Gezondheidspsychologie
Boek reader
Hoofdstuk 1, 2, 10 en 12
Hele reader
Toegepaste psychologie, leerjaar 2
De onderwerpen die aan bod komen zijn:
Gezondheidspsychologie en gezondheid, Stress, Werkstress, Psychologie en chronische aandoeningen, Positieve Psychologie
Gezondheidspsychologie is een interdisciplinair veld met als de toepassing van
psychologische kennis en technieken op de gezondheid, ziekte en gezondheidszorg.
2 verschillende benaderingen
1. Holistische benadering: lichaam en geest zijn samen, worden gezien als een geheel
2. Dualistische benadering: lichaam en geest staan los van elkaar, worden gezien als
twee aparte delen
2 verschillende modellen over gezondheid
1. Biomedisch ziektemodel: ziekten en symptomen hebben een achterliggende
fysiologische verklaring. Dit model houdt geen rekening met het feit dat mensen op
verschillende manieren naar een ziekte kunnen kijken.
2. Biosociale ziektemodel: ziekten en symptomen komen door een combinatie van
lichamelijke, sociale, culturele en psychologische factoren.
Dit model verruimt het biomedische model met de interactie tussen biologische
processen en psychologische en sociale invloeden.
Wat is gezondheid?
- Gezondheid betekent een overwegend gevoel van welzijn gevoel of gezondheid
hebben (een gezond lichaam hebben)
- Gezondheid heeft te maken met de afwezigheid van symptomen van ziekte gericht
op symptomen of gezond zijn (geen klachten ervaren)
- Gezondheid is zichtbaar in de handelingen waartoe een lichamelijke gezond persoon
in staat is prestaties of gezond doen (gezonde voeding en beweging)
Een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn en niet alleen als de
afwezigheid van ziekte of invaliditeit (Wereldgezondheidsorganisatie) A state of complete
psychical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity
Health as the ability to adapt and to self manage.
Sociale verschillen en gezondheid
Onze gezondheid is afhankelijk van verschillende factoren, ook wel
gezondheidsdeterminanten.
SES (sociaal economische situatie) status die iemand heeft in de maatschappij. Hoe
hoger iemand staat hoe minder gezondheidsproblemen hij/zij zal ervaren. Dit komt
omdat SES samenhangt met geld en kennis.
Geslacht het geslacht kan van invloed zijn op de gezondheid/gezondheidsrisico’s.
o Mannen leven korter omdat zijn meer risicovol gedrag vertonen, verder doen
mannen ook vaker aan lichamelijk intensiever beroep.
, o Vrouwen zijn vatbaarder voor werkstress, ze ervaren sneller het work-home
spillover-effect. Ze nemen het werk mee naar huis en dit zorgt voor meer
stress. Wanneer de vrouw kinderen heeft is dit effect sterker.
Stress veroorzaakt op de lange termijn voor gezondheidsproblemen, er
ontstaan klachten zoals hoofdpijn, slapeloosheid en in het ergste geval
zorgt stress voor een burn-out.
Etnische minderheden
o Ervaren meer problemen bij de toegang tot de gezondheidszorg dan etnische
meerderheidsgroepen
o Als gevolg van discriminatie, raciale intimidatie en de eisen om eigen cultuur
te behouden of juist te veranderen ervaren etnische minderheden meer
stress.
o Ze doen minder vaak mee aan bevolkingsonderzoeken voor vroegtijdige
detectie van allerlei aandoeningen.
Werk
o Werkloosheid heeft vaak een negatief effect op de geestelijk en lichamelijke
gezondheid. De belangrijkste oorzaak bleek overigens financiële onzekerheid
dan het het verlies van werk op zich.
o Banen met hoge eisen in combinatie met weinig autonomie en weinig sociale
steun leveren de meeste stress op en gaan gepaard met een slechte
gezondheid. Werkstressmodel
Mate van beslissingsbevoegdheid (autonomie)
Eisen
Sociale steun
Gezondheidsvaardigheden
Health literacy is het kunnen verkrijgen, begrijpen, evalueren en toepassen van informatie
en op basis daarvan keuzes kunnen maken om de gezondheid te verbeteren en een goede
gezondheid te behouden.
