Internationaal Privaatrecht – Hoorcolleges
Inhoudsopgave
Internationaal Privaatrecht – Hoorcolleges ............................................................................. 1
HC1A – INLEIDING & BEGINSELEN ............................................................................................ 2
HC 1B – BEGINSELEN CONFLICTENRECHT & VERWIJZINGSREGELS ................................ 9
HC 2A – BEGINSELEN INTERNATIONAAL BEVOEGDHEIDSRECHT .................................. 15
HC 2B – ONRECHTMATIGE DAAD: BEVOEGDHEID .............................................................. 24
HC 3A – ONRECHTMATIGE DAAD; BEVOEGDHEID, TOEPASSELIJK RECHT .................. 33
HC 3B – OVEREENKOMSTEN, BEVOEGDHEID ....................................................................... 42
HC 4A - OVEREENKOMSTEN I: TOEPASSELIJK RECHT ....................................................... 49
HC 4B - HUWELIJK, ECHTSCHEIDING & GEREGISTREERD PARTNERSCHAP ................. 60
HC 5A – ECHTSCHEIDING, HUWELIJKSVERMOGENSRECHT ............................................. 67
HC 5B – HUWELIJKSVERMOGENSRECHT ............................................................................... 72
HC 6A – ALIMENTATIE, KINDERBESCHERMING/OUDERLIJKE
VERANTWOORDELIJKHEID ....................................................................................................... 79
HC 6B – INTERNATIONAAL ERFRECHT ................................................................................... 84
HC 7A – ERFRECHT (VERVOLG), GOEDERENRECHT ............................................................ 90
HC 7B – GOEDERENRECHT, ERKENNING EN TENUITVOERLEGGING .............................. 97
1
, HC1A – INLEIDING & BEGINSELEN
Voorbeelden van IPR kwesties
Aan bijna alles zit tegenwoordig een internationaal aspect
• Willem-Alexander & Maxima: Maxima is argentijsens en willem alexnder is nederlands. Welk
huwelijksvermogensrecht is er bijvoorbeeld dan van toepassing?
• Zoomgroom: hadden elkaar nog nooit gezien maar besloten om te trouwen, dat deden ze online,
wat kan in Utah. Wat nou als deze mensen hierna zouden verhuizen naar Nederland? Welk recht
beheerst dan de geldigheid van het huwelijk?
• B&B vol liefde; gaan samenwonen in Frankrijk. Ze gaan niet trouwen, maar ze moeten wel dingen
regelen, hoe werkt dit dan?
• Italiaans -Grieks echtpaar; getrouwd in Italie en gaan wonen in Italie als de baby geboren is.
Griekse vrouw gaat naar griekenland om daar de geboorte af te wachten en wil daar toch blijven
wonen. De man wil dat niet, is dit dan kinderontvoering? Had de baby al van te voren een
verblijfplaats in Italie of hoe zit dat eigenlijk? HvJ gaat er niet in mee à zie slide
• Verkoop Chateau Meiland; welk recht is van toepassing op de koopovreenkomst? Frans recht
omdat het een frans kasteel is of nederlands recht?
• Oranje fans naar Qatar
• Black Friday (ali express/online shopping): is het nederlands consumentenrecht wel van
teopassing?
• Tour de france; iemand valt en zodoende vallen er meerdere wielrenners. In de ploeg zitten
nederlandsen, fransen belgen etc die allemaal schade hebben. De franse mevrouw die zwaaide
naar de wielrenner hebben ze uitiendelijk gevonden. Naar welke rechter ga je dan en naar welk
recht wordt dit beoordeeld
• Elon musk; hij heeft twitter overgenomen, maar twitter staat een massa claim te vwachten, een
internationale zaak. Elon Musk heeft een aantal nederlandsers ontslagen. Naar amerikaans recht
kan dat maar geniet je dan de bescherming van het nederlandse arbeidsrecht als mensen wonen en
werken vanuit nederland? Of kan Elon Musk kiezen voor amerikaans recht
• Crypto; wat is het rechtskarakter? Eigendomrecht? Een vorderingsrecht?
Met name belangrijk als bijvoorbeeld een handelsplatform failliet gaat en je je geld terug wilt.
Welk recht is hier op van toepassing etc? welk recht bepaalt hoe de gerechtigheid in crypto wordt
overgedragen? Failissement?
