grondslagen van het recht
1 - recht
Rechtsregels zijn pas zichtbaar bij problemen, maar altijd in werking:
- verschaffen ons informatie: welke rechten en plichten hebben we
- zorgen dat we weten hoe we ons moeten gedragen
- simpele voorvallen worden bepaald en gestuurd door regels
Verder zijn er groepsregels, morele regels en regels van beroepsethiek.
rechtssysteem en staatsorganen
Functies van het rechtssysteem:
- sociale orde behouden
- conflicten zonder geweld oplossen
- individuele vrijheid en onafhankelijkheid bevorderen
- een rechtvaardige verdeling van goederen
- sociale verandering begeleiden
Ookdestaatspeelteenrolbijhetverwezenlijkenvandedoelenvanhetrechtssysteem.Daarvoor
zijn staatsorganen, bijvoorbeeld de functies:
- wetgeving: stelt algemene regels vast
- bestuur: zorgt ervoor dat regels worden toegepast en nageleefd
- rechtspraak: onafhankelijke rechters bepalen of regels zijn nageleefd en straffen indien dat
onrechtmatig niet het geval is.
Soorten rechtsregels:
- gedragsnormenstaan een gedraging toe of verbiedendit
- sanctienormengeven straf als een gedragsnorm nietwordt nageleefd
- bevoegdheidverlenendenormengeven staatsorganen eenzekere macht
Positief recht wordt erkend of vastgesteld door een gemeenschap, in deze situatie gaat alles
rechtmatig. Ideaal recht verschilt per gemeenschap - wetten zijn dan rechtvaardig,precies
zoalszijwillen.Positieverechtsregelshebbengeldingenzijnverbindend,erisaanspraakop
gehoorzaamheid. Als er effectiviteit van recht is betekent dat het recht ook daadwerkelijk
, wordt gehoorzaamd, toegepast en gehandhaafd. Dit geldtnietvooriedererechtsregelinhet
wetboek, sommigen worden genegeerd en niet bestraft indien geschonden: dit is het
gedoogbeleid.
objectief en subjectief recht
Objectief recht: het geheel van alle Nederlandse rechtsregels
Subjectiefrecht:wijhebbenhet‘recht’ofde‘plicht’om…Eenindividuheefteenbevoegdheid
of aanspraak, een ander moet dit subjectieve recht respecteren.
2 - indelingen in het recht
Allerechtsregelswordensamenineenwetboek(codex)gezet.Ditgebeurtzogeordendmogelijk;
de codificatie. Dit werd als eerst gedaan begin 19e eeuw om een einde te maken aan
regionale verschillen in rechtsregels en juridische praktijk - zowerdmeerrechtszekerheid
bereikt en het rechtsstelsel stabieler.
Recht is ingedeeld in rechtsgebieden, en functionele rechtsgebieden gebaseerd op een thema
zoalsbijvoorbeeldhethuurrecht.Wehebbenhetprivaatrecht,enhetpubliekrechtwaaronder
staats-, bestuurs-, en het strafrecht valt.
privaatrecht publiekrecht
juridische relatie burgers - burgers verheidsorganen onderling
o
of overheidsorganen - burgers
rechtsverhouding eigen belang voorop algemeen belang voorop
gelijke rang verheidsorganen gelijkwaardig
o
gezagsrelatie naar burgers
rol van de rechter urgerlijke rechter kan door
b estuursrechter kan door burger worden
b
burgers worden ingeschakeld en benaderd.
gerechtelijke procedure kan in het strafrecht kan alleen het Openbaar
gestopt worden Ministerie vervolging kiezen of
stopzetten.
publiekrecht
Het publiekrecht is in werking tussen burgers en overheidsorganen,oftussenoverheidsorganen
onderling. Het staatsrecht bepaalt welke bevoegdheden staatsorganen hebben, het bestuursrecht
, doetdatbijbestuursorganen:overheidsinstantiesdiedirectmetburgerstemakenhebben,zoalsde
ministeries en de belastingdienst. Bij het strafrecht zorgt het OM voor strafvervolging indien
nodig.
staatsrecht
Alleregelsoverhoedestaatisopgebouwdengrondslagvooroverheidsoptreden:welketakenen
bevoegdheden zijn staatsorganen opgelegd. Hun hoofdfuncties zijn wetgeving, bestuur en
rechtspraak. Belangrijkste regelingen zijn het Statuut, waarin duidelijk staat wat de
staatsrechtelijkeinrichtingisvanhetKoninkrijkderNederlanden,endeGrondwet.Dieregeltde
staatsinrichting van Nederland.
- klassieke grondrechten garanderen burgers van een omgeving waarin de overheid niet
onrechtvaardig mag optreden. Getypeerd als vrijheden.
- sociale grondrechten geven de overheid de plicht op te treden indien nodig: bijvoorbeeld
zorgen voor het recht op gezondheidszorg.
bestuursrecht
bevat regels voor organen die rechtsregels uitvoeren en handhaven, zoals DUO. Die organen
maken beslissingen en grondslag moet kunnen worden teruggevonden in de wet - het
bestuursrechtelijklegaliteitsbeginsel.Dealgemenewetuit1994geeftdehoofdstructurenende
algemene beginselen van het bestuursrecht weer.
strafrecht
HetWetboekvanStrafrechtbestaatuitrechtsregelsdienoemenwatstrafbaarisenwelkestrafkan
wordenopgelegd.InhetWetboekvanStrafvorderingstaatvastgelegdhoedestrafproceduremoet
verlopen.
privaatrecht
Eenrechtsverhoudingishetgeheelvanrechtenenplichtentussentweepartijen.Bijprivaatrecht
gaat het om burgers onderling. De partijen zijn dus gelijkwaardig, en ze mogenhunjuridische
relatie zelf regelen. Het Burgerlijk Wetboek BW bevat al deze rechtsregels, en bestaat uit 10
boeken:
1. personen- en familierecht (scheidingen, voogdij, huwelijk)
2. rechtspersonen (nv, verenigingen)
