Hoorcolleges sociale psychologie
Hoorcollege 1: small group processes 07-02-
2023
Tentamenstof:
Alle artikelen (download ze van ub.vu.nl)
Hoofdstuk 1-15 van Social Psychology
Hoorcolleges (zonder de interviews)
Knowledge clips is geen tentamenstof.
Tentamen is 60 mc questions
Er zijn Q&A sessies op elke maandag van 13:00-14:00.
Sociale psychologie: de wetenschappelijke studie van hoe mensen denken over, relateren aan en
elkaar beïnvloeden, of interpersoonlijk of binnen (en tussen) groepen.
Voorbeeldvragen van sociale psychologie:
Hoe kunnen we gedrag promoten dat klimaatverandering verzacht?
Wie gaat het meest waarschijnlijk radicaliseren?
Met wie zal je vrienden zijn aan het einde van je eerste bachelor jaar?
Bestaat altruïsme? Wanneer wordt het geactiveerd?
Iedereen is een beetje een expert in sociale psychologie (want we leren van sociale ervaringen).
Common sense (‘open door’). Soms, maar vaak wordt wetenschappelijke kennis herkent na het feit
(gelijken trekken aan ja dat kan ik me inbeelden, tegenpolen trekken elkaar aan ja dat kan ik
me inbeelden).
Waar of niet waar?
1. Je hebt meestal spijt van dingen die je niet hebt gedaan
a. Niet waar op kortetermijn, wel waar op langetermijn
2. Opposites attract
a. Volledig niet waar
3. Eerste indruk is het beste
a. Niet de beste, maar heeft wel veel impact
4. Flattering your boss or teacher helps your career.
a. Waar, maar er zijn complicaties
5. Marriage/cohabitatie is goed voor vrouwen maar niet voor mannen.
a. Nee, het is omgedraaid
6. Knappe mensen zijn meer waarschijnlijk gelukkig
a. Fout, maar schoonheid heeft zeker voordelen om voor komen te staan in het leven.
Wat doet sociale psychologie?
Wetenschappelijk bepalen:
o Of een voorstel over menselijk gedrag waar of niet waar is
o In welke situaties: onder welke omstandigheden
o Onder welke mensen
o En waarom:
Experimentele methoden
Objectief, empirisch en reliable (betrouwbaar) onderzoek
Sociale psychologie: levels van analyse:
1
, 1. Intrapersonale processen
a. Stereotypes, emoties
2. Interpersonale relaties
a. Liefde, helpen, agressie
3. Intra-group processen
a. Conformiteit, identiteit, coöperatie
4. Intergroup relaties
a. Conflict, intergroup helping
Axioms (stelling die als waarheid wordt gezien op basis van vanzelfsprekendheid of
waarschijnlijkheid) in sociale psychologie:
Menselijke cognitie, emotie en gedrag = f(person x situatie)
o Voorbeelden:
Verschillende mensen reageren verschillend op dezelfde situatie
Dezelfde persoon reageert verschillend op verschillende situaties
o Verschillende situaties activeren verschillen rollen van een persoon (je bent anders
op school, dan bij je lover, dan in de bieb)
o Mensen kiezen situaties (je kiest psychologie of economie, en door die keuze ben je
in een hele andere situatie dan door de andere keuze)
o Situaties ‘kiezen’ de persoon (je bent bijvoorbeeld heel lang, of heel klein). Je wordt
gekozen op basis van de trekjes die je hebt.
o Mensen veranderen situaties (andere mensen erbij betrekken)
o Situaties beïnvloeden mensen (bijvoorbeeld hun keuzes: Titchener illusie met cirkels)
o Situaties beïnvloeden ons automatisch (vul het missende woord in, rij met
fruitwoorden dan vul je granaatappel in)
De rol van de persoon
Persoonlijkheidspsychologie
o Focus op stabiele psychologische trekjes die gedrag vormen
o Extraversie, agreeableness (vriendelijkheid), neurotisme
Sociale neuroscience
o Al onze gedachten, emoties en gedragingen zijn geworteld in
de psychologische matter van het brein.