• FTX; gaat failliet en de grote baas stapt in het vliegtuig vanaf de bahamas naar onbestemde
bestemming in amerika.
• Tiktok; massa schade cliam. Gaat om privacy van kinderen wordt geschonden door tiktok en
gegevens wordt verhandeld en gedeeld en er is een claimstichting opgericht die al een
massaschade claim ingediend en willen miljarden schadevergoeding. Rb amsterdam heeft beslist
dat zij bevoegd is om over deze claim te oordelen. Hoe komen de drie stichtingen aan het geld?
Van de schade die wordt toegwezen gaat 20 procent af dat gaat naar de investeerder, en deel naar
de advocaten en een deel naar de consumenten. Het zijn nedrlandse stichtingen maar tiktok is een
vennootschap in Dublin. Tiktok heeft ook een vestiging in VK, VS, Singapore, Kaaimaneilanden
en China. Kan je dan voor de nederlandse rechter procedere? De nederlandse rechtre heeft zich
2
, bevoegd verklaard. De vraag is welk recht dan wordt teogepast. Volgens ten wolde mochten in
ieder geval een paar van de vennootschappen niet voor de nederlandse rechter gedagvaard worden.
En wat is dan de waarde van zo’n Nederlands vonnis in bijv. Engeland? Met engeland en ierland
hebben we een verdrag, maar met de kaaimaneilanden en china niet. China bepaalt zelf welke
vonnissen ze erkennen. Wat je wel kunt doen is wachten; als je wete dat tiktok vermogen heeft in
de Eu dan leg je beslag en probeer je zo je geld te krijgen, want Nederlands vonnis is in heel de
EU te executeren.
• Yukos; russisch vonnis is op dubieuze vonnis tot stand gekoen, moet je dan zo’n buitenlands
vonnis erkennen? Ook daar gaa het IPR over.
Drie hoofdonderdelen IPR
1) Internationaal bevoegdheisrecht?
Als het om een internationale zaak gaat, de vraag: Is de Nederlandse rechter bevoegd?
2) Conflictenrecht?
Als de Nedrlandse rechter bevoegd is, welk recht gaat hij dan toepassen? Welk recht beheerst de
international koopovereenkomst of bijvoorbeeld internationale onechtmatige daad?
3) Internationaal erkennings- en tenuitvoerleggingsrecht
Als je in het buitenland gaat procederen, en je komt bijv. met een Italiaans vonnis, wat zijn dan de
voorwaarden dat we zo’n buitenlands vonnis moeten erkennen/ten uitvoer moeten leggen?
Karakter IPR
• Nationaal recht (ieder land eigen regels!)
• Voor internationale gevallen
• Rechtsposities afhankelijk van plaats en tijd
We hebben net gezien, er zijn drie onderdelen. Wat is het probleem? Ieder land heeft zijn eigen IPR,
zijn eigen regels over of de eigen rechter bevoegd is; welk recht hij gaat toepassenl; onder welke
voorwaarden hij buitenlandse vonnissen erkend. Dat veroorzaakt in de praktijk grote problemen, want
als men in Amerika een ander recht toepast dan in Nederland, en je hebt een claim, dan kun je als je
een slimme advocaat bent gaan ‘forumshoppen’. Dan ga je bijvoorbeeld kijken; kan ik naar de
Amerikaanse rechter? Als je bijv. in Amerika meer recht hebt op schadevergoeding ga je proberen
daarheen te gaan (als het vonnis in Nederland kan worden geexecuteerd). Er rollen dus andere
uitkomsten uit per land. Rechtsposities kunnen in het buitenland anders zijn dan in Nederland. Dat kan
dus ook betekenen, dat een huwelijk in land X geldig is, maar in Nederland ongeldig omdat er niet is
voldaan an bepaalde miniumvoorwaarden. Dan heb je dus een hinkende rechtsverhouding. Of in land
Y mag je drie vrouwen hebben, wat als zij verhuizen naar Nederland? Welke van de drie is dan de
‘echte’? Ook daar heb je weer een hinkende rechtsverhouding.
Bestaansvoorwaarden conflictenrecht
1) Rechtsverscheidenheid
2) Grensoverschrijdend rechtsverkeer
Je hebt alleen te maken met een conflict (met toepasselijk recht) als het recht verschilt. Als je iets
koopt in Duitsland is er geen (wets)conflict, in Nederland geldt voor koop bijv hetzelfde als in
Nederland. Dan heb je dus geen IPR nodig, het is het zelfde recht dus conflictenrecht speelt geen rol.
