Samenvatting
Samenvatting Nederlands-Indië Hoofdstuk 4
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting De Koloniale relatie tussen Nederland(ers) en Nederlands-Indië Hoofdstuk 4 VWO 5
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Nederlands-IndiëHoofdstuk 4 Ethische Politiek en nationalisme
4.1 Succes en feilen van de Ethische Politiek
‘Irrigatie, emigratie, educatie’, zo luidde de leus van de Ethische Politiek. De koloniale overheid ging
daar meteen hard mee aan de slag:
Het departement van landbouw zette landbouwscholen op en leverde boeren kunstmest en
zaden.
De infrastructuur werd verbeterd: er werden wegen aangelegd en bruggen gebouwd, de
landbouwgrond werd uitgebreid en er waren volop irrigatieprojecten.
In rivieren kwamen dammen, waardoor overstromingen op den duur uitbleven.
Belangrijk was ook de bouw van duizenden rijstvoorraadschuren en de stichting van
duizenden dessabanken (dorpsbanken), waar boeren goedkoop konden lenen.
Met deze ontwikkelingspolitiek werden opzienbarende successen geboekt. Na 1905 kwamen
hongersnoden niet meer voor en tussen 1900 en 1940 werd de rijstproductie op Java verdubbeld.
Toch werden de doelen van het welvaartsbeleid niet gehaald. De levensstandaard en economische
ontwikkeling namen nauwelijks toe. Dat kwam onder meer doordat de Javaanse bevolking hard bleef
groeien en de boeren bij de dorpsbanken vooral leenden om te consumeren, niet om te investeren in
de landbouw. De emigratiepolitiek werd geen succes. De Ethische Politiek leidde wel tot een betere
gezondheidszorg. Massale sterfte werd nu sterk teruggedrongen door vaccinatieprogramma’s en
systematische voorlichting over hygiëne. Voordat de overheid het overnam was de gezondheidszorg
vooral een zaak geweest van katholieke missionarissen en protestantse zendelingen. De kerken
hadden voor hun bekeringsactiviteiten nooit veel steun gehad van de koloniale overheid. Die was
bang dat een actieve kersteningspolitiek zou leiden tot conflicten met de islam en dus tot onrust.
Dankzij de liberale grondwet van 1848 kregen missionarissen en zendelingen wat meer ruimten, maar
ook toen mochten ze alleen werken na toestemming van de gouverneur-generaal en werden ze
alleen toegelaten in regio’s zonder sterke islamitische invloed. Al met al bracht de Ethische Politiek
echter weinig verandering. Het beleid bleef dat de islamitische meerderheid moest worden ontzien.
Rond 1900 kreeg Nederland ook oog voor de arbeidsomstandigheden in de kolonie. In 1901 werd de
Arbeidsinspectie ingesteld na een officieel onderzoek na de misstanden op de tabaksplantages in
Deli. Die moest de ergste wantoestanden in de mijnen en op plantages tegengaan. Maar door
tegenwerking van de ondernemers ging dat moeizaam. Pas vele jaren later kreeg de Arbeidsinspectie
toestemming onaangekondigd bedrijven te bezoek en werd de beruchte poenale sanctie afgeschaft.
Onderwijs was misschien wel het moeilijkste onderdeel van de Ethische Politiek. Omstreeks 1900 was
het overgrote deel van de inheemse bevolking analfabeet. De regering besloot dorpsschooltjes te
stichten bestemd voor kinderen van zes tot en met negen jaar. Voor de elite kwamen er aparte
scholen. Vanouds bestond al de Europese Lagere School, waar ook kinderen uit de inheemse elite
heengingen. Ook kwamen er middelbare scholen en instellingen voor hoger onderwijs. Onder de
Indonesische elite bestond zeker belangstelling voor westers onderwijs. Javanen en Indo-Europanen
zagen het als een belangrijk emancipatiemiddel. Zo was er de Javaanse regentendochter Kartini, die
zich inzette voor onderwijs aan meisjes. Zij was een aanhangster van de associatiegedachte: de
Indonesiërs moesten zonder zichzelf te verloochenen het beste van het Westen overnemen, zoals de
gelijke rechten van de vrouw. Daardoor konden ze leren op eigen benen te staan en loskomen van de
koloniale overheersing. Toch leverde de oprichting van het onderwijs gemiddeld niet zo veel op.
Geleidelijk waren veel Indonesische en Indo-Europese hoger opgeleiden gefrustreerd geraakt. Zij
kwamen bij het bedrijfsleven en de overheid niet voor topfuncties in aanmerking. De Indonesische
elite kreeg geleidelijk meer emancipatiekansen en toegang tot betere posities. Maar van de beste
banen werden de Indonesiërs uitgesloten. Na 1920 nam het blanke superioriteitsgevoel toe en werd
de voogdijgedachte een rem; Indonesië werd meer en meer gezien als een kind voor wie
zelfstandigheid nog ver weg was.
, 4.2 De geboorte van het Indonesische nationalisme
Het Indonesische nationalisme ontstond pas in de 20 e eeuw.
De eerste nationalistische vereniging was het Javaanse Boedi Oetomo (=eerste
nationalistische beweging in het voormalige Nederlands-Indië. Streefde naar verheffing van
het Javaanse volk, door uitbreiding van het onderwijs en meer invloed op het bestuur.), ofwel
‘het schone streven’, uit 1908. Boedi Oetomo wild e de aaneensluiting van de Inlanders zo
algemeen mogelijk maken en streefde in samenwerking met het gouvernement naar een
meer harmonische ontwikkeling van land en volk van Nederlands-Indië. De organisatie was
een tikje elitair en richtte zich vooral op uitbreiding van het westers onderwijs. Dat zou de
beste manier zijn om de inheemse bevolking vooruit te helpen.
Massaler was de in 1912 opgerichte Sarekat Islam (=nationalistische beweging die de positie
van Indonesische handelaren ten opzichte van Chinezen en Europeanen wilde verbeteren),
de islamitische handelsvereniging. Haar doelen waren westers onderwijs en
belangenbehartiging voor de Javanen. De Sarekat Islam wilde geen politieke partij zijn, maar
op haar eerste nationale congres in 1916 eiste ze wél democratisering. Dat klonk radicaal,
maar sloot wel aan bij het associatie-ideaal. Het gouvernement reageerde daarom met
begrip. Bestuurders en politici zagen het ontstaan van de nationalistische beweging als een
succes van de Ethische Politiek. De meeste Nederlanders waren echter helemaal niet blij. De
opkomst van de Sarekat Islam ging gepaard met rellen en opstootjes. Veel Nederlanders
sloegen wapens en munitie in om zich op het ergste voor te bereiden, maar voorlopig bleven
regering en gouvernement met nationalisten in gesprek.
De Eerste Wereldoorlog onderstreepte de noodzaak van nieuwe verhoudingen. De oorlog
bemoeilijkte de communicatie tussen Nederland en kolonie en doordrong de regering van het gevaar
van een aanval op Nederlands-Indië. Het zou beter zijn als de kolonie meer op eigen benen kon staan
en haar verdediging een zaak van de hele bevolking werd. Boedi Oetomo en de Sarekat Islam zagen in
deze situatie de kans om meer zelfbestuur en invloed voor de inheemse bevolking te bedingen. In
1916 stuurden ze een delegatie naar Nederland om het parlement en de regering daarom te vragen.
En ze kregen gehoor: het bezoek leidde tot de oprichting van de Volksraad. Veel bevoegdheden kreeg
de raad, maar grote veranderingen hingen in de lucht. De Amerikaanse president Wilson riep de
koloniale mogendheden op na de oorlog meer rekening te houden met inheemse volkeren. Amerika
zelf stelde zijn kolonie de Filippijnen volledige onafhankelijkheid in het vooruitzicht. De Britse
regering beloofde dat India een zelfstandige democratie zou worden binnen het Britse rijk. En in
Nederlands-Indië zei de gouverneur-generaal in december 1918 zelf dat de regering niet blind was
voor ‘de tekenen des tijds’. Indië zou een zelfstandig deel van het koninkrijk worden en de Volksraad
zou worden omgevormd tot een machtig, democratisch gekozen parlement. Een commissie ging dat
uitwerken.
Van de beloofde zelfstandigheid en democratie kwam uiteindelijk weinig terecht. Wel kreeg de
kolonie volgens de grondwet van 1922 autonomie binnen het koninkrijk ‘door de regeling van de
interne aangelegenheden over te laten aan de aldaar gevestigde organen’. En in 1925 werd de
Volksraad gepromoveerd van adviserend tot medewetgevend orgaan. Maar veel betekende het niet,
Indië bleef een autocratisch bestuurde staat. Dat kwam doordat de tegenstanders van de Ethische
Politiek het voor het zeggen kregen. Als sterke man in Nederland kwam de oud-KNIL-militair en Shell-
topman Colijn naar voren. Hij vond dat Nederlands-Indië nog lang niet klaar was voor democratie.
Nederland moest zich van de nationalisten niets aantrekken en onrust met harde hand de kop
indrukken. De koloniale bovenlaag steunde dat van harte. Omgekeerd keerden de nationalisten zich
af van Nederland. Toen bleek dat van de beloftes van 1918 weinig terechtkwam, koos de Sarekat
Islam gefrustreerd voor de harde lijn. Ze steunde lokale opstandjes en stapte in 1923 uit de Volksraad.
Daarmee zwoer ze de associatie af: ze wilde niet meer met de kolonisator samenwerken. De Sarekat
Islam was toen al lang niet meer de enige nationalistische beweging en ook niet de radicaalste.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 5amengevat. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen