Hoofstuk 5
Meerderjarigenbescherming
§1
Ter bescherming van meerderjarigen die hun belangen niet behoorlijk zelf kunnen behartigen
kent ons recht drie maatregelen;
- Curatele
o Betreft zowel de vermogensrechtelijke als de niet-vermogensrechtelijke
belangen van de meerderjarige.
- De onderbewindstelling ter bescherming van meerderjarigen
o (veelal aangeduid als het beschermingsbewind)
o Beperkt zich tot de vermogensrechtelijke belangen.
- Mentorschap
o biedt de meerderjarige alleen bescherming op niet-vermogensrechtelijk vlak.
Mentorschap en beschermingsbewind kunnen worden gecombineerd. Bij de meeste
meerderjarigen die met deze maatregelen te maken krijgen, is sprake van een geestelijke
stoornis. Het beschermingsbewind is verreweg de meest toegepaste maatregel.
Op www.rechtspraak.nl zijn door en voor kantonrechters die belast zijn met curatele-,
bewind- en mentorschapszaken aanbevelingen opgenomen. Deze aanbevelingen vormen
een uitwerking en een aanvulling op de wettelijke regeling; zij bieden rechters houvast bij de
interpretatie van een aantal wettelijke bepalingen en bevorderen een gelijke
rechtstoepassing.
§2
De 3 beschermingsmaatregelen voor meerderjarigen hebben 2 belangrijke kenmerken
gemeen; bij curatele, beschermingsbewind en mentorschap benoemt de rechter een of twee
personen die de bevoegdheid krijgen om de meerderjarige te vertegenwoordigen binnen het
toepassingsgebied van de maatregel.
Tegelijkertijd verliest de meerderjarige een deel van zijn juridische bewegingsvrijheid. Een
ondercuratelestelling leidt tot handelingsonbekwaamheid en de andere maatregelen
resulteren in onbevoegdheid van de meerderjarige. Op deze handelingsonbekwaamheid en
onbevoegdheid bestaan wel weer grote uitzonderingen.
Wilsonbekwaamheid is een ander begrip; bij wilsonbekwaamheid gaat het vooral om een
niet-kunnen, terwijl het bij handelingsonbekwaamheid en onbevoegdheid gaat om een niet-
mogen. De begrippen vallen niet samen.
Het kan als een uitdaging voor het recht worden beschouwd om handelingsonbekwaamheid
of onbevoegdheid te laten eindigen waar de meerderjarige ter zake wilsbekwaam is.
Bij het instellen en toepassen van de beschermingsmaatregelen spelen enkele, deels
onderling conflicterende, belangen. De belangrijkste 2 zijn het belang van de meerderjarige
om te worden beschermd tegen misbruik of verwaarlozing van zijn belang en het belang te
worden gevrijwaard van ongevraagde overheidsbemoeienis. Het belang en recht op
bescherming en het privacybelang, staan hier tegenover elkaar.
De persoonlijke autonomie van de meerderjarige en zijn recht om het leven naar eigen
inzicht in te richten worden met een maatregel fors beperkt. In de afweging welk belang de
doorslag moet geven, spelen ook de criteria subsidiariteit, proportionaliteit en effectiviteit een
rol. Aan de hand van deze 3 criteria kan de rechtmatigheid van een interventie worden
vastgesteld.
, Een enkele keer spelen belangen van verwanten nog wel een rol, maar slechts zijdelings;
erfenisbescherming is geen deel (meer) van een curatele of beschermingsbewind. Centraal
staat het belang van de meerderjarige die niet of niet meer in staat is zijn belangen behoorlijk
te behartigen en een vertegenwoordiger nodig heeft.
§7
De gronden voor het instellen van een mentorschap ten behoeve van een meerderjarige,
waarbij als grond is geformuleerd dat hij als gevolg van zijn geestelijke of lichamelijke
toestand zijn belangen van niet-vermogensrechtelijke aard niet behoorlijk zelf kan
waarnemen, zijn niet veranderd door de recente wetswijziging.
De gronden voor instelling van een curatele zijn wel gewijzigd. Een belangrijke wijziging is
dat verkwisting niet meer geldt als grond oor een curatele, maar grond voor een
beschermingsbewind is geworden. Iets minder ingrijpend is dat gewoonte van drugsmisbruik
ook tot een ondercuratelestelling kan leiden.
(LEES 81 + 1:378 LID 1 BW VW CURATELE!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!)
Anders dan een curatele kunnen een beschermingsbewind en een mentorschap worden
ingesteld indien binnen afzienbare tijd aan de grond is voldaan, ook al is dat op het moment
van het uitspreken nog niet zo.
Wie is bevoegd een verzoek tot instelling van de maatregel in te dienen? Op dit punt blijkt de
beoogde stroomlijning van de wetswijziging tussen de 3 maatregelen. Het gaat om;
- de betrokkene zelf
- degene die gezag over hem uitoefent in het geval van het tijdens de minderjarigheid
wordt ingediend
- de naaste bloedverwanten
- de partner
- en als een andere maatregel van kracht is;
o de curator
o bewindsvoerder dan wel de mentor.
Opvallen is dat degene die wellicht in een levenstestament is aangewezen als
gevolmachtigde niet bevoegd is een beschermingsmaatregel te verzoeken. Wel bevoegd zijn
het OM en de instelling waar de betrokkene wordt verzorgd of die aan de betrokkene
begeleiding biedt.
(lees 82!!!)
De groep van hulpverlenende instellingen is aan de kring van verzoekers toegevoegd. Het
illustreert dat het treffen van maatregelen niet langer meer kan worden opgevat als een
familieaangelegenheid. Dat waren de 3 vanouds wel. Het beeld is dus veranderd; er worden
steeds meer vertegenwoordigers van buiten de familie gezocht en benoemd.
Het college van B & W van de gemeente waar de rechthebbende woonplaats heeft, is
bevoegd een schuldenbewind te verzoeken, dat wil zeggen een beschermingsbewind op
grond van verkwisting of het hebben van problematische schulden. Deze bevoegdheid biedt
gemeentes een extra mogelijkheid om het gemeentelijk beleid inzake schuldhulpverlening
handen en voeten te geven. (lees vb 83).
Een beschermingsbewind of een mentorschap kan ook ambtshalve worden ingesteld. Het
gaat dan om een verzoek tot instelling van een curatele dat door de rechter wordt afgewezen
of een verzoek tot opheffing van een curatele dat wordt ingewilligd. De rechter zal dit doen
wanneer hij van mening is dat met een minder ingrijpende maatregel dan een curatele kan
worden volstaan.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper FatimaAL. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.