Antropologie en Sociaal Werk
Kijken door het oog van de Ander
(Dreamstime, 2023)
Emma van ‘t Ende. Bron: John ter Horst (2017). Antropologie en Sociaal Werk.
Hogeschool Windesheim, Social Work.
,Inhoudsopgave
Inhoudsopgave 1
Leeswijzer 2
Hoofdstuk 1 - De sociaal werker als antropoloog 3
§1.2 Culturele antropologie 3
§1.3 Cultuur 3
§1.4 Veldwerk en participerende observatie 4
§1.5 Thick description en het wezen van de Ander 5
de
§1.6 Veldwerk en outreachend werk 6
§1.7 Het structureel functionalisme 6
§1.8 Conflictsociologie 7
§1.9 Symbolisch interactionisme 7
En
Hoofdstuk 3 - Netwerkbenadering, EKC en de indiaanse Peyote cult 9
§3.1 Casus - Eigen-Kracht Conferentie 9
§3.2 De netwerkbenadering 9
§3.3 De Eigen-Kracht Conferentie 9
§3.4 Persoonlijke identiteit 10
§3.5 Sociale identiteit
't
§3.6 Eigen kracht als religieuze Peyote cult
11
12
n
§3.7 EKC als neo-tribe 13
§3.8 EKC als repressieve overheid 14
va
Hoofdstuk 4 - Diagnose, politiek lichaam, overgangsritueel A. van Gennep 14
§4.1 Casus: een jongen met ADHD 14
§4.2 Intake en diagnose 15
§4.3 Politieke lichaam 17
a
§4.4 De actieve patiënt 18
§4.5 Medicalisering van de samenleving 18
m
§4.6 Diagnose en sociale acceptatie 19
Hoofdstuk 5 - Preventie, vrouwenhandel, termietenorakel Azande. 21
§5.1 Casus - Illegale prostitutie 21
Em
§5.2 Signalering van vrouwenhandel 21
§5.3 Push- en pullfactoren van vrouwenhandel 22
§5.4 Preventie 24
§5.5 Divinatietechnieken 24
§5.6 Betekenis en functie van divinatietechnieken 25
§5.7 Kritiek op het rationele preventiemodel 27
Hoofdstuk 6 - Armoedebestrijding, sociale ongelijkheid, reinigingsrite 28
§6.1 Casus - een verhaal over armoede 28
§6.2 Armoede in Nederland 28
§6.3 Sociale ongelijkheid (conflictsociologie) 29
1
, §6.4 De culturele betekenis van armoede 32
§6.5 Armoedebestrijding als reinigingsritueel 34
Hoofdstuk 7 - Mantelzorg, burn-out samenleving, Kula-ringen Trobrianders 36
§7.1 Casus - overbelaste mantelzorger 36
§7.2 Mantelzorg 36
§7.3 Community care 37
§7.4 Ruil- en gifteconomie 38
§7.5 Mantelzorg als totaal sociaal feit 39
§7.6 Mantelzorg als sociaal contract 41
de
§7.7 Burn-out samenleving door mantelzorg 43
Samenvattingen boek 45
Begrippenlijst 50
Literatuurlijst 64
En
Leeswijzer
't
Dit document bevat een overzichtelijke samenvatting van het studieboek Antropologie en
Sociaal Werk, geschreven door John ter Horst (2017). De theorie wordt getoetst tijdens de
studie HBO Social Work op Hogeschool Windesheim bij het vak Samenleving & Diversiteit.
n
Alle verplichte leerstof is in de samenvatting opgenomen, aangevuld met aantekeningen
van hoorcolleges.
va
De volgende hoofdstukken zijn opgenomen in de samenvatting:
● Hoofdstuk 1 - De sociaal werker als antropoloog
● Hoofdstuk 3 - Netwerkbenadering, EKC, en de indiaanse Peyote cult
● Hoofdstuk 4 - Diagnose, politiek lichaam, overgangsritueel A. van Gennep
a
● Hoofdstuk 5 - Preventie, vrouwenhandel, termietenorakel Azande
● Hoofdstuk 6 - Armoedebestrijding, sociale ongelijkheid, reinigingsrite
m
● Hoofdstuk 7 - Mantelzorg, burn-out samenleving, Kula-ringen Trobrianders
Alle begrippen zijn dikgedrukt weergeven en alle belangrijke persoonsnamen zijn cursief
weergeven. Aan het einde van het document zijn de korte samenvattingen uit het boek, een
Em
begrippenlijst én een literatuurlijst opgenomen.
Aan dit document kunnen geen rechten worden ontleend. Dit document is auteursrechtelijk
beschermd. Elektronisch verspreiden en kopiëren, in zijn geheel of gedeeltelijk, is strafbaar.
Wees je ervan bewust dat op iedere pagina jouw naam en e-mail is afgebeeld.
2
, Hoofdstuk 1 - De sociaal werker als antropoloog
§1.2 Culturele antropologie
Culturele antropologie als wetenschap is ontstaan ten tijde van de industriële revolutie en
de daarmee samengaande koloniale expansiedrift van de westerse landen in Azië, Afrika, de
Pacifische eilanden, Zuid- en MIdden-Amerika en de Noordpool. Om grondstoffen te winnen
en een afzetmarkt te creëren werden zoveel mogelijk gebieden veroverd. Dit noemen we
kolonialisme. Eerst werden de kolonies alleen aangewend als handelspost, maar na 1850
gingen de moederlanden zich ook steeds meer bemoeien met het bestuur van de kolonies,
de
waardoor ze ook politieke invloed hadden. Deze tweede periode van kolonisatie wordt het
modern imperialisme genoemd.
Drie redenen voor het modern imperialisme waren dus:
En
1. De behoefte aan grondstoffen;
2. De afzetmarkt;
3. Het opbouwen van een groot, koloniaal rijk.
Mede door de Industriële Revolutie kreeg West-Europa in de loop van de 18e eeuw een
't
grote voorsprong op andere werelddelen wat betreft wetenschap, techniek en industrie.
Veel Europeanen gingen zichzelf als superieur zien en wilden ervoor zorgen dat de rest van
n
de wereld dezelfde vooruitgang zou boeken.
va
§1.3 Cultuur
Culturele antropologie bestaat uit drie Latijnse woorden:
1. Kolere = cultuur
2. Antropos = mens
a
3. Logos = wetenschap
m
Een cultureel antropoloog bekijkt de mens dus als een cultureel wezen. Cultuur verwijst
naar het algemene patroon van menselijke activiteit en de symbolische structuren die deze
activiteit een zekere betekenis geven. In ruime zin wordt cultuur gezien als alles wat door de
Em
samenleving wordt voortgebracht, zowel materieel als immaterieel. Het kan ook worden
gezien als ambacht, kunst, religie en wetenschap.
Cultuurdefinities
Er bestaan verschillende definities van cultuur, die duiden op verschillende theoretische
benaderingen. Er zijn wel een aantal kenmerken die overeenkomen en die belangrijk zijn om
te weten:
● Cultuur is aangeleerd
● Cultuur is aan verandering onderhevig
● Cultuur is situationeel bepaald
3
