Leefstijl en jeugd
Casus Sjors
Sjors is een jongen van 12 jaar; hij weegt 61 kg en is 153 cm lang. Hij zit in het eerste jaar van het
VMBO. Sjors is afgelopen jaar gestopt met voetbal, zijn vrienden doen ook niet aan sport en hij had
er toch geen zin meer in. Hij vindt het lekker om te chillen met zijn vrienden in het park, een vuurtje
te maken en stiekem iets te roken en een biertje te drinken. Hij vergeet dan regelmatig de tijd en
komt dan laat (na 12.00 uur ’s avonds) thuis en krijgt dan ruzie met zijn ouders. Ook heeft hij al een
paar keer problemen gekregen met de wijkagent i.v.m. vandalisme. Naast het chillen is gamen een
hobby van Sjors. Hij gamet tot ‘s avonds laat en draait daarbij harde muziek. Zijn ouders hebben al
een paar keer gedreigd zijn computer uit zijn kamer te halen. Sjors gooit regelmatig zijn brood weg
en koopt dan patat of ander lekkers in de supermarkt. Gymnastiek vindt hij maar onzin en daar
spijbelt hij vaak van.
Is dit normaal of afwijkend gedrag?
Je kan deze vraag pas beantwoorden als je weet wat normaal gedrag is.
Inleiding ontwikkelingspsychologie
Hoofdstuk 1
1.1 Wat is ontwikkelingspsychologie?
Wat is psychologie?
Psychologie = het beschrijven en verklaren van het menselijk gedrag
ONTWIKKELING?
Verandering
Vooruitgang
Differentiatie
Leren
Groei
Rijping
Ontwikkeling = het doorlopen van een reeks toestanden.
De ontwikkelingspsychologie beschrijft en verklaart het menselijk gedrag door terug te blikken op het
ontwikkelingsproces.
Waarom ontwikkelingspsychologie?
- Algemene ontwikkeling
1
, 1.2 Ontwikkelingsperioden
Fase Leeftijd Omgeving Enkele kenmerken
Baby 0-12 maanden Gezin, • Snelle groei en
periode kinderopvang ontwikkeling
• Geheel afhankelijk van
zorg en bescherming
• eerste gehechtheidsrelatie
Peuter 1-4 jaar Gezin, kinderopvang • Meer autonoom door
periode peuterspeelzaal beweging en spraak
• denkt en handelt nog
egocentrisch
Kleuter 4-6 jaar Gezin, groep ½ • Sociale ontwikkeling
periode Basisschool, buurt, NSO neemt toe
• Speelt met veel fantasie
School 6 – 12 jaar Gezin, groep 3 t/m 8 • Cognitieve ontwikkeling
periode basisschool staat centraal
Buurt, NSO, sport/hobby • sociale contacten
club verbreden zich
Adolescentie 12 -18 jaar Gezin, voortgezet • Lichamelijke verandering
onderwijs, door puberteit
leeftijdsgenoten • Begin seksuele
belangstelling
• Identiteitsontwikkeling
Fase Leeftijd Omgeving Enkele kenmerken
Baby 0-12 maanden Gezin, Wat wordt bedoeld met
periode kinderopvang gehechtheidsrelatie?
De staat van geconditioneerd zijn
aan een emotionele voorkeur
eveneens geassociëerd met een
legale en-of persoonlijke band.
Bijvoorbeeld voorkeur voor
moeder.
Peuter 1-4 jaar Gezin, kinderopvang Wat is een voorbeeld van
periode peuterspeelzaal egocentrisch denken en handelen?
“Dit speelgoed is van mij en niet
van jou”.
Kleuter 4-6 jaar Gezin, groep ½ Wat wordt bedoeld met fantasievol
periode Basisschool, buurt, NSO spelen? Voorbeeld?
Vadertje, moedertje en winkeltje
spelen. Ook games.
School 6 – 12 jaar Gezin, groep 3 t/m 8 Wat is Cognitieve ontwikkeling?
periode basisschool
Buurt, NSO, sport/hobby Ontwikkeling bij kinderen van het
club denken, dat wil zeggen: van kennis,
2
, inzicht en redeneren. Leren.
Adolescentie 12 -18 jaar Gezin, voortgezet Wat verstaan we onder
onderwijs, identiteitsontwikkeling?
leeftijdsgenoten
Ontwikkeling van je zelfbeeld.
Zelfbeeld veranderd.
