welke vereisten dienen de diverse volmachten te voldoen?
De volmacht moet inhoudelijk overeenstemmen met wat het doel is. Voldoet de
volmacht om de rechtshandeling te bewerkstelligen? I.c. dus of de volmacht kan
bewerkstelligen dat de aandelen worden overgedragen. Daarnaast moet de notaris
kijken of de persoon bevoegd is om de volmacht af te leveren. Aangezien het hier
gaat ome en buitenlands rechtspersoon zou de notaris er verstandig aan doen om
aan een advocatenkantoor in dat land navraag te doen omtrent de bevoegdheid van
D.
De notaris moet de handtekeningen legaliseren op grond van art. 52 lid 2 Wna. De
notaris moet nagaan of de juiste persoon de handtekening zet.
Als je documenten hebt die van NL naar het buitenland gaan of andersom. Op grond
van het appostille verdrag kan er een apostille zetten op een stuk (land moet dus lid
zijn bij dat verdrag). In NL zijn dat alle rechtbanken. Iemand zet zijn handtekening. De
notaris legaliseert de handtekening. De persoon stuurt het door naar de rechtbank.
De rechtbank zet er een apostille op. Dan kan je het naar het buitenland sturen. Het
buitenland weet dan dat het is goedgekeurd door iemand die de autoriteit daartoe
heeft.
Indien een land geen lid is bij het appostille verdrag dan legaliseert de rechtbank de
handtekening van de notaris op grond van art. 52 lid 3 Wna. De handtekening van de
rechtbank zal weer gelegaliseerd worden door de minister van justitie. Deze
