Samenvatting diversiteit 2
Godsdienst: alles wat te maken heeft met de relatie tussen mensen en een hogere macht. Zelfde
betekenis als religie.
Religie: verschijnselen waarin mensen hun relatie tot een god of goden tot uitdrukking brengen. Het
woord is afkomstig van het Latijnse religare: vastbinden.
Hindoeïsme
Inleiding
De rode stip op het voorhoofd heet: tilak. Nederlanders voelen zich getrokken tot bepaalde
elementen van het hindoeïsme als; yoga en reïncarnatie.
Indus-cultuur
De meeste hindoes wonen in India en het huidige Pakistan. De naam van deze godsdienst verwijst
naar de rivier in Pakistan: Indus. Daarom speelt stromend water en rivieren een belangrijke rol in het
hindoeïsme. Rivieren waren vroeger erg belangrijk, omdat er geen waterleidingen en voorzieningen
waren. Je kon water en vis halen, kleren wassen en je behoefte doen. De grond rondom de rivier is
ook heel vruchtbaar. Door deze rijke cultuur, Indus-cultuur, ontstonden er grote steden: Harappa en
Mohenjodaro.
Het hindoeïsme is een afstammeling van de Indus-cultuur. Wetenschappers beweren dat er
belangrijke overeenkomsten met elkaar hebben onder andere, de yoga, tempels en reinigingen,
afbeeldingen van goden, heilige dieren.
Waarom heet het hindoeïsme?
De veda’s zijn oude hindoeïstische geschriften die uit de bloeitijd van de Indus-cultuur komt. Veda
betekent: wijsheid. In de boeken uit de ‘vedische tijd’ (1200-500) staan volgens hindoes belangrijke
aspecten van het hindoeïsme. Ze geloven dat veda’s door half goddelijke mensen zijn geschreven.
Het is geschreven in de taal ‘Vedisch’; uit deze taal is later het Sanskriet ontstaan. De goden Shiva en
Vishnu speelden vroeger niet een grote rol, maar tegenwoordig zijn deze belangrijke goden voor de
hindoes.
De oudste heilige teksten zijn vier verzamelingen: lofzangen, gebeden, regels voor rituelen en offers
en spreuken.
Rig Veda: oudst en bekendst heilige boek van de Hindoes.
‘De tijd van het oudere hindoeïsme’
Dit is de tijd na de vedische tijd. Hindoeïsme kun je spreken vanaf 500 voor Christus. In die tijd
werden de ideeën van goden en mensen verder uitgewerkt in de tekst: Mahabharata. Dit is nu een
heel populair boek, namelijk de Bhagavadgita. Het is het heilige boek van de hindoes.
Mahatma Ghandi
In zijn tijd speelde het kastenstelsel een belangrijke rol in de samenleving. Het is een stelsel waarbij
de samenleving in lagen worden verdeeld. Vanaf je geboorte ligt het vast of je in een hoge of een
lage kaste thuishoort. Dit werd door de hindoewereld geaccepteerd. Ghandi kwam in opstand,
omdat volgens hem in de ogen van God iedereen gelijk is. Onder meer invloed van Ghandi is dit
stelsel in India afgeschaft.
,Leer en praktijk Brahman
Binnen het hindoeïsme zijn er behoorlijk grote verschillen in wat mensen precies geloven. De een
gelooft dat de hoogste god een persoon is en de ander gelooft in het principe van ‘Brahman’. Hij kan
volgens hen niet praten, denken of dingen doen. Zoveel verschillen heeft één reden; het hindoeïsme
is gericht op de praktijk en niet op de leer. Pas op de tweede plaats komen allerlei theorieën over de
hogere werkelijkheden; transcendente werkelijkheid.
Ideeën van Brahman:
- Achter alles één dieperliggende innerlijke eenheid
- Aanwezige realiteit achter de zichtbare realiteit
- Eerbied voor alles wat leeft
Goden
Het hindoeïsme is een polytheïstische godsdienst. Er zijn meerdere goden. De god Shiva wordt
wereldwijd door veel hindoes vereerd. Er zijn ook veel goden die in een bepaalde plaats of voor een
familie erg belangrijk zijn. Veel hindoes geloven in een goddelijk principe, dat Brahman wordt
genoemd. De wereld is ontstaan vanuit Brahman. De diepste kern van de mens Atman is gelijk aan de
hogere werkelijkheid Brahman: diep in jezelf zit een goddelijke kern. Het Atman is nog kleiner dan de
ziel, de allerkleinste kern die een mens heeft.
Ideeën van Atman:
- Atman is de ziel
- Ieder bezit zo deel van Brahman
- Lichaam is slechts stoffelijk omhulsel
- Atman is vrij na crematie
- Samara: de kringloop van geboorte en dood (reïncarnatie)
Soorten goden
- Vishnu: een van de twee belangrijkste goden en is een vriendelijke god. Bekend geworden door de
gedaanten waarin hij op aarde is gekomen: avatara’s. E zijn in totaal tien avatara’s, waarvan de
laatste, de tiende, nog moet komen. Hij zal pas komen als de wereld slecht gaat op een wit paard.
Volgelingen van Vishnu: twee verticale strepen op voorhoofd.
- Shiva: naast Vishnu een belangrijke god. Shiva is de god van vernietiging en herschepping. De
bekendste afbeelding is die waarin de god danst op één been, met een soort vlammenkrans op hem
heen.
Volgelingen van Shiva: drie horizontale strepen op voorhoofd.
- Brahma: ook een belangrijke god. Hij is een schepper-god; heeft de wereld gemaakt. Brahma heeft
een grote bekendheid, maar speelt een kleine rol in de hindoeïstische rituelen.
Mantra’s: door het zingen van mantra’s krijg je positieve energie en innerlijke rust.
eenvoudige manier om te mediteren
tijdens het zingen kunnen blokkades oplossen en kun je je bevrijd voelen
geeft innerlijke kracht, zodat je beter met de dagelijkse dingen om kunt gaan
ze zijn duizenden jaren oud en hebben een Indiase oorsprong
,Reïncarnatie
Wedergeboorte, opnieuw geboren worden. Je kan de wereld weer terugkomen in een hogere
positie, maar ook in een lagere positie. Of zelfs als een dier of steen. Dit hangt af van de manier hoe
je hebt geleefd. De daden die je hele leven lang hebt verricht, heet karma. Goed karma: hogere
positie, slecht karma: lage positie. De mensen kunnen zich niet herinneren wie zin een vorig leven
waren. Het Atman, de diepste kern van de mens, wordt opnieuw geboren. Hoe goed je hebt geleefd,
hangt af of je aan de religieuze plichten hebt gehouden. De plichten heten: dharma. Vijf dagelijkse
plichten:
- Gebeden en yoga
- Godvruchtig leven
- Gastvrijheid
- Zorg voor ouders en ouderen
- Zorg voor alles wat groeit en bloeit
Moksha: verlossing. De diepste kern van de mens (het Atman) hoeft niet opnieuw geboren te
worden. Dit doe je door geen karma op te bouwen. Een manier om geen karma op te bouwen, kan
bijvoorbeeld door karma-yoga. Als je dit doet zonder interesse in de gevolgen ervan, dan komt je niet
meer terug in een volgend leven. Je wordt dan in plaats daarvan verlost.
Kastenstelsel
De kern van dit hele systeem wordt gevormd door het begrip; reinheid. Daarbij moet je denken aan
de letterlijke betekenis, schoon zijn, maar ook rituele reinheid. Dit is belangrijk op weg naar
verlossing. Elke kaste heeft een eigen mate van reinheid en rechten en plichten. De onreinheid die
mensen hebben, kunnen overgedragen worden op een ander. Als je onrein persoon aanraakt, moet
je allerlei rituelen doen voordat hij/zij weer rein is.
Standen
1e stand: Brahmanen, de priesters. Ze hebben een hoge mate van reinheid.
2e stand: adel of krijgers. Hoge mate van reinheid.
3e stand: kooplieden. Hoge mate van reinheid.
De eerste drie standen worden de dvija’s genoemd: tweemaal geborenen.
4e stand: gewone mensen die veel minder sterke van reinheid hebben. Zij doen vaak werk voor
mensen uit de hogere standen. Vooral werk dat met de dood, met vlees en met vuil te maken heeft.
Kastelozen: zij behoren niet tot een bepaalde kaste. In verband met hun onreinheid worden ze ook
wel ‘onaanraakbaren’ of ‘paria’s’ genoemd. Zij staan helemaal onder de maatschappelijke ladder.
Feesten
- Het Holi-feest: duurt tien dagen en eindigt in de maand Phaguna als het volle maan is. Dit valt in
maart. Er wordt gevierd dat de lente de winter overwint en dat het goede sterker is dan het kwade.
