Hoofdstuk 1: het begrip opvoeding
Pedagogiek houdt zich bezig met de opvoeding van kinderen en jeugdigen van 0 tot 18 jaar.
Paidagoogia --> pais betekend 'kind', agogein betekend 'leiden'.
Andere woorden voor pedagogiek zijn:
-Opvoedkunde: richt zich op de vaardigheden van de opvoeder.
-Opvoedingsleer: richt zich op het vergaren van kennis over opvoeden.
-Opvoedingswetenschap: richt zich op het ontwikkelen van theorieën over en methoden met
betrekking tot opvoeden.
Hulpwetenschappen: psychologische, sociologische, filosofische, theologische en
andragogische wetenschappen.
Definitie opvoeding: opvoeding is alle omgang tussen ouder en kind waarbij gericht een
relatie wordt aangegaan.
De vierbasisdimensies van opvoeden:
1. Ondersteuning bieden
2. Instructie geven
3. Controle uitoefenen
4. Grenzen stellen
1.Ondersteuning bieden:
Het is belangrijk dat de ouders ondersteuning aanbieden aan het kind in de vorm van liefde
en zorg, waardoor het kind zich begrepen en geaccepteerd voelt.
Het zal de ontwikkeling van het kind bevorderen op een positieve manier.
Je hebt ondersteuning door middel van belonen en straffen.
2.Instructie geven:
Het is belangrijk dat de ouders duidelijk maken wat de bedoeling van iets is en welk gedrag
wordt verwacht van het kind.
Door duidelijke informatie/instructies te geven zal de kennis en vaardigheden van het kind
ontwikkelen.
Het kind zal door de instructies van de ouders in staat zijn om zelf beslissingen te nemen en
zelfstandig op te groeien.
3.Controle uitoefenen:
De ouder kan controle uitoefenen op het kind d.m.v. autoritaire controle of autoritatieve
controle.
Autoritaire controle: de ouder oefent drukt uit op het kind om te zorgen dat hij/zij correct
gedrag vertoont. Macht en gezag van de ouder staan centraal en er wordt gebruik gemaakt
van strenge bestrafing. Dit heeft een negatieve ontwikkeling van het kind.
Autoritatieve controle: het kind is in staat zelf zijn weg te vinden, de regels zijn duidelijk
gesteld door de ouders. Bij regelovertreding wordt het kind gestraft met een verklaring en bij
goed gedrag wordt het kind beloond met waardering.
4.Grenzen stellen
,De ouders stellen grenzen waarbij het kind bestraft of beloond wordt om gewenst gedrag
aan te leren. De ouder moet standvastig zijn ten aanzien van de beslissingen die ze hebben
genomen.
Het kind zal op deze manier leren omgaan met diens normen en waarden. Het kind zal
hierdoor meer zelfstandig en zelfredzamer worden.
Intentioneel opvoedgedrag: de ouder is erop gericht om bewust of onbewust doelstellingen
te bereiken bij het kind.
Pedagogische opvoedingsdoelen:
1. Zelfstandigheid (individu)
2. Zelfredzaamheid (samenleving)
3. Zelfvertrouwen (toekomst)
De drie opvoedingsdoelen versterken elkaar: naarmate een kind meer zelf kan en mag
doen, wordt het zelfstandiger, krijgt het meer zelfvertrouwen en wordt het zelfredzamer. Als
een kind geleerd wordt om zelfstandig oplossingen te zoeken voor vraagstukken, zal dit zijn
zelfredzaamheid vergroten, waardoor het met zelfvertrouwen de wereld tegemoet zal toe
treden.
Opvoeding is een circulair proces, er is sprake van actie en reactie in de omgang tussen
ouder en kind. Opvoeden heeft nooit een constant karkater.
Circulair proces = voortdurende wisselwerking tussen beide partijen. Het gedrag van het
kind blijkt te zijn gekoppeld aan het opvoedgedrag van de ouder.
Uniciteit: ieder mens is anders en heeft andere karaktereigenschappen.
De rode draad van het opvoedproces:
1. De ouder is verantwoordelijk voor de opvoeding.
2. De ouder biedt het kind ondersteuning, instructies, controle en stelt grenzen.
3. Het kind kan rekenen op onvoorwaardelijke liefde van de ouder/ verzorgers.
4. Het kind leert zelfstandigheid, zelfredzaamheid en zelfvertrouwen.
De materiële opvoeding wordt tot de primaire behoeften gerekend. Het gaat hierbij om het
vervullen van de lichamelijke behoeftes. Opvattingen en ideeën van de ouders over de
opvoeding spelen hier vaak een rol in de zorg. Naarmate het kind ouder wordt zullen de
materiële behoeften toenemen.
