,Sociale Psychologie
1.1 Wat is sociale psychologie?
Pyschologie: Wetenschappelijke studie naar gedrag, gedachten en gevoelens van mensen
Sociale psychologie: is de wetenschap hoe de (echte en denkbeeldige) aanwezigheid van
anderen de gedachten, gevoelens en gedragingen van mensen beinvloedt. (directe omgeving).
De kern is dus “sociale invloed”. Examen
Sociologie: De studie naar algemene wetten en theorieen over groepen en samenlevingen ipv
individueen. Richt zich op onderwerpen als sociale klasse, sociale structuur en sociale instituties.
Evolutionaire psychologie: studie van natuurlijke selectie processen, genen, hormonen of
psychologische processen in de hersenen.
Persoonlijkheidspsychologie: studie van de kenmerken die maken dat individuen uniek zijn en
van elkaar verschillen.
Sociale psychologie houdt zich in eerste instantie bezig met de manier waarop mensen
beïnvloed worden door hun interpretatie, of construct(de manier waarop mensen de sociale
wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren) van hun sociale omgeving. Ook is het een op
experimenten gebaseerde wetenschap.
Sociale invloed: het effect dat de woorden, daden of alleen al de aanwezigheid van anderen
mensen heeft op onze gedachten, gevoelens, attitudes of gedrag.
Sociale situatie: onder invloed van cultuur, gebeurtenissen en omgeving.
Determinant: Bepalende factor in een ontwikkeling of toestand.
Verschil persoonlijkheidspsycholoog (analyseniveau is het individu) en sociale psycholoog (individu in
de context van een sociale situatie):
Een persoonlijkheidspsycholoog probeert om sociaal gedrag te verklaren met behulp van
karaktereigenschappen en concentreren zich over het algemeen op individuele verschillen (de
aspecten van de persoonlijkheid die mensen onderscheiden van anderen). Een sociaal psycholoog
probeert om iemands gedrag in een complexe situatie te begrijpen zonder dat we die situatie
volledig doorzien.
Voor een sociaal psycholoog is het niveau van de analyse het individu in de context van een
sociale situatie.
‘stel dat een sociaal psycholoog wil begrijpen waarom mensen elkaar opzettelijk pijn doen. Dan
richt hij zich op de specifieke psychologische processen waardoor agressie in specifieke situaties
wordt ’getriggerd’.
Het doel van sociale psychologie is het beschrijven en verklaren van hoe mensen elkaar in
hun voelen, denken en doen beinvloeden. Richten zich meer op de psychologische
gesteldheid van individuen die hen gevoelig maakt voor sociale invloeden.
1
, 1.2 De macht van de situatie
Fundamentele attributiefout (correspondentievertekening): de neiging om ons eigen
en andermans gedrag volledig toe te schrijven aan persoonlijkheidstrekken, en het
effect van de sociale invloed te onderschatten. Gedrag te verwijten aan persoonlijkheid.
Vooral Westerse culturen.
Voorbeeld: student komt te laat in de les, medestudenten beoordelen op zijn
persoonlijkheid: hij is lui, sloom, traag. In Aziatische landen zouden ze op de situatie
oordelen. Student is waarschijnlijk te laat door verkeer.
Attributie: het toeschrijven van oorzaken aan het eigen naam of aan andermans gedrag
en het daarmee voorzien van verklaringen.
Behaviorisme: stroming in de psychologie die de stelling verdedigt dat men, om menselijk
gedrag te kunnen begrijpen, slechts hoeft te kijken naar de bekrachtigende of bestraffende
eigenschappen van de omgeving- dat wil zeggen, hoe positieve en negatieve gebeurtenissen
in de omgeving verband houden met specifieke gedragingen. Ze houden geen rekening met
conititie, denken en voelen.
Gestaltpsychologie: stroming in de psychologie gebaseerd op hoe mensen de fysieke wereld
waarnemen, namelijk dat we de subjectieve manier moeten onderzoeken waarop een object
in de geest van de mensen verschijnt(het gestalt of geheel), in plaats van de manier waarop
de objectieve, fysieke eigenschappen van het object zijn samengevoegd. Hoe interpeteer je
iets…
Naief realisme: De overtuiging dat we dingen waarnemen zoals ze echt zijn, daarbij
overschattend dat we dingen verdraaien of anders interpeteren. Denka an complotdenkers
of politici die niet op 1 lijn komen met hun denkbeeld.
Fenomonolgie: Hoe een object op iemand overkomt of ervaart ipv afzonderlijke objectieve
elementen van het object (filosofische stroming). Edmund Husserl.
1.3 Waar constructen vandaag komen: fundamentele menselijke motieven
Mensen zijn complexe organismen: onze gedachten en gedragingen worden continu gestuurd
door zeer uiteenlopende, in elkaar hakende motieven. In de loop van vele jaren hebben
sociaal
psychologen ontdekt dat twee van deze motieven van essentieel belang zijn:
- De behoefte om ons goed te voelen over onszelf.
- De behoefte om de wereld accuraat waar te nemen.
Deze twee motieven trekken ons echter in tegengestelde richtingen.
Sociaal psychologen
• Kurt Lewin Grondlegger moderne experimentele sociale psycholgie
• Leon Festinger
• Fritz Heider Grondlegger sociale psycholgie
Benadering vanuit zelfachting: de behoefte om ons goed te voelen over onszelf
De meeste mensen hebben een sterke behoefte aan een ‘positief zel@eeld’: zichzelf willen
beschouwen als goed, competent en beschaafd.
2
, • Vroeger gedrag rechtvaardigen(je interpretatie heeft een doel, namelijk jezelf
beter voelen over jezelf. Tekortkomingen in onszelf herkennen is erg moeilijk).
• Lijden en zelfrechtvaardiging
Benadering vanuit sociale cognitie: de behoefte om accuraat waar te nemen
Gegeven de verbazingwekkende cognitieve mogelijkheden van onze soort, klinkt het logisch
dat sociaal psychologen bij het formuleren van theorieën over sociaal gedrag rekening houden
met de manier waarop menselijke wezens over de wereld denken. Dit noemen we cognitieve
benadering van de sociale psychologie of sociale cognitie. Examen
- Hoe mensen denken over zichzelf en de sociale wereld; specifieker: hoe mensen
sociale informatie selecteren, interpreteren, herinneren en gebruiken om oordelen
te vormen en beslissingen te nemen.
Accuraatmotief: de behoefte van mensen om een beeld te creeeren dat zo veel mogelijk met de
werkelijkheid overeenkomt.
Verwachtingen over de sociale wereld
Soms botsen onze verwachtingen over de sociale wereld met ons vermogen om die wereld
accuraat waar te nemen. We zijn zelfs in staat de aard van de sociale wereld met onze
verwachtingen te veranderen.
Selffulfilling prophecy: Voorbeeld: als je verwacht dat een aantal kinderen hoog zullen scoren in
een schooljaar, zul jij ze als docent meer aandacht geven. Het kind zal zich lekkerder voelen,
meer gerespecteerd, gemotiveerder en slimmer. Examen
De twee voornaamste bronnen van constructen waarop we hier de nadruk hebben gelegd zijn:
- De behoefte om een positieve kijk op onszelf te behouden(de benadering
vanuit zelfwaardering).
- De behoefte om de wereld accuraat waar te nemen(de benadering vanuit sociale
cognitie).
Dit zijn echter niet de enige motieven die onze gedachten en gedragingen beïnvloeden. Mensen
hebben graag het gevoel dat ze enige controle hebben over hun omgeving. Als dat gevoel van
controle ontbreekt, als mensen geloven dat ze geen of weinig invloed hebben op de vraag of
hen iets goeds of iets slechts te wachten staat, heeft dat een aantal belangrijke
consequenties(komen later aan bod).
1.4 Sociale psychologie en maatschappelijke problemen
Samenvattend kunnen we sociale psychologie omschrijven als de wetenschappelijke studie naar
sociale invloed.
Waarom willen sociaal psychologen en andere mensen eigen inzicht hebben in het fenomeen
sociale invloed?
- Ze zijn gefascineerd door sociaal gedrag van mensen en willen dat op het
diepst mogelijke niveau begrijpen.
- Ze willen een bijdrage leveren aan de oplossing van maatschappelijke problemen.
Als we in staat zijn om complex en disfunctioneel sociaal gedrag te begrijpen en te verklaren,
brengt dat ook de uitdaging met zich mee om dat gedrag ook te veranderen.
Zelfwaardering: de beoordeling van mensen van wat ze zelf waard zijn; dat wil zeggen; de mate
waarin Ze zichzelf als goed, competent en fatsoenlijk zien.
3