Mensen die conservatief stemmen hebben een
grotere amygdala (breinstructuur die geactiveerd
wordt wanneer mensen bang zijn).
Evolutionaire psychologie:
o Erfelijkheid van gedrag
o Veel psychologische neigingen zijn geëvolueerd omdat ze
onze voorouders hielpen te overleven in een uitdagende
omgeving
2
, o Automatische ‘angst’ respons om mensen te outgroupen
maar niet om vrouwen te outgroupen.
De rol van de situatie
Marketing:
o Invloed van consumeerder keuze
o Persuasion (overtuiging) via impliciete of expliciete
processen)
Groepspsychologie
o Crowds laten mensen dingen doen die ze normaal niet
zouden doen
o Conformiteit
Culturele psychologie
o Hoe vormt cultuur onze gevoelens en gedragingen?
o Verschillen in houdingen tegenover de doodstraf in
Nederland vs. Texas.
Mensen construeren hun eigen realiteit: Heider & Simmel, 1944
o Consequentie: self-serving interpretaties (Princeton vs. Dartmouth Study 1951)
Als je verliest vind je de scheids slechter dan als je wint.
o Consequentie: gemotiveerde redenering: mensen interpreteren bewijs selectief dat
hun wereldbeeld support (en negeren bewijs dat het tegenspreekt)
Subjective beliefs and objective truths
o Consequentie: ideologisch conflict
Het is erg moeilijk om te compromissen wanneer verschillende partijen hun
morele wereldbeeld ervaren als een objectieve waarheid.
Mensen zijn sociale dieren.
o Andere mensen beïnvloeden het meeste van wat mensen denken, voelen en doen.
o Peer pressure: come on! Everyone is doing it.
o Video: ‘the waiting room’
o Waarom zijn mensen sociale dieren?
The need to belong
Een van de meest belangrijke psychologische trekjes van de mens
Waarom? Is een evolutionair voordeel om niet alleen te zijn.
Vroege voorouders leefden in groepen jager-verzamelaars in
moeilijke condities
o Coöperatie en groepsleven is essentieel voor overleving
Jagen, verzamelen, extreme klimaatvariatie,
oorlogsdreiging, sexpartners.
o The Social Brain Hypothesis: Wanneer groepsgrootte toeneemt, neemt de
breingrootte ook toe. Dunbar: ons complex menselijk brein evolueert als het
resultaat van ons complexe sociale leven. Dus door complexe sociale leven evolueert
het brein.
o The Herding Instinct: het is in onze natuur om betekenisvolle relaties met anderen te
verlangen, exclusie van sociale relaties is daarom pijnlijk.
Romantische partners, maar ook vrienden, collega’s, sports teams, etc.
Onze breinen zijn geprogrammeerd om een need to belong te hebben.
o Ostracisme (Williams): cyberball enz. Buitengesloten worden bedreigd 4 behoeften:
Need to belong
Need for control
Self-esteem
Betekenisvol bestaan
Buitengesloten worden doet letterlijk pijn.
3
, o Verlaagd buitensluiting prestatie op een intelligentietest? (Baumeister, Twenge, et al.
2001, 2022, 2003)
3 condities waar je op wordt ingepraat: sociale connectie (je wordt later
gelukkig en niet buitengesloten), sociale exclusie (je gaat hoogst
waarschijnlijk alleen eindigen), accident-prone (je gaat waarschijnlijk wat
breken later).
Je presteert minder op de intelligentietest in de exclusie-conditie.
o Sociale exclusie en emoties
Manipulatie van inclusie in groepjes van 4-5 studenten.
Inclusie = iedereen kiest jou
Exclusie = niemand kiest jou
Exclusiegroep vindt leven meer betekenisloos dan inclusiegroep.
o Sociale exclusie en agressie: ‘if you can’t join them, beat them’
Samenvatting:
Axiomen sociale psychologie:
o Menselijke cognitie, emotie, en gedrag = f(persoon x situatie)
o Mensen construeren hun eigen sociale realiteit
o Mensen zijn sociale dieren.
Sociale exclusie bedreigt 4 behoeften:
o Need to belong
o Need for control
4
