Week 1
Hoofdstuk 1: inleiding
Justitiële interventies zijn gebaseerd op evidence-based werken. Er moet een balans komen met
creatieve ideeën, maar dit lukt nog niet door een gebrek aan kennis bij het bredere publiek.
Interventies die in de wetenschap geen of negatief effect hebben worden alsnog voortgezet. Ook
willen beleidsmaker scoren op veiligheidsbeleid, wat het vinden van bewijs soms kan vermoeilijken.
Men werkt veel met risico- en beschermende factoren. Deze geven een waarschijnlijkheid van
doorgaan of stoppen in delinquent gedrag. Echt betrouwbaar is het niet, en doordat er geen
onderscheid gemaakt wordt naar leeftijd en sekse kan het ook leiden tot statistische discriminatie =
jongeren worden aangepakt op basis van statistische informatie over groepen, terwijl het feitelijke
gedrag van het individu niet meer telt.
Voorwaarden om straf effectief te maken
- Onvermijdelijk: consistent zijn om dit mee te nemen in de kost-batenanalyse
- Onmiddellijk: duidelijk voor welk gedrag de straf bedoeld is
- Voldoende zwaar: maximale passende intensiteit
- Gevarieerd: niet hetzelfde om gewenning te voorkomen
- Begrijpelijk: begrijpen dat het niet mag en duidelijkheid geven over alternatief
In Nederlandse strafrechtsysteem wordt zelden voldaan aan onvermijdelijkheid en onmiddellijkheid,
soms aan voldoende zwaarte, maar wel aan variatie en begrijpelijkheid.
What works-beginselen
What works-beginselen = wat strafrechtelijk ingrijpen effectiever kan maken:
- Risicobeginsel = intensiteit van de reactie wordt afgestemd op het recidiverisico
- Behoeftebeginsel = individueel en gericht op criminogene behoeften (kenmerken,
risicofactoren en probleem die samenhangen met crimineel gedrag)
- Responsiviteitsbeginsel = aansluiten bij persoonlijkheid, motivatie, intellectuele en sociale
capaciteiten
- Beginsel van behandelmodaliteit = multimodaal, dus gericht op meerdere criminogene
behoeften
- Beginsel van programma-integriteit = gebaseerd op theoretische basis en uitgevoerd als
voorgeschreven
Therapist adherence = programmatrouw werken
Therapist competence = professional moet over vaardigheden beschikken
- Professionaliteitsbeginsel = uitvoerders moeten voldoende ondersteund worden vanuit de
organisatie en goed opgeleid zijn: weten wat en waarom ze iets doen
- Beginsel gemeenschaps-georiënteerd = bij voorkeur in de sociale omgeving van de
betrokkene (liever ambulant = in het dagelijks leven dan residentieel)
Extra kenmerken:
- Meetbaar maken interventiedoelen
- Transparantie over technieken en strategieën
- Genderspecificiteit
- Adequate structurering van interventie
,Dilemma’s what works-beginselen
- Ingeburgerde en politiek omarmde interventies met contraproductieve uitkomst?
- Sluit aan bij recidive niveau, maar kan tegenstrijdig zijn aan de gelijke behandeling bij
bepaalde delicten (principe van strafrecht)
- Taxatie van recidiverisico en criminogene behoeften is moeilijk
Hoofdstuk 10: interventies voor jongeren met antisociaal gedrag
Antisociaal gedrag = agressieve handelingen tegen mensen of bezittingen, waarbij de rechten van
anderen en/of maatschappelijke normen worden geschonden. Bij jongeren komt dit door een
samenspel van individuele- en omgevingsfactoren.
Op individueel niveau: verbeteren van interpersoonlijke relaties, zoals sociale vaardigheden, moreel
redeneervermogen, probleemoplossingsvaardigheden, problematische cognitieve
informatieverwerking, vroeg agressief/storend gedrag, binding aan school
Op niveau van gezin: het creëren van een stabiele, voorspelbare opvoedomgeving, zoals
opvoedvaardigheden van ouders, kwaliteit van ouder-kind communicatie, vertrouwen van ouders in
opvoedvaardigheden, systematisch betrekken van ouders bij interventies
Criteria effectiviteit
1. In theorie effectief = waarom?
2. Procesevaluatie = hoe?
3. Evaluatieonderzoek = en?
4. Effectonderzoek = hoe sterk?
Theoretisch onderbouwd, gebaseerd op mechanismen die crimineel gedrag verklaren en onderzocht
met een bewijs voor de relatie tussen interventie en gedragsverandering
Vergroten effectiviteit
- Experimenteel onderzoek met at random toewijzing aan groepen
- Lange-termijnonderzoek
- Interdisciplinair onderzoek tussen criminologie en kinderpsychiatrie
- Onderscheid maken tussen bijvoorbeeld etniciteit, leeftijd, geslacht en kenmerken
Meer informatie nodig over wat niet werkt en de negatieve effecten. Ook een bredere aanpak nodig
om armoede en moeilijke gezinsomstandigheden te verhelpen.
