Samenvatting van het boek Integraal gezondheidsmanagement van P.J. Diehl en J.M. Stoffelsen. Voor hoofdstuk 4. De andere hoofdstukken 2 en 5 zijn ook beschikbaar verkrijgbaar op mijn account.
4.1: Wat is stress?
Stress is in principe een gezonde reactie op een bedreigende situatie. De stressreactie wordt
ongezond als in de bedreigende situatie iets je verhindert te reageren. Het is belangrijk om inzicht te
hebben in het biologische proces dat in het geval van stress in je lichaam plaatsvindt.
Een stresssituatie (ook wel stressor genoemd) leidt tot een bepaalde stressreactie.
Tijdens de stressreactie treden lichamelijke veranderingen op: er komst adrenaline vrij, er is een
versnelde hartslag en ademhaling, de spieren trekken samen, verhoogde bloeddruk, de spijsvertering
stopt etc. de reacties geven het lichaam de mogelijkheid om optimaal te reageren op de
stresssituatie.
Stressreacties zijn dus niet altijd ongezond. Integendeel: de lichamelijke en / of psychische
veranderingen die plaatsvinden stellen ons beter in staat om optimaal te reageren in stressvolle
situaties.
Gebleken is dat we zonder een zekere mate van stress minder creatief en minder productief zouden
zijn. Een lichte hoogte van stress verhoogt het prestatieniveau dan ook. Teveel stress verlaagt het
prestatieniveau echter omdat het blokkerend werkt.
De grenzen van het stressniveau waarop mensen nog goed functioneren en wanneer niet meer, zijn
voor iedereen verschillend. Deze individuele verschillen worden bepaald door verschillen in
lichamelijke conditie en persoonlijkheid.
Er zijn in stresssituaties drie fasen te onderscheiden:
1. Alarmfase
2. Weerstandfase
3. Herstelfase of uitputtingsfase
Eerste fase: er treden beschreven lichamelijke veranderingen op.
Tweede fase: het lichaam blijft geactiveerd.
Derde fase: er volgt rust, anders krijgt het lichaam geen kans om tot rust te komen. Het
blijft als het ware op een hoog toerental draaien. Als de herstelfase niet bereikt wordt,
dan treedt op den duur de uitputtingsfase op en kunnen vervolgens allerlei lichamelijke
klachten optreden. In dit geval is er sprake van ongezonde stress.
De mate waarin de stressreactie zich ontwikkelt van gezonde functionele spanning tot ongezonde
stress hangt onder meer af van:
1. De lengte van de stressreactie
2. De frequentie van de stressreactie
3. De intensiteit van de stressreactie
Naarmate de stressreactie langer duurt, hebben we meer tijd nodig om te herstellen. Hetzelfde geldt
voor de intensiteit van de reactie: naarmate de reactie heviger is geweest, heeft men over het
algemeen meer tijd nodig om te herstellen.
4.2: Hoe herkennen we stress?
, Het is mogelijk stress te herkennen aan de hand van stressreacties die optreden als mensen te zwaar
of langdurig worden belast:
1. Emotionele reacties
2. Lichamelijke (fysiologische) reacties
3. Verstandelijke reacties (cognitieve defensie)
4. Gedragsreacties
Emotionele en cognitieve reacties worden vaak bij anderen wat sneller herkend dan bij zichzelf.
Hetzelfde geldt, in nog wat sterkere mate, zeker in de zin van gedragsreacties: bij anderen onderkent
men ze meestal snel, zeker in de zin van gedragsverandering, alhoewel ze niet altijd als stressreactie
worden onderkend. Het herkennen van dit type reactie bij zichzelf vergt een flink vermogen afstand
van zichzelf te nemen, een vermogen dat in een periode van stress onder druk staat.
De emotionele reacties kunnen een vrij sterk effect hebben op de wijze waarop men de omgeving
waarneemt. Hier kan een negatieve spiraal in gang worden gezet, namelijk dat men onder invloed
van het stressproces (door onzekerheid en toegenomen zelfkritiek) de eigen vermogen gaat
onderschatten terwijl de gestelde eisen juist worden overschat. Daarnaast kan de interactie met
anderen nadelig beïnvloed worden doordat de omgeving bepaalde reacties “niet pikt”. De voor het
hanteren van stress zo belangrijke sociale steun vanuit de omgeving komt dan niet of slechts
moeizaam tot stand.
De fysiologische, op lichamelijke actie gerichte respons komt voort uit de stressreactie die vroeger
noodzakelijk waren. Voor de huidige mens staan de reacties eerder in de weg dan dat ze een functie
hebben.
De cognitieve reacties hebben tot doel de persoon van de omgeving af te schermen. Zij hebben
daarmee een beschermende functie: om erger te voorkomen. Zij leiden er echter vaak ook toe dat
het probleem groter wordt. Men reageert minder effectief op de eisen die de omgeving stelt en het
te verrichten werk stapelt zich alleen maar op.
Voor de gedragsreacties geldt in hoge mate hetzelfde als wat bij de emotionele respons werd
genoemd: de interactie met de omgeving wordt er – nadelig – door – beïnvloed waardoor een
negatieve spiraal kan ontstaan. De aan stress onderhevige persoon die een aantal van deze
gedragsreacties vertoont zal – doorgaans:
Weinig ondersteuning vanuit de omgeving kunnen mobiliseren.
Nauwelijks in staat zijn zelf ondersteunend naar anderen te zijn.
Gedragssymptomen die een groot afbreukrisico geven aan de (organisatie) omgeving:
1. Verminderde communicatie
2. Verminderde teamgeest
3. Minder aandacht voor anderen
4. Frequenter afwezig
De duur van de stressreactie, de frequentie en de hevigheid van de stressreactie bepalen of een
stressreactie positief dan wel negatief is.
We zien dat een te grote onbalans tot “overspanning” kan leiden en een langdurige stress tot een
beeld als “burn-out”. Tenslotte kan stress ook bijdragen aan het ontstaan van lichamelijke
ziektebeelden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper HRstudyboost. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,92. Je zit daarna nergens aan vast.