1.3 Historisch perspectief
- 17e en 18e eeuw: vrijwel geen belangstelling voor kinderen als aparte groep
Nauwelijks onderwijs en kinderen werden als volwassenen behandeld.
- Nu (westerse cultuur): veel belangstelling voor kinderen als aparte groep
Onderwijs verplicht en kinderen worden (over het algemeen) beschermd opgevoed, weg naar
onafhankelijkheid en zelfstandigheid is langer.
Filosofen
18e eeuw
- Locke (1632-1704): mens is onbeschreven blad
Geen erfelijke bagage, ervaringen zijn bepalend voor de levensloop -> invloed op opvoeding?
De invloed van ouders, opvoeders en docenten is erg belangrijk. Je komt als een onbeschreven
blad ter wereld, dus zonder noemenswaardige erfelijke bagage. Je kan als het ware een mensen
creëren.
- Rousseau (1712-1778): natuurlijke goedheid van de mens
Kind is actief en onderzoekend en heeft ruimte, respect en stimulans nodig.
Kinderen worden al geboren met bepaalde eigenschappen en kwaliteiten.
Eerste onderzoek naar kinderen
- Darwin (1809-1882): observeren zoon
- Ontwikkelingspsychologie was vooral beschrijvend d.m.v. babybiografieën
- Wetenschappelijk onderzoek: waarom is objectiviteit lastig?
Kinderen begrijpen je vaak niet goed of kunnen zichzelf nog niet goed
verwoorden.
- Theorie op basis van waarnemingen en ideeën: experimenten
1.5 Meten in de gedragswetenschappen
Technieken om gegevens over kinderen te verzamelen:
- Observatie
- Interview en vragenlijst
Onderzoeksmethoden:
- Dwarsdoorsnedeonderzoek
Één moment – verschillende leeftijdscategorieën
Nadeel?
Generatieverschil, geen individuele ontwikkeling
3
, - Longitudinaal onderzoek
Twee verschillende tijdstippen met duidelijk tijdsverschil – zelfde kinderen
Nadeel?
Kostbaar, tijdrovend, praktische problemen, uitval, niet meer actueel
Vb longitudinaal onderzoek: Onderzoek waarbij men dezelfde proefpersonen in de loop van
de tijd volgt en op vaste momenten onderzoekt, meestal verspreid over verscheidene jaren.
Zo wordt er gekeken hoe iets in de loop der tijd kan veranderen.
Hoofdstuk 2: Ontwikkelingspsychologische theorieën
2.1 Nature vs Nurture
Opdracht:
Wat is het verschil tussen nature en nurture?
Nature: alle eigenschappen van het individu zijn bepaald door aanleg/aangeboren, bijvoorbeeld het
genetisch materiaal.
Nurture: alle eigenschappen van het individu zijn bepaald door opvoeding/aangeleerd, voornamelijk
door de leefomgeving.
Nature: Aangeboren. Rousseau
Nurture: aangeleerd. Locke.
Waar horen de volgende begrippen bij?
Nature: Instinct. Vaardigheid. Talent. Groei. Temperament. Drift.
Nurture: Opvoeding. Vaardigheid. Talent. Kennis. Groei. Temperament. Ervaring. Drift.
2.2 Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
- Sigmund Freud (1856 – 1939)
- Tot de jaren ’60 van de 20e eeuw enorm grote rol
- 1e die verschillende ontwikkelingsfasen omschreef
http://www.youtube.com/watch?v=NCXynjpFaKU
Volgens Freud wordt iedereen onbewust gedreven door het ID. Het ID wordt gedreven door
verlangen/driften bevrediging. Wat jij wil moet gebeuren. Niets mag jou in de weg staan.
Het super-ego controleert als het ware je ID en komt samen in je ego.
Freud zag de mens als een vat vol driften, met name seksuele driften. Hij noemde dit het ID. Het ID
heeft één belangrijk doel, namelijk de driften zo spoedig mogelijk bevredigen. Bij het pasgeboren
kind wordt alle gedrag door het ID bepaald. De baby eet, slaapt, poept en plast omdat hij daar
behoefte aan heeft. Maar ook later, gedurende de rest van ons leven, blijft het ID en de behoefte aan
driften te bevredigen voortbestaan.
Al spoedig ervaart het jonge kind dat je je driften maar beter kunt beheersen, want anders krijg je
met afkeuring en straf van je ouders te maken. Uit deze confrontatie met de omgeving ontstaat het
4