Samenvatting
Samenvatting Nectar Hoofdstuk 11 Voeding en vertering 5VWO
Dit is een samenvatting van Hoofdstuk 11 Voeding en vertering van het biologieboek van Nectar voor 5VWO.
[Meer zien]Voorbeeld 1 van de 4 pagina's
Voorbeeld 1 van de 4 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
2 beoordelingen
Door: romayrasakes • 2 jaar geleden
Door: Chymene • 4 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
11.1 Gezond etenIn de voedselpiramiden staan allerlei voedingsmiddelen. Kies je de voedingsmiddelen vooral uit de
onderste lagen en minder uit de bovenste, dan krijg je alle voedingsstoffen binnen die je nodig hebt.
Groepen voedingsstoffen
Koolhydraten: brandstof/reservestof/bouwstof. Meelproducten en zoete voedingsmiddelen
(aardappelen, brood, pasta, maïs)
Vetten: brandstof/bouwstof/warmte-isolatie. Ook reservestoffen die energie opleveren bij
voedselschaarste. (Olie, boter, noten).
Eiwitten: bouwstof. Brandstof bij schaarste. Vlees, vis, zuivelproducten, eieren en zaden.
Vitaminen: beschermende stof. Zijn in kleine hoeveelheden nodig om optimaal te kunnen functioneren.
Mensen zijn hierdoor afhankelijk van voedingsmiddelen uit meer lagen van de voedselpiramide (T82A).
Mineralen: bouwstof en onderdeel van chemische processen. Zitten in elke groep voedingsmiddelen.
Melkproducten bevatten veel calcium, tarweproducten veel natrium en tomaten veel kalium.
Water: bouwstof, oplosmiddel, transportvloeistof en warmtebuffer. Per dag is 1,5 L nodig. Via vast
voedsel krijg je 0,5 L binnen.
De WHO geeft per voedingsstof een advies voor de juiste (gemiddelde) hoeveelheid; de aanbevolen
dagelijkse hoeveelheid ADH.
In een voedingsmiddel zitten ook additieven: kleur-, geur- en smaakstoffen en conserveringsmiddelen
(T82B). De meeste heb je niet nodig en in grote hoeveelheden kunnen ze zelfs schadelijk zijn. De ADI is
de aanvaardbare dagelijkse inname (T95A). Contaminanten zijn per ongeluk in de voeding gekomen,
zoals bestrijdingsmiddelen.
Eten verdwijnt je verteringsstelsel in (T82C). Door kauwen vergroot je het opp. van de voedselbrokken,
wat het darmkanaal helpt om gemakkelijker te verteren. Speeksel levert slijm dat als glijmiddel helpt.
De slikreflex duwt met je tong het voedsel de slokdarm in; het strotklepje en de huis sluiten de
luchtpijp en de neusholte af. Spieren in de wand van je slokdarm, maag, 12-vingerige darm, dunne en
dikke darm en endeldarm duwen de voedselresten door de darmen heen met peristaltische
bewegingen. In de darmen vind de vertering plaats: verteringsenzymen maken grote moleculen
klein genoeg om de membranen van de darmwandcellen te kunnen passeren naar het bloed.
Onverteerde resten gaan via de endeldarm en anus naar het toilet.
De koolhydraten cellulose en pectine zijn slecht/niet verteerbaar, stimuleren de darmperistaltiek en
houden water vast voor een soepele ontlasting; het zijn voedingsvezels of ballaststoffen. Te weinig
voedingsvezels betekent een verstopping.
Bacteriën en schimmels zitten overal; ook in en op voeding, wat ziektes kan veroorzaken. Een goede
hygiëne draagt bij aan het verweren van micro-organismen. Je krijgt altijd micro-organismen met
voedsel binnen. Speeksel geeft de eerste aanval; het bevat lysozymen die de celwand van micro-
organismen aantasten. De aangetaste bacteriën en schimmels sterven voor een groot deel in het
zoutzuur van het maagsap. In je darmen zijn ook nuttige bacteriën, vooral in je dikke en blinde darm:
darmflora.
Opname
De wand van de dunne darm heeft plooien met darmvlokken (T82C), die bestaan uit darmepitheel,
haarvaten en een lymfevat. Het darmepitheel scheidt de darminhoud van de rest van het lichaam. De
celmembranen van de darmepitheelcellen hebben microvilli. Door plooien, darmvlokken en microvilli
heeft de dunne darm een groot opp., waardoor het de verteerde voedingsstoffen snel kan opnemen:
resorptie. Ze komen in het inwendige milieu. Voor hydrofiele stoffen hebben de hydrofobe
celmembranen transporteiwitten. Gaat de opname tegen de concentratie van een stof in, dan is er
actief transport en anders is het passief. Vetachtige stoffen kunnen het zonder transporteiwitten
passeren en stoffen waarvoor geen transporteiwitten zijn blijven in de darm. Alle darmepitheelcellen
zijn door eiwitten aan elkaar verbonden. Deze vormen voor moleculen een ondoordringbare laag:
tight-junction. Vanuit de darm kunnen moleculen alleen via darmepitheelcellen naar het interne
milieu.
11.2 Vitaminen en mineralen
Verschillende functies
Als je voedingspatroon gevarieerd is, heb je vaak genoeg vitaminen (T82A). Vitaminen zijn organische
stoffen die je zelf niet kan maken en waarvan je maar weinig nodig hebt: micronutriënten, die
verschillende functies hebben: antioxidant (C+E), hormoonachtige functie (D) of spelen als co-enzym
een rol bij stofwisseling (B). Ze zijn ingedeeld naar biologische en chemische werking en niet naar
bouw. C is hydrofiel en A hydrofoob. Hydrofiele vitaminen verlaten via de nieren weer snel het lichaam.
Hydrofobe vitaminen kunnen stapelen in het lichaam en je ziek maken. Vitamine D wordt door je huid
met zonlicht gemaakt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper saravanelferen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen