Artikel 1: Berg, M & Karlsen, J. (2016) A study of coaching leadership
style practice in projects
Het managen van projecten is ongetwijfeld een moeilijke taak. Het vereist een
leider die een complex evenement kan beheren, bestaande uit diverse
activiteiten. De projectmanager is verantwoordelijk voor het plannen,
organiseren, bemannen, monitoren, evalueren, controleren en leiden van het
projectteam, vanaf het begin tot de succesvolle afronding. Dit brengt uitdagingen
met zich mee zoals omgaan met een complexe projectomgeving, het oplossen
van problemen tussen functionele lijnen, het beheer van conflicten en
veranderingen. Een belangrijke taak van een projectmanager is het managen van
het team, wat vaak bestaat uit specialisten met verschillende
verantwoordelijkheden ten opzichte van de projectmanager.
Leiderschap wordt gezien als een essentieel element voor het succes van
projecten. Het vereist niet alleen geavanceerde managementtools, maar ook de
ontwikkeling van leiderschapsvaardigheden. Sommige recente studies richten
zich op geavanceerde leiderschapstheorieën zoals transformationeel leiderschap.
Naast de genoemde uitdagingen ervaren veel projectmanagers en teams ook
tijdsdruk en stress als gevolg van strakke deadlines. Dit leidt vaak tot een sterke
focus op het halen van deadlines, maar dit kan negatieve effecten hebben op
reflectie, leren en ontwikkeling van het team. Daarom pleiten sommige experts
voor coaching als middel om leren en reflectie in projecten te bevorderen.
Dit artikel draagt bij aan de theorie en praktijk van coaching door te onderzoeken
hoe projectmanagers een coachende leiderschapsstijl (CLS) toepassen. Het
onderzoekt de vele aspecten van een CLS en hoe coaching kan helpen bij het
omgaan met verschillende uitdagingen. Het benadrukt ook de tools en
technieken die kunnen worden geleerd en geïmplementeerd om een CLS in de
praktijk te verbeteren, met als doel projectmanagers, projecteigenaren,
praktijkmensen en onderzoekers inzicht te bieden in hoe een CLS wordt
toegepast in projecten en hoe het kan worden verbeterd.
Deze tekst bespreekt verschillende leiderschapstheorieën en benadrukt het
belang van coaching als een leiderschapsstijl.
- Veel wetenschappers hebben gezocht naar het optimale
leiderschapsprofiel of de meest effectieve stijl. Dit heeft geleid tot
verschillende leiderschapstheorieën, waaronder de trait-theorie,
contingency-theorie, behavioural-theorie en relationship-theorie.
- In deze literatuurreview worden drie leiderschapstheorieën behandeld:
situational leadership theory, full range leadership development theory en
coaching leadership theory. Deze theorieën benaderen leiderschap vanuit
het perspectief van coaching en richten zich op de ontwikkeling van een
coaching leiderschapsstijl (CLS).
- Situational leadership theory benadrukt dat leiders hun stijl moeten
aanpassen aan de situatie en de behoeften van individuele medewerkers.
Het onderscheidt verschillende leiderschapsstijlen, waaronder coaching,
die effectief is bij medewerkers met beperkte vaardigheden en motivatie.
- Full range leadership development theory identificeert verschillende
leiderschapsstijlen, waaronder transformationeel leiderschap, dat
vergelijkbaar is met coaching. Het omvat gedragingen zoals het dienen als
1
, rolmodel, inspireren, intellectuele stimulatie en individuele aandacht voor
medewerkers.
- Coaching leadership theory richt zich op het helpen van medewerkers bij
hun persoonlijke ontwikkeling en het bereiken van individuele doelen.
Onderzoek suggereert dat een CLS kan leiden tot verbeterde
jobtevredenheid, prestaties en leermogelijkheden.
- Succesvol coachend leiderschap vereist een coaching mindset, empathie,
vertrouwen, en specifieke vaardigheden. Het verschilt van traditioneel
management door de nadruk te leggen op ondersteuning, ontwikkeling en
empowerment van medewerkers.
- Het is belangrijk dat leiders tijd en aandacht besteden aan coaching en dat
medewerkers de bereidheid en capaciteit hebben om te leren. Coaching
kan effectiever zijn wanneer het geïntegreerd wordt in het werk en
medewerkers feedback ontvangen en zelfstandig leren.
Kortom, coaching wordt gezien als een waardevolle leiderschapsstijl die kan
bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling en prestaties van medewerkers
binnen organisaties.
In deze studie onderzoeken we de ervaringen en meningen van projectmanagers
over coaching leiderschap (CLS). We maken gebruik van kwalitatieve
methodologieën en een casestudy-aanpak. Kwalitatief onderzoek wordt vaak
gebruikt om alternatieve of nieuwe perspectieven op een bepaald onderwerp te
identificeren, en het richt zich op het verkrijgen van meningen en interpretaties
in plaats van objectieve meetbare gegevens.
Voor de casestudy hebben we gekozen voor purposeful sampling, wat inhoudt dat
we doelbewust bepaalde cases hebben geselecteerd op basis van de relevantie
voor ons onderzoek. In dit geval hebben we een financiële dienstverleningsgroep
in Scandinavië bestudeerd, omdat zij projectgericht werken en hun
projectmanagers coaching en een CLS toepassen.
We hebben diepgaande interviews uitgevoerd met 12 projectmanagers,
geselecteerd op basis van hun ervaring en gebruik van een CLS. De interviews
waren semigestructureerd en richtten zich op vragen zoals hoe ze coaching
toepassen in hun rol als projectmanager, wat kenmerkend is voor een CLS, welke
uitdagingen ze ervaren en wat de resultaten zijn van coaching.
De verzamelde gegevens werden geanalyseerd met behulp van kwalitatieve
contentanalyse, waarbij zowel de manifeste inhoud (zichtbare inhoud in de
interviews) als de latente inhoud (onderliggende betekenis) werden
geanalyseerd. De analyse omvatte het zoeken naar woorden, uitspraken,
verschillen, patronen en overeenkomsten in de antwoorden van de respondenten.
De resultaten van de analyse werden ondersteund en verrijkt met citaten uit de
interviews om de bevindingen te verduidelijken en te benadrukken. Deze
benadering stelt ons in staat om inzicht te krijgen in hoe projectmanagers een
CLS in de praktijk toepassen en welke betekenis dit heeft voor hun werk.
In deze studie hebben we een financiële dienstverleningsgroep (FSG) in
Scandinavië bestudeerd, met name de afdeling Informatiesysteemontwikkeling,
om te begrijpen hoe ze coaching leiderschap (CLS) in de praktijk toepassen. Deze
afdeling bestaat uit ongeveer 120 projectmanagers en houdt zich voornamelijk
bezig met digitaliserings- en compliance-projecten, waarbij ze agile werken met
Scrum als het voorkeursframework voor projectmanagement.
2
, De grootste uitdagingen die projectmanagers als leiders ervaren, hebben te
maken met het bereiken van resultaten via teamleden. Deze uitdagingen kunnen
worden onderverdeeld in drie hoofdcategorieën:
1. Diversiteit van werknemers: Projectmanagers merken op dat hun
werknemers zeer uiteenlopend gedrag, attitudes en denkwijzen hebben.
Sommige mensen hebben een externe locus of control, wat betekent dat
ze geloven dat hun omgeving hun gedrag controleert, terwijl anderen een
interne locus of control hebben en geloven dat ze hun eigen gedrag
beheersen. Ook wordt het onderscheid gemaakt tussen een leergierige
mindset en een vaste mindset, evenals denkvalkuilen zoals overdreven
negatief denken.
2. Ontwikkeling van een gemeenschappelijke cultuur: De FSG opereert in
verschillende Scandinavische landen, met verschillende culturen en
werkwijzen. Het creëren van een gemeenschappelijke bedrijfscultuur en
samenwerkingsomgeving kan een uitdaging zijn.
3. Tijdsdruk in projecten: Tijdsdruk is een veelvoorkomende uitdaging in
projecten, vooral wanneer deadlines naderen. Dit kan van invloed zijn op
de leiderschapsstijl van projectmanagers, waarbij sommigen geneigd zijn
een meer sturende aanpak te hanteren onder druk.
Projectmanagers binnen de FSG passen verschillende vormen van coaching toe
om met deze uitdagingen om te gaan. Ze gebruiken coaching als een hulpmiddel
om samen met werknemers dagelijkse problemen op te lossen, zelfvertrouwen en
zelfeffectiviteit te ontwikkelen, goede relaties en constructieve samenwerking op
te bouwen, en zelfmanagement te verbeteren. Er wordt gebruik gemaakt van het
GROW-model als coaching methode, maar de nadruk ligt meer op de resultaten
van coaching dan op het model zelf.
Het beoefenen van coaching heeft geleid tot persoonlijke ontwikkeling bij
projectmanagers, waaronder verbeterde betrokkenheid van werknemers, actiever
luisteren en een hoger niveau van zelfvertrouwen. Het heeft ook geleid tot een
beter begrip van hoe teamleden denken, voelen en handelen.
Over het algemeen hebben projectmanagers positieve resultaten ervaren door
coaching toe te passen, hoewel er geen systematische evaluatie is uitgevoerd.
Coaching heeft bijgedragen aan persoonlijke ontwikkeling, zelfbewustzijn,
zelfbeheersing en effectiever tijdsbeheer bij projectmanagers. Bovendien heeft
coaching geholpen bij het opbouwen van relaties en het bevorderen van een
cultuur van samenwerking in de organisatie.
Dit onderzoek richt zich op hoe projectmanagers een coaching leiderschapsstijl
(CLS) toepassen en hoe deze stijl verder kan worden ontwikkeld door het leren en
implementeren van CLS-tools en -technieken. Uit het onderzoek blijkt dat
projectmanagers in de financiële dienstverlening verschillende uitdagingen
ervaren, zoals het leiden van diverse werknemers, culturele verschillen binnen de
organisatie en tijdsdruk in projecten. Ze maken gedeeltelijk gebruik van een CLS
en willen deze stijl verder ontwikkelen door twee leerprocessen te volgen.
Het eerste leerproces (Proces 1) houdt in dat projectmanagers hun werknemers
trainen om zichzelf te leiden, wat leidt tot zelfbewustzijn en begrip van
gedachten, gevoelens en gedragingen. Het tweede proces (Proces 2) betreft het
opbouwen van een gemeenschappelijke bedrijfscultuur, inclusief een "geef"-
cultuur, waarbij de nadruk ligt op het begrijpen van sterke punten, doelen
3