Krishna, een incarnatie (menswording) van Vishnu, speelt een belangrijke rol. Er wordt vaak een pop
verbrand, omdat de mythe over Holika dacht dat ze niet kon verbranden. Iedereen is op dit feest
gelijk en verdwijnen de maatschappelijke posities.
- Het Divali-feest: de maatschappelijke posities verdwijnen. Het feest wordt vijf dagen gevierd in de
herfst. Het feest van licht; een symbool van het goede. Het licht verjaagt de duisternis en maakt
daarmee het leven goed. Er worden diya’s aangestoken, een klein lampje van klei. Daarom speelt de
godin Lakshmi een belangrijke rol; de godin van voorspoed. Hindoes maken hun huizen helemaal
schoon, omdat ze geloven dat Lakshmi alleen in schone huizen komt. Er wordt gebeden om
voorspoed in het nieuwe jaar en herdacht aan de doden van afgelopen jaar.
, -Het Rhaki-feest: Holi en Divali worden door vrijwel alle hindoes gevierd. De Nederlandse-hindoes
vieren ook Rhaki. Het feest wordt gevierd op 5 juni en familierelaties spelen een belangrijke rol. Het
is een herdenking van de aankomst van het schip ‘Lalla Rookh’ met arbeiders uit India in Suriname.
Plaatsen om te bidden
- Tempel: door bepaalde rituelen uit te voeren, nodigen hindoes de goden uit om aanwezig te zijn in
de tempels. De tempel, mandir, moet perfect zijn. De vorm en opbouw mag daarom niet door een
willekeurige architect worden bedacht. Het is een bijzondere plaats met symbolische betekenissen:
Kosmos in het klein: afspiegeling van het universum
De reus Purusha: werd door de goden geofferd. Uit Purusha ontstond de wereld en de mensen.
De berg Meru: hoge tempels betekenen de berg van Meru. De plaats waar, volgens de
hindoeïstische verhalen, de goden wonen. De hoogte van gebouw brengt contact met de goden.
De grot: het is vaak donker en stil, net als in een grot. Shiva woont ook wel in een grot.
Puja: belangrijkste ritueel dat zowel thuis (in de reine keuken) als in de tempel kan worden verricht.
Puja wordt vroeg in de ochtend en ’s avonds laat verricht. Er wordt contact gezocht met de goden.
De hindoes moeten daarvoor ritueel reinigen, door stromend water te gebruiken om onreinheid af te
spoelen. Het puja-ritueel bestaat uit 16 onderdelen, die geboden zijn met specifieke rituele
handelingen.
Gezagsdragers
Sadhu: heilige man die dicht bij de verlossing is.
Pandit: priester die vooral een belangrijke rol heeft bij het geestelijk begeleiden van families. Of ze
helpen bij het uitvoeren van de dagelijkse rituelen.
Pujari: priester die in de tempel de rituelen voltrekt
Goeroe: taak als leraar en opvoeder, soms gezien als vertegenwoordiger van een god.
Processies: feestelijk optocht, waarbij godenbeelden worden rondgedragen door de stad.
Pelgrimstochten: reis naar een speciale, heilige plaats. Bijvoorbeeld: naar een rivier, steden en
tempels.
Rituelen bij overgangsmomenten
- Geboorte: ceremonie, de jatakarman, wordt gedaan. De vader blaast adem in het gezichtje van de
baby, zo wordt de baby ritueel tot leven gewekt. Er wordt ook honing met ghi (gesmolten boter van
koeienmelk) op de tong gesmeerd.
- Initiatie: de jongens van de hoge kasten worden ingewijd in het geloof. De jongens worden dan
dvija genoemd; tweemaal geborene. Eerste geboorte kom je als mens en als tweede geboorte kom je
als gelovige in de wereld. Drievoudig koord om de schouder: statussymbool (tweemaal geborene).
- Huwelijk: afkomst van status, en horoscopen spelen een rol bij het kiezen van een man of vrouw. Ze
moeten op elkaar aansluiten. De ideale trouwdatum hangt samen met de stand van de sterren. Het
bruidspaar lopen zeven keer om een heilig vuur heen: het huwelijk is onverbrekelijk.
- Dood: de pandit, de huispriester, leest heilige teksten voor, zodat de hindoe op een goede manier
wordt voorbereid op zijn/haar dood. Schilderijen worden omgedraaid en familie neemt afscheid. Het
lichaam wordt begraven of gecremeerd.