Hoofdstuk 16: de leerstraf Tools4U in de praktijk
Tools4U = taakstraf die de kinderrechten of OvJ kan opleggen. Het is een individuele
vaardigheidstraining voor jongeren tussen 12 en 18 jaar die een delict hebben gepleegd. Ze leren
sociale en cognitieve vaardigheden om de kans op recidive te verlagen
Meedenken over wat hij wilt leren, trainingsplan, ouders betrokken en presentatie
Gebaseerd op
- Competentiemodel = invloed van risico- en beschermende factoren
- Operante leertheorie = leren wordt beïnvloedt door consequenties
- Cognitieve leertheorie = ervaringen toepassen in nieuwe situaties
- Sociale leertheorie = gedrag wordt geleerd door het zien van andermans gedrag
- Zelfmanagementmodel = jongeren kunnen invloed uitoefenen op eigen gedrag
- Gezinsfactoren en ouderbetrokkenheid = vergroten van competentie van het kind
, Technieken
- Informatieverzameling over zijn/haar leven en vaardigheidstekorten die hebben geleid tot
het plegen van het delict
- Kosten-baten analyse van delicten (korte en lange termijn gevolgen)
- Gedragsoefening: modelling, oefening en feedback
Algemeen
- Trainer leert vaardigheden aan, vergroot inzicht, stimuleert en sluit aan bij de
belevingswereld
- Trainer moet hbo-diploma hebben, kennis over jeugdstrafrecht en een opleiding Tools4U. Hij
moet elk jaar bijgeschoold worden
- Opgelegd door OvJ of kinderrechter
- Uitgevoerd door de TOP groep (verantwoordelijkheid van de RvdK)
Hoorcollege 1: wat werkt?
Mogelijkheden interventie
Sanctie = justitiële interventie die opgelegd wordt, omdat:
- Vergeldingstheorie (absolute straftheorie) = overheid moet wraak nemen, ook voor
slachtoffers en nabestaanden
- Preventietheorie (relatieve straftheorie) = voorkomen dat anderen strafbare feiten zullen
plegen forensische jeugdzorg
generale preventie = schrikreactie op anderen
speciale preventie = misdadiger zelf afschrikken om recidive te voorkomen
Uitgangspunt in de forensische orthopedagogiek:
= het hoorbaar maken van de stem van het kind
- Jonge kinderen: via anderen of observatie
- Oudere kinderen: bij het kind en bij anderen. De stem van het kind is echter niet altijd het
belang van het kind om veilig op te groeien, door loyaliteit aan de ouders. Er is objectieve
informatie nodig. Als professional heb je daarin een grote verantwoordelijkheid:
Op basis van Pro Justitia wordt vastgesteld of sprake is van gebrekkige ontwikkeling
of ziekelijke stoornis (vaststelling toerekeningsvatbaarheid)
Informatie van het kind en ouders, observatie, informatie van behandelaars,
diagnostisch onderzoek en wetenschappelijke literatuur
Modellen over wat werkt
- Risico- en protectieve factoren = gedrag als gevolg van interactie tussen de systemen waarin
het kind leeft (Bronfenbrennermodel) (kind zelf, kenmerken kind, nabije en bredere sociale
omgeving)
- Risk-need-responsivity model (RNR) = behandeling moet aansluiten bij de dynamische
factoren. Het voorspelt of interventies effectief zullen zijn.
Risk principe = risico op recidive sluit aan bij intensiviteit interventie
Need principe = afstemmen op de risicofactoren
Responsivity = aansluiten op de mogelijkheden, motivatie en beperkingen van de
client
- Algemene werkzame factoren = what works-beginselen
- Specifieke werkzame factoren = kenmerken die in bepaalde gevallen beter werken dan in
andere