Het kan ook zo zijn dat het recht wel degelijk verschilt maar dat er geen grensoverschrijdend
rechtsverkeer is. Er gaat nooit iemand/iets van land A naar B of andersom. Ook dan speelt het
conflictenrecht geen rol; als er geen grensoveschrijdend rechtsverkeer heb je ook geen probleem welk
recht je nou moet toepassen.
3
, Wat rekenen wij tot het IPR?
Als we het over IPR hebben, waar hebben we het dan precies over?
• Interregionaal privaatrecht à niet
Hoofdstuk 27 groene boek. Koninkrijk = Aruba, Curacao, Sint Maarten en drie gemeenten. In de
bijzondere gemeenten van het Koninkrijk hebben we een ander privaatrecht dan in Nederland. In
de andere landen heb je ook ander privaatrecht. Dus dan heb je dezelfde vragen; welk recht ga je
dan toepassen? Is de Arubaanse rechter bevoegd of Nederlandse? Staat allemaal in H27 van het
groene boek. Interregionaal privaatrecht hoort dus niet tot het IPR maar heeft er wel mee te
maken. In Aruba, Curacao en Sint Maarten geldt ander privaatrecht dan in Nederland.
• Intergentiel privaatrecht à niet
Dan heb je te maken met een land met verschillende bevolkingsgroepen waar verschillend recht
voor geldt. Vaak verschillend huwelijksrecht. Kan zijn dat recht van Israel van toepassing is, maar
dan moet je kijken met welke bevolkingsroep je te maken hebt om bij het toepasselijke recht te
komen. De regeltjes die bepalen welk recht van toepassing is dat noemen we integentiel
privaatrecht.
• Intertemporeel privaatrecht à niet
Geen uitleg gegeven
• Rechtsvergelijking à niet
Hoort niet bij het echte verkeer, maar heb je wel nodig. Bovenstaande hoort er allemaal niet bij,
maar speelt wel een rol.
• Eenvorming privaatrecht à niet
Kennen we bijv in het Weens Koopverdrag. Als je roerende zaken koopt dan heb je eenvormig
kooprecht. Als je een roerende zaak koopt in Frankrijk, dan gelden direct dee materiele regels voor
dat contract (als NL ook partij is). Dan staat bijv waar wanprestatie toe leidt etc. Dan dan heb je
geen rechtsverscheidenheid en dan speelt het IPR geen rol.
• Volkenrecht/Vreemdelingenrecht/nationaliteitsrecht à
Heeft slechts aan de randen iets met IPR te maken.
• Europees recht à niet, maar….
Hoort niet bij IPR, maar verordeningen regelen wel het IPR. EU rekent inmiddels ook het IPR tot
haar domein en sluit dus ook zelfstandig verdragen af namens de EU. In het verdrag van Lissabon
vind je dus ook allerlei bepaleingen die wel van belang zijn. Alleen, de EU mag geen
verordeningen afkondigen op het gebied van familierecht, mag alleen als alle lidstaten instemmen.
Bronnen IPR
i. Verordeningen
ii. Verdragen
iii. Boek 10 BW (vooral regels ove toepasselijk recht)
iv. Wetboek van Burgerlijke Rechtsvorderning (vooral regels voor internationale bevoegdheid)
Wat belangrijk is dat je steeds kijkt wat het materiele toepassingsgebied is van de verordening; welke
onderwerpen worden erin geregeld? Geldt het universeel of geldt het alleen in relatie tot bepaalde
landen en vanaf wanneer geldt het? Je moet bij iedere regeling het materiele toepassinggbied het
temporele toepassingsgebied (vanaf wanneer) en het formele toepassingsgbied bepalen (waar)
Geschiedenis van het conflictenrecht
Zoals genoemd heeft het IPR drie onderdelen. We kijken nu naar de vragen van toepasselijk recht. In
de geschiedenis speelde deze vragen niet, omdat de eigen rechter bevoegd was op eigen grondgebied.
Maar de vraag van; moet ik wel altijd mijn eigen recht toepassen? Komt op een gegeven moment aan
de orde, en daarvoor heb je deze voorwaarden nodig:
• Bestaansvoorwaarden
1) Rechtsverscheidenheid (=verschillend privaatrecht)
2) Grensoverschrijdend rechtsverkeerd
3)
4