Het doel van het recht is het ordenen van de samenleving en het geven van oplossingen voor
conflicten. Recht – het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent. De 4 rechtsgebieden:
1. Staatsrecht 3. Strafrecht
2. Bestuursrecht 4. Burgerlijk recht
Het jeugdrecht valt niet onder 1 rechtsgebied. Het is namelijk opgebouwd uit onderdelen uit de
verschillende rechtsgebieden die voor de positie van jeugdigen van belang zijn. Het jeugdrecht bevat
o.a. onderdelen uit het burgerlijk recht, het strafrecht en het bestuursrecht.
Materieel recht – bevat de rechten en plichten.
Formeel recht – het procesrecht, wat er gebeurt als het materieel recht geschonden wordt.
Nationaal recht – geldt op het grondgebied van een bepaalde staat
Internationaal recht – regelt de rechtsverhoudingen tussen verschillende staten.
2. De ouders van de jeugdige Week 1
2.1. Inleiding
De juridische regels over het ouderschap staan in Boek 1 van het BW geregeld.
Familierechtelijke relatie – juridische relatie tussen gezins- of familieleden waaruit rechten en
plichten ontstaan.
Afstamming – de familierechtelijke relatie tussen een jeugdige en zijn ouders.
Juridisch ouderschap – hierdoor ontstaat een levenslange band tussen de ouders en kinderen. Een
kind houdt zijn beide juridische ouders, ook als zijn ouders gaan scheiden, of als ouders en kind geen
contact meer hebben. Zelfs als een ouder overlijdt blijft hij ouder van zijn kind.
2.2. Juridisch moeder – art. 1:198 BW
Juridisch moeder – moeder is de vrouw uit wie het kind geboren is. Dit geldt ook als er bij de
bevruchting genetisch materiaal van anderen is ingebracht (denk aan draagmoederschap).
Het BW erkent draagmoederschap niet. Hierdoor zijn de afspraken tussen de draagmoeder en de
wensmoeder over de ‘overdracht’ voor het recht ongeldig. Dus de draagmoeder die afspraken maakt
over het afstaan van het kind wordt door de geboorte van haar kind de juridisch moeder. Om van de
‘wensmoeder’ juridisch moeder te maken moet zij naar de rechtbank. De rechtbank zal het gezag dat
de draagmoeder automatisch kreeg moeten beëindigen. Daarna kan de wensmoeder het kind als
pleegkind in het gezin opnemen. 1 jaar later kan de vrouw het kind (evt. met partner) adopteren.
2.3. Juridisch vader – art. 1:199 BW
De juridisch vader is volgens de wetgever de man:
- Die bij de geboorte met de moeder is getrouwd
- Die de jeugdige heeft erkend
- Van wie door de rechter het vaderschap is vastgesteld
- Die de jeugdige heeft geadopteerd
Automatisch juridisch vader:
De hoofdregel luidt: vader van het kind wordt de man die getrouwd is met de vrouw die het kind ter
wereld brengt. De man wordt dan automatisch juridisch vader.
Dezelfde regel geldt voor de man die op het moment van de geboorte de geregistreerde partner van
de moeder is. Ook hij wordt automatisch vader.
1
,Ontkennen juridisch vader:
De wetgever gaat ervan uit dat de echtgenoot/geregistreerd partner automatisch de vader van het
kind zal zijn. Dat is niet altijd het geval. Dan kan de man, de vrouw en het kind de rechtbank
verzoeken het vaderschap dat door een huwelijk is ontstaan te ontkennen. Voorwaarde voor zo’n
verzoek is dat het duidelijk is dat de man niet de biologische vader van het kind is. – Art. 1:200 BW
De vader en moeder kunnen in principe het vaderschap niet ontkennen indien de man wist dat de
vrouw zwanger was van een ander toen hij met haar trouwde. Maar het kind heeft in alle gevallen
wél de mogelijkheid het vaderschap te ontkennen.
Overlijdt een man tijdens het huwelijk en baart de vrouw een kind binnen 306 dagen na
overlijden, dan wordt de overleden man gezien als de juridisch vader van het kind (zelfs als
de vrouw al weer opnieuw zou zijn getrouwd). – Art. 1:201 BW
Erkennen juridisch vader
Jeugdige die geen juridische vader heeft kan door een man (min. 16 jr) worden erkend – Art 1:203
BW. Dit wil zeggen dat hij de juridisch vader van de jeugdige wordt.
Erkenning is alleen mogelijk indien de jeugdige nog geen juridisch vader heeft.
Erkenning kan niet:
- De jeugdige van wie de vader is overleden kan niet door een man worden erkend. Hij heeft
immers al een juridisch vader. Ook als de moeder later trouwt met een andere man blijft de
overleden man de juridisch vader.
- Na een echtscheiding. De vader van de jeugdige blijft de juridisch vader vanwege het ooit
bestaan hebben van het huwelijk. Een ander kan het kind na de echtscheiding niet opnieuw
erkennen. De ex-man van de vrouw blijft de juridisch vader.
Een man die een jeugdige erkent zegt daarmee niet dat hij de biologische vader is. Bij erkenning gaat
het namelijk om een juridische daad: de man schept door erkenning een familierechtelijke relatie
tussen hem en de jeugdige.
Voor erkenning dient de man naar de burgerlijke stand van de gemeente te gaan en dar te verklaren
dat hij de juridisch vader van de jeugdige wilt zijn. Er wordt dan een akte opgemaakt die wordt
ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand.
Voor een erkenning van een jeugdige tót 16 jaar heeft de man toestemming nodig van de moeder.
Voor een erkenning van een jeugdige tussen 12-16 moeten zowel moeder als jeugdige toestemmen.
Voor een erkenning van een jeugdige vanaf 16 is alleen de toestemming van de jeugdige voldoende.
Geven moeder en/of jeugdige geen toestemming dan gaat de erkenning niet door. Maar als de man
kan aantonen dat hij de verwekker is van de jeugdige kan hij naar de rechtbank – Art. 1:204 lid 3 BW.
De rechter geeft de man toestemming voor de erkenning als hij meent dat de erkenning:
- De belangen van het kind niet zal schaden
- Belangen niet zal schaden die de moeder heeft bij een ongestoorde verhouding met het kind
Ook de man/vrouw die spermadonor/eiceldonor is, heeft het recht om, als de erkenning door de
moeder wordt geweigerd, de rechtbank om vervangende toestemming te vragen – Art. 1:204 lid 3
BW
Voorwaarde: de man of vrouw moet in een ‘nauwe persoonlijke betrekking’ (family life) tot
de moeder of het kind staan/gestaan hebben. Er moet meer zijn dan alleen het ‘donorschap’.
De HR heeft duidelijk gemaakt dat het hierbij van belang is wat de plannen waren op het moment van
het donorschap.
2
,Erkenning niet mogelijk Art. 1:204 BW
- Door een man die, vanwege te nauwe verwantschap, geen huwelijk met de moeder zou
mogen sluiten. De broer, de vader of zoon van de moeder kan haar kind niet erkennen.
- Door een man die nog geen 16 jaar oud is
- Door een man die onder curatele staat, tenzij hij toestemming heeft van de kantonrechter
- Als de jeugdige al 2 juridische ouders heeft.
Moeder dood, vader wil erkennen Verwekker kan vervangende toestemming voor de erkenning aan
de rechtbank vragen als de moeder is overleden en dus geen toestemming meer kan geven.
Ongedaan maken van de erkenning Art. 1:205 BW
Een erkenning is in principe definitief. Alleen als de erkenner niet de biologische vader is kan de
erkenning soms ongedaan worden gemaakt. Een kind dat ontdekt dat zijn erkenner niet de
biologische vader is kan de rechtbank verzoeken om vernietiging van de erkenning. 2 regels:
- Kind is meerderjarig? kind kan tot 3 jaar na de ontdekking verzoeken tot ongedaan making
- Kind is minderjarig? Kind kan tot 20e leeftijd verzoeken tot ongedaan making.
Daarnaast kan een gegeven erkenning vernietigd worden wanneer hij tot stand is gekomen door een
wilsgebrek, dwaling of misbruik van omstandigheden.
Gerechtelijke vaststelling van het vaderschap Art. 1:207 BW e.v.
Gaat het bij erkenning om een man die vrijwillig een vader-kindrelatie aangaan bij de gerechtelijke
vaststelling van het vaderschap legt de rechter het juridische vaderschap aan de verwekker op. Dit
kan ook toegepast worden wanneer de man overlijdt voordat hij het kind heeft erkend, of als de
verwekker weigert om zijn kind te erkennen.
- Let op! Alleen de moeder en het kind hebben het recht om een gerechtelijke vaststelling van
het vaderschap vragen. De vader kan dit niet zelf doen.
Gerechtelijke vaststelling van het vaderschap is anders dan een vaderschapsactie. Vaderschapsactie is
niet gericht op dat de man de juridisch vader wordt, maar hierbij vraagt de moeder de rechter om de
verwekker van haar kind te verplichten een bijdrage te leveren in de kosten van studie/onderhoud.
Deze onderhoudsplicht eindigt als de jeugdige door een ander wordt erkend.
