Justitiële Interventies – Literatuur
Inhoud
Week 1 ..................................................................................................................................................... 2
Van der Put, C., Assink, M., & Stams, G.J.J.M. (2016).......................................................................... 2
Steketee, M., & Doelman, E. (2022). ................................................................................................... 9
Weijers – Hoofdstuk 6 ....................................................................................................................... 14
Week 2 ................................................................................................................................................... 25
Weijers – Hoofdstuk 1 ....................................................................................................................... 25
Weijers – Hoofdstuk 7 ....................................................................................................................... 25
Artikel van der Put 2017 .................................................................................................................... 31
Weijers – Hoofdstuk 8 ....................................................................................................................... 35
Weijers – Hoofdstuk 10 ..................................................................................................................... 39
Week 3 ................................................................................................................................................... 43
Weijers – Hoofdstuk 16 ..................................................................................................................... 43
Weijers – Hoofdstuk 2 ....................................................................................................................... 47
Weijers – Hoofdstuk 3 ....................................................................................................................... 55
Weijers – Hoofdstuk 4 ....................................................................................................................... 61
Week 4 ................................................................................................................................................... 66
Weijers – Hoofdstuk 9 ....................................................................................................................... 66
Weijers – Hoofdstuk 12 ..................................................................................................................... 70
Weijers – Hoofdstuk 14 ..................................................................................................................... 74
Artikel Goense ................................................................................................................................... 80
Weijers- Hoofdstuk 15 ....................................................................................................................... 85
,Week 1
Van der Put, C., Assink, M., & Stams, G.J.J.M. (2016). Het voorspellen van problematische
opgroei- of opvoedingssituaties. Onderzoek naar de predictieve validiteit van het LIRIK en de
ontwikkeling van een Actuarieel Risicotaxatie Instrument voor Jeugdbescherming (ARIJ). Kind en
Adolescent, 37 (3), 133-154. https://doi.org/10.1007/s12453-016-0117-4
Samenvatting
Het doel van deze studie was te onderzoeken of terugkeer naar de jeugdbescherming beter voorspeld
wordt door het Licht Instrument Risicotaxatie Kindveiligheid (LIRIK) of door een nieuw te ontwikkelen
actuarieel instrument. De steekproef bestond uit 3963 kinderen tussen 0 en 18 jaar (Mleeftijd = 9,1
jaar, SD = 5,33) en hun ouder(s) die in een hulpverleningstraject bij Jeugdbescherming Regio
Amsterdam (JBRA) zaten vanwege een problematische opgroei- of opvoedingssituatie. Terugkeer was
gedefinieerd als het opnieuw starten van een jeugdbeschermingstraject door JBRA. Het Actuarieel
Risicotaxatie Instrument voor Jeugdbescherming (ARIJ) werd ontwikkeld middels een CHAID-analyse.
Een voorspelling op basis van het LIRIK bleek niet significant beter dan toeval (AUC = .53). De
predictieve validiteit van het ARIJ was matig (AUC = .63), maar significant beter dan die van het LIRIK.
Veel praktijkinstellingen werken inmiddels met het ARIJ en daarom is het belangrijk te onderzoeken
hoe de predictieve validiteit van het ARIJ verder kan worden verbeterd.
Inleiding
Professionals in de jeugdbescherming moeten vaak zeer moeilijke beslissingen nemen over de vraag
of, en hoe, moet worden ingegrepen om kinderen te beschermen. Het inschatten van het risico op
kindermishandeling is hierbij cruciaal. In de afgelopen jaren heeft een verschuiving plaatsgevonden
van het ongestructureerd klinisch inschatten van het risico op kindermishandeling naar het
wijdverbreide gebruik van gestructureerde risicotaxatie-instrumenten. Ondanks deze verschuiving
staat de ontwikkeling en validatie van risicotaxatie-instrumenten voor kindermishandeling nog in de
kinderschoenen.
Risicotaxatie-instrumenten worden vaak grootschalig geïmplementeerd zonder eerst empirisch
onderzoek uit te voeren, en dat geldt zowel in Nederland als internationaal. In Nederland wordt
grootschalig gebruik gemaakt van het Licht Instrument Risicotaxatie Kindveiligheid (LIRIK).
Doelen onderzoek
Omdat er bij de start van deze studie nog geen validatieonderzoek naar het LIRIK was uitgevoerd, was
het eerste doel van deze studie te onderzoeken hoe goed terugkeer naar de jeugdbescherming kan
worden voorspeld door het LIRIK. Een tweede doel was te onderzoeken of terugkeer naar de
jeugdbescherming beter voorspeld wordt door een nieuw te ontwikkelen actuarieel instrument dan
door het LIRIK.
Klinische en actuariële instrumenten
In de literatuur worden twee belangrijke benaderingen voor risicotaxatie onderscheiden:
instrumenten gebaseerd op het klinisch oordeel en actuariële instrumenten. Het belangrijkste
verschil tussen klinische en actuariële instrumenten is dat bij klinische instrumenten de professional
zelf bepaalt hoe zwaar hij of zij risicofactoren weegt en combineert tot een eindoordeel, terwijl bij
actuariële instrumenten risicofactoren op een vaststaande manier worden gewogen en
gecombineerd tot een eindoordeel.
Klinische methoden kunnen verder worden verdeeld in:
,(a) het ongestructureerd klinisch oordeel (inschatting op basis van kennis, ervaring en expertise van
de professional),
(b) consensus-based instrumenten (instrumenten gebaseerd op meningen van experts, maar zonder
wetenschappelijke basis) en
(c) het gestructureerd klinisch oordeel (instrumenten met wetenschappelijke basis, maar waarin de
uiteindelijke beslissing aan de professional wordt overgelaten). Het LIRIK behoort tot deze derde
categorie.
Klinische methoden worden het meest toegepast in de praktijk van de jeugdbescherming, zowel in
Nederland als internationaal. Dit is opmerkelijk omdat onderzoeken laten zien dat klinische
instrumenten voor kindermishandeling (die vaak breed worden ingezet) matig presteren en soms
zelfs niet beter dan ‘toeval’.
In de praktijk van de jeugdbescherming wordt nog weinig gebruikgemaakt van actuariële
risicotaxatie-instrumenten, terwijl onderzoek laat zien dat het risico op kindermishandeling beter kan
worden ingeschat met actuariële instrumenten dan met klinische instrumenten. Ook in andere
vakgebieden, zoals de psychologie en de criminologie, is overweldigend empirisch bewijs dat
actuariële instrumenten beter presteren dan klinische instrumenten in het voorspellen van diverse
uitkomsten. In deze vakgebieden speelt de discussie tussen klinische versus actuariële instrumenten
dan ook niet meer en zijn actuariële instrumenten over het algemeen de norm.
Dus: actuariële instrumenten > klinische instrumenten
Er zijn twee belangrijke verklaringen voor het feit dat actuariële instrumenten beter presteren dan
klinische instrumenten.
− Ten eerste bevatten actuariële instrumenten alleen risicofactoren die daadwerkelijk een
voorspellende waarde hebben. Bovendien is statistisch bepaald hoe deze factoren moeten
worden gewogen, gebaseerd op de unieke bijdrage van deze factoren aan de voorspelling van
de betreffende uitkomstmaat, zodat sprake is van een optimaal scoringssysteem. Dit
illustreert waarom het zo moeilijk is voor professionals om een juiste inschatting te maken
gebaseerd op hun klinisch oordeel. Het is namelijk niet alleen heel lastig om de belangrijkste
factoren te selecteren en op de juiste