De emotionele opvoeding van het kind kan gezien worden als de overige vijf behoeften
volgens de behoeftehiërarchie van Maslow. Naarmate het kind ouder wordt zal de behoefte
aan emotionele aanhankelijkheid wat minder sterk worden.
Geestelijke vorming van het kind
De levensovertuiging van de ouders speelt ook een rol in de opvoeding. De manier waarop
invulling wordt gegeven aan het overdragen van de levensovertuigingen aan het kind, hangt
af van de cultuur van de ouder.
Sociale vorming van het kind
Deelnemen aan sport en cultuuractiviteiten kunnen een bijdrage leveren aan de psychische,
emotionele en sociale ontwikkeling van het kind.
Hoofdstuk 2: de ouder en het kind
, De opvoedrelatie wordt gekenmerkt als een liefdevolle relatie tussen ouder en kind. Door de
opvoedrelatie ontstaat meestal intimiteit waarbij het kind veiligheid, liefde en geborgenheid
ervaart. Ook is er sprake van echtheid. Een opvoedrelatie is de basis van iedere opvoeding.
In deze relatie is sprake van gelijkwaardigheid, wederzijds respect en een wisselwerking.
De opvoedingsrelatie is erop gericht uiteindelijk te beëindigen en deze over te laten gaan in
een vriendschapsrelatie.
Na de geboorte van een kind zal de basis voor een gevoel van veiligheid en intimiteit worden
gelegd. Indien hier sprake van is, kan het kind zich veilig hechten. De moeder is in principe
de eerste hechtingsfiguur.
Een veilige hechting zorgt er in de meeste gevallen voor dat het kind in zijn volwassen leven
autonoom kan functioneren.
Ouderlijk opvoedgedrag kent drie kenmerken die de kans op een veilige hechting zo groot
mogelijk maken:
1. Het gedrag moet sensitief zijn (waarnemen);
2. Het gedrag moet responsief zijn (interpreteren en reageren);
3. Er moet continuïteit en regelmaat in gedrag zijn (consequent als ouder).
In de opvoedrelatie is er ook sprake van 'echtheid': de ouder en het kind kunnen te allen tijde
zichzelf zijn.
De opvoedrelatie is in grote mate afhankelijk van het pedagogisch besef van de ouder, hij
weet wat belangrijk is voor het kind en zijn doelstellingen in zijn opvoedend handelen tot
uitdrukking kan brengen.
Er bestaan vier oriëntatieniveaus van pedagogisch besef:
1. De egocentrische oriëntatie: de ouder voedt op vanuit zijn eigen wensen en
behoeften.
2. De conventionele oriëntatie: het kind wordt begrepen vanuit de algemeenheden die
bestaan rond kinderen; deze hebben betrekking op de cultuur waarin hij opgroeit.
3. De subjectief-individualistische oriëntatie: de ouder probeert de behoefte van het kind
te bevredigen binnen de context waarin de opvoedrelatie zich afspeelt. Er is oog voor
de uniciteit van het kind.
4. De interactieve oriëntatie: de ouder zoekt naar evenwicht tussen zijn eigen behoeften
en die van het kind.
1&2 zorgen voor een negatieve ontwikkelingsuitkomst.
3&4 zorgen voor een positieve ontwikkelingsuitkomst.
Ontwikkelingsfasen: Elk kind doorloopt gedurende zijn leven bepaalde stadia.
De vroegkinderlijke ontwikkeling is onder te verdelen in twee fasen, namelijk de baby-
kleutertijd en de peuter-kleutertijd. Hierna volgen de basisschoolperiode en de
adolescentiefase. Deze ontwikkelingsfasen doorloopt het kind op psychologisch, cognitief en
sociaal-emotioneel gebied.
-Psychologische ontwikkeling is het proces van de mentale groei, van de geleidelijke
vooruitgang van de intelligentie en de ontwikkeling van het gevoelsleven.
-Cognitieve ontwikkeling is het proces van het leren, waarbij het geheugen, de cognitie en
de aandachtsfunctie van belang zijn.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper danielseangelica1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,10. Je zit daarna nergens aan vast.