Reflectiemodellen, college 5. Maandag 3 Oktober 2016.
Reflectiemodellen
Reflectiemodellen kunnen je helpen om systematisch en gestructureerd op je
ervaring terug te blikken en daar leerpunten uit te halen. In vergelijking met het
spiraalmodel gaat het ui-model daarentegen ook in op de onderlaag, denk daarbij
aan de IJsberg van MC Clelland.
Het ui-model heeft 6 fasen en gaat veel meer in op de inhoud. Fase 1 is de
omgeving: wat kom ik tegen, wat is de situatie en waar heb ik mee te maken, context
waarin het plaatsvindt? Fase 2 is het gedrag: hierbij gaat het wat heb je gedaan in de
situaties, wat deed ik, het zit in je hoofd en het blijft in je puzzelen, in je hoofd zitten,
je kunt jezelf erin verdedigen. Fase 3 zijn de vaardigheden: wat kun je, wat kun je
anders doen en welke vaardigheden heb je nodig hoe ik kan omgaan met
bijvoorbeeld dat ik me niet zal gaan verdedigen in de volgende situatie. Fase 4 is de
overtuiging: waar geloof je in, in die situatie. Geloof je dat de ander het altijd of juist
niet altijd goed voor heeft met de ander. Fase 5 is de identiteit: hoe zie je jezelf en
hoe zie je jezelf in je professionele rol? Ken je jezelf goed. Fase 5 ligt in dit ui-model
in het midden waar de betrokkenheid inzit. Wat zijn je diepste waarden? Wat is je
ideaal en wat is je missie? Het ui-model brengt je zo helemaal naar het midden, naar
je kernkwaliteit. Kernquadrant is van Daniel Offman. De kernkwaliteiten komen
daaruit voort.
Algemene reflectie vaardigheden zijn zo: luisteren en vragen stellen, taal geven aan
je ervaring en feedback geven en ontvangen. Specifieke vaardigheden om je
ervaringen om te kunnen vormen tot leermateriaal zijn zo: ervaren (geraakte
ervaring), expliciteren (betekenis geven, wat is die geraaktheid), concretiseren (wat is
er nou daadwerkelijk aan de hand, tijdstip en wie er bij waren), conceptualiseren
(theorieën erbij betrekken), generaliseren (herken ik dit ook in een andere situatie,
komt het vaker voor in andere situaties), doelgericht uitproberen
(handelingsperspectief uitproberen, wat ga ik doen voor de volgende keer) en het
problematiseren (wat is hier nou daadwerkelijk de essentie van het daadwerkelijke in
de ervaring. Problematiseren is het meest essentiële vaardigheid om een ervaring
toto een leermateriaal te maken, omdat je van iets tot een probleem of vraagstuk
maakt. Je zult je los moeten maken van de ervaring om er van een afstandje van te
kijken. En zowat is er nou in deze ervaring precies belangrijk voor mij? Van
inventioneel leren is intentioneel leren is uiteindelijk het doel.
Door te problematiseren wordt je bewust van je essentiële aspecten.
Van de reflectie achteraf naar reflectie in het hier en nu. Met de 4 leerstadia van
Maslow ben je onbewust onbekwaam (je weet nog niet wat er van je verwacht wordt
of wat je überhaupt kun), bewust onbekwaam (je komt erachter wat je kan en wat je
nodig hebt, je wordt je bewust van wat er nog gebeuren moet.), bewust bekwaam (je
gaat op een gegeven moment ontdekken en daarbij ook je krachten inzien) en
onbewust bekwaam (je doet het gewoon en zal het helemaal niet zo snel meer
doorhebben dat je dat hebt, het is er gewoon)