Duo-ouderschap
Sinds 1 april 2014 is het ook voor een vrouw mogelijk om 2 e juridisch ouder te zijn. Hierdoor:
- Wordt de vrouw met wie de moeder bij de geboorte is getrouwd automatisch de 2 e ouder
van het kind. Voorwaarde: het kind is verwekt met genetisch materiaal dat is verstrekt door
een onofficiële donorbank onbekende donor.
- Kan een vrouw in alle andere gevallen met toestemming van de moeder (en kind vanaf 12)
een kind erkennen
- Heeft een vrouw/vriendin van de moeder die heeft ingestemd met een daad van verwekking
van het kind, recht om vervangende toestemming voor erkenning te vragen bij de rechtbank.
- Kunnen moeder en het kind gerechtelijk het duo-ouderschap van een vrouw laten vaststellen
indien deze vrouw levensgezel is van de moeder en heeft ingestemd met de verwekking
Getrouwde lesbische vrouw krijgt een kind haar vrouw wordt automatisch de duo-ouder.
MAAR: moet wel gebruik gemaakt zijn van een onbekende donor.
Is het kind op een andere manier verwekt? bekende donor geen automatisch duo-ouderschap
de echtgenote kan het kind, met toestemming van de moeder, erkennen. Erkennen kan dan altijd.
Krijgt een vrouw van een bekende donor een kind, dan moet ze zelf kiezen of ze haar vrouwelijke
partneer haar kind laat erkennen of dat ze de zaaddonor toestemming geeft voor erkenning. Beide is
niet mogelijk.
3
, 2.4. Adoptie Art. 1:227 BW
Door adoptie ontstaat een juridische ouder-kindrelatie. Na de gerechtelijke uitspraak over de adoptie
worden de adoptieouders juridisch vader en moeder van de jeugdige. Tegelijk worden juridische
banden met de oorspronkelijke ouders verbroken. Adoptie is dus zeer ingrijpend.
Adoptie is een uitzondering op de regel dat juridisch ouderschap een levenslange band schept tussen
ouder en kind. Want door adoptie wordt de oude band met de juridisch ouder en het kind verbroken.
Voor de regels over adoptie moeten we niet alleen naar het BW kijken maar ook naar de Wet
opneming buitenlandse kinderen ter adoptie. Deze wet regelt adoptie voor buitenlandse kinderen.
Om handel in adoptie en onvrijwillige Geboorte
adoptie te voorkomen heeft een groot Art. 1:198 BW
aantal landen in 1993 het Verdrag Juridisch moeder
betreffende interlandelijke adoptie Adoptie
gesloten. Art. 1:227 BW
Adoptieprocedure Ontstaan Huwelijk moeder
1. Gezinsonderzoek door de Raad van ouderschap Art. 1:199 BW
de Kinderbescherming
2. Voorlichtingscursus Erkenning
3. Beginseltoestemming – voldoen Art. 1:203 BW
2e juridische
aan leeftijdseisen, geschikte ouders ouder Gerechtelijke
(bevonden door de RvdK), vaststelling
toestemming van minister Art. 1:207 BW
4. Bemiddeling – ouders kunnen zich
tot een door de overheid erkend Adoptie
bemiddelingsbureau wenden. Dit Art. 1:227 BW
bureau zoekt m.b.v. zijn contacten
in het buitenland een adoptiekind voor de ouders. Is het kind ‘gevonden’ dan haken de
ouders het kind op en gaat het bij hen in huis wonen.
Voorwaarden voor adoptie Art. 1:227 en 1:228 BW
Algemene voorwaarden:
o Adoptie is alleen mogelijk als de adoptie in het kennelijke belang is van de jeugdige.
Het gaat dan om de afweging van belangen: hoe zwaar is het voor de jeugdige als de
banden met zijn ouders worden verbroken?
o Als voorwaarde geldt dat de jeugdige, voor zover nu valt te voorzien, van zijn eigen
ouders niets meer te verwachten heeft. Alleen als de eigen ouders hem niets (meer)
in hun ouderrol te bieden hebben, kan adoptie een oplossing zijn.
Voorwaarden adoptiekind:
o Een jeugdige kan alleen worden geadopteerd als hij op het moment van het
adoptieverzoek minderjarig (nog geen 18) is. Is de jeugdige 21 of ouder, dan moet de
rechter hem vragen hoe hij over de adoptie denkt. Bij enig bezwaren aan de kant van
de jeugdige dan gaat de adoptie niet door.
o Het adoptiekind mag niet het kleinkind zijn van de adoptiefouders.
Voorwaarden biologische ouders:
o Adoptie mag niet doorgaan als de biologische ouders bezwaar maken tegen adoptie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper HeleenElisa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
