Met Nieuwe Ogen
Martha van Endt-Mijeling | 4 e druk
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Cultuur en cultuurelementen ............................................................................................. 2
1.1 Inleiding .......................................................................................................................................... 2
1.2 Cultuur ............................................................................................................................................ 2
1.3 Levensbeschouwing en religie ....................................................................................................... 4
1.4 Attributies ...................................................................................................................................... 4
1.5 Cultuur en tijdsoriëntatie ............................................................................................................... 6
1.6 Humor ............................................................................................................................................ 6
1.7 Rolgedrag ....................................................................................................................................... 7
1.8 Huwelijk en seksualiteit ................................................................................................................. 8
1.9 Schaamte ........................................................................................................................................ 9
1.10 Verschillen in gebruik van de ruimte ........................................................................................... 9
1.11 Cultuur en management ............................................................................................................ 10
Hoofdstuk 2: Attitude en cultuurverschil ............................................................................................... 12
2.1 Inleiding ........................................................................................................................................ 12
2.2 Cultuurverschil gezien vanuit een dominante cultuur ................................................................. 12
2.3 Cultuurverschil gezien vanuit minoriteit ...................................................................................... 13
2.4 Van beeldvorming tot racisme ..................................................................................................... 16
2.5 Attitude ........................................................................................................................................ 18
Hoofdstuk 3: Communicatie en cultuur ................................................................................................. 22
3.1 Inleiding ........................................................................................................................................ 22
3.2 Communicatie .............................................................................................................................. 22
3.3 Verschillen in conventies met betrekking tot communicatie ...................................................... 23
3.4 Taal ............................................................................................................................................... 23
3.5 Theorievorming over communicatie in relatie tot cultuur .......................................................... 25
3.6 Transculturele communicatie ...................................................................................................... 30
Oefenvragen ........................................................................................................................................... 32
Hoofdstuk 1 ........................................................................................................................................ 32
Hoofdstuk 2 ........................................................................................................................................ 34
Hoofdstuk 3 ........................................................................................................................................ 37
1
,Hoofdstuk 1: Cultuur en cultuurelementen
1.1 Inleiding
Onze samenleving is bezig te veranderen in een global village. Er is een proces van transculturalisatie
op gang gekomen.
Transculturalisatie: een veranderingsproces met als doel de realisatie van een gelijkwaardige positie
van iedereen, ongeacht zijn culturele achtergrond.
Elk contact is eigenlijk transcultureel, omdat niemand op dezelfde wijze is gesocialiseerd.
1.2 Cultuur
Cultuur: een samenhangend stelsel van voorstellingen, opvattingen, kennis, gewoonten,
verwachtingen, waarden en normen dat de leden van een samenleving overdragen aan volgende
generaties.
Cultuur (Jaap v. Heerden): een samenhangend stelsel van oplossingen voor bepaalde problemen.
Cultuur is dynamisch. Er komen steeds nieuwe problemen, dus moeten we steeds opzoek naar
nieuwe oplossingen. We moeten daarom af zien van stereotypen en voortdurend onszelf en de
ander bevragen op de betekenis van cultuurelementen. Soms blijven cultuurelementen bestaan
terwijl het probleem allang is opgelost, dit heeft te maken met tradities.
Tradities: een oud cultureel gebruik dat de nieuwe krachten van differentiëring en integratie
tegengaat.
Cultuur wordt vaak in één adem genoemd met waarden en normen:
Waarde Is een object dat voor leden van een groep een emotionele betekenis heeft, maar
staat ook voor de emotionele betekenis zelf die de leden van een groep ergens aan
hechten. Bijvoorbeeld:
Zekerheid, gezondheid, vriendschap, respect, carrière maken, gezinsleven
etc.
Norm Is een gedragsregel. De regel is:
1. Statistisch: de meerderheid gedraagt zich als in de norm beschreven
2. Ideëel: men behoort zich als in de norm gesteld te gedragen
De definities van cultuur zijn in vijf categorieën in te delen (Kloos):
Opsommende definities Cultuur is een samenhangend stelsel van kunst, wetten,
gewoonten enz. dat mensen zich eigen maken als lid van een
bepaalde gemeenschap
Historische definities Cultuur is het van de voorouders geërfde stelsel; van
gewoonten en aannames dat ons leven bepaalt
Normatieve definities Een samenleving bestaat uit mensen, de wijze waarop ze zich
gedragen wordt bepaald door hun cultuur
Psychologische definities Cultuur is een gezamenlijk aangeleerd patroon van
gedragingen waardoor biologische behoeften gereguleerd
worden
Structurele definities Cultuur bestaat uit vaste onderling samenhangende
gewoonten van bepaalde sociale groepen
2
, 1.2.1 Elk individu kent meerdere culturen
Een persoon kent meerdere culturen en sociale identiteiten naast zijn etnische cultuur namelijk;
sekse, opleiding, leeftijd, beroep etc.
Kreps en Kunimoto:
Elk individu bestaat uit een unieke combinatie van verschillende culturele oriëntaties en invloeden en
ieder maakt deel uit van een aantal uiteenlopende culturele groepen. Het is van belang de invloed
van deze verschillende culturen op ons leven te herkennen. Op basis van ons erfgoed en
levenservaring ontwikkelen we elk onze eigen idiosyncratische multiculturele identiteit.
Cultuurelementen: onderelen van een cultuur die kenmerkend zijn voor een bepaalde
(groeps)cultuur.
1.2.2 Hoe een cultuur leren kennen?
Een hulpmiddel om enig inzicht in een cultuur te krijgen is het ui-diagram van
Hofstede. Het bestaat uit een aantal elementen: waarden, rituelen, helden en
symbolen.
Deze cultuurelementen worden zichtbaar gemaakt door praktijken zoals
tradities en cultuuruitingen
Het ui model is een symbool voor: de verschillende lagen in de cultuur.
Het is een metafoor voor: hoe dieper men erin snijdt, hoe meer tranen er
komen.
Ritueel: sterk geformaliseerd gedrag ten aanzien van bepaalde waarden.
Overgangsrituelen Rituelen die als functie hebben mensen te helpen bij belangrijke
overgangsfasen in het leven zoals geboorte, puberteit, huwelijk,
ouderschap en dood.
Intensiveringsrituelen Rituelen die worden gehouden bij crises in de gemeenschap en de
gemeenschapszin dienen te versterken. Bijvoorbeeld dodenherdenking,
herdenking MH17 etc.
Godsdienstige rituelen Dopen, communie of belijdenis
Omgangsvormen Manier waarop men elkaar begroet, zich gedraagt bij feesten,
(rituelen) huwelijken of begrafenissen.
Held: iemand die voor een groep een belangrijk identificatiemodel is. Het kan gaan om een levende
of reeds overleden persoon die eigenschappen vertegenwoordigt die in cultuur hoog in aanzien
staan.
Nelson Mandela, Madonna, Johan Cruijff, Napoleon, Willem van Oranje of volkshelden zoals
Robin Hood.
Symbool: een voorwerp, een teken of een gebaar dat verwijst dat verwijst naar een persoon, een
idee of een kwaliteit
Kleding, woorden, gebaren, beelden, kleuren, voorwerpen.
3