Functionele gezondheidsvaardigheden lezen, schrijven en gespreksvaardigheden die
individuen in staat stellen om effectief in de gezondheid te functioneren
Interactieve gezondheidsvaardigheden ontwikkeling van persoonlijke vaardigheden om
persoonlijke capaciteit te verbeteren om zelfstandig op basis van kennis te onderhandelen of
hulp te vragen
Kritische gezondheidsvaardigheden kritisch te evalueren en gebruik maken van informatie
om actief deel te nemen aan de gezondheidszorg
Gezondheidspsychologie - week 2
Wat is stress?
Stress wordt onderscheiden op 3 verschillende gebieden
Biologisch stress als een fysiologische/lichamelijke reactie
Psychologisch stress als gevolg van een interactie tussen een gebeurtenis en de
cognitieve en emotionele kenmerken van een individu
, Sociaal stress vanuit een stimulus uit de omgeving (stressor)
Stress als lichamelijke reactie (biologisch)
Lichamelijke stress gaat over het ervaren van acute stresssituaties. Hierbij kunnen we de
volgende lichamelijke reacties ervaren; zweethanden, hartkloppingen etc. Een gebeurtenis
moet eerst worden beoordeeld waarbij het centrale zenuwstelsel betrokken is. De
sensorische informatie en de beoordeling worden gecombineerd voor het initiëren van
autonome en hormonale reacties die naar de hersenschors en het limbische systeem wordt
teruggekoppeld.
Walter Cannon hij kwam met de fight or flight reactie. Hij was een van de eerste
onderzoeker die onderzoek deed naar stress. Hij wees op de rol van adrenaline en
noradrenaline die door de bijnieren worden afgegeven. Ze verhogen de arousal
waardoor een fight or flight reactie ontstaat. Deze reactie is adaptief omdat er een
snelle reactie op een bedreiging mogelijk wordt gemaakt. Deze reactie is ook
schadelijk doordat het fysiologische en emotionele functioneren erdoor worden
verstoord. Als deze reactie te lang duurt zou dit tot kunnen leiden tot medische
complicaties.
Bij chronische stress werkt deze fight or flight reactie niet adaptief.
Selye ontdekte dat uiteenlopende stimuli dezelfde fysiologische reacties oproepen
ongeacht plezierig of onplezierig. Selye beschouwde stress als een aangeboren drift
van levende organismen om een intern evenwicht (homeostase) te houden.
Stressmodel van Selye (aanpassingssyndroom)
1. Alarmfase het waarnemen van de stressor. Lichaam probeert zich te wapenen
tegen de inkomende stress. Lichaam verzet zich tegen de stressor door adrenaline
aan te maken. Hartslag en bloeddruk zal dalen maar ook weer gauw stijgen,
hierbij daalt ook de weerstand. Wanneer je lichaam er niet in slaagt de stressor af
te nemen zal je naar de volgende fase gaan
2. Weerstandsfase het lichaam probeert zich aan te passen aan de stressor. De
aurousal neemt in deze fase niet af en is hoger dan normaal. Deze fase kan niet
oneindig duren zonder dat het organisme vatbaarder wordt voor ziekten.
3. Uitputtingsfase treedt op wanneer de weerstandsfase te lang duurt waardoor
de reserves en de energie van het lichaam uitgeput raken. Het vermogen om
weerstand te bieden aan de stress neemt af. Kans op ziekten (hart- en vaatziekten,
astma) neemt volgens Selye toe in deze fase.
Decarte gaat uit van een scheiding tussen lichaam en geest. Je hebt lichamelijke
stress en psychologische stress. Claude Bernard ging hierin tegen, hij stelde dat het
lichaam geen geest nodig had om zich voort te bewegen. Het lichaam reageert
namelijk op de omgeving en op onze geest, wanneer de omgeving wordt veranderd,
dan reageren we anders.
Stress als interactie (psychologisch)
Of een gebeurtenis als een stressor wordt gezien is een kwestie van beoordeling.
Cognitieve transactionele stressmodel van Lazarus.
Het gaat erom hoe we de situatie beoordelen. Zien we dit als een bedreiging, verlies of
probleem dan ontstaat er stress, vinden we wat er gebeurt gunstig of irrelevant dan negeren
we de gebeurtenis.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ashleykessels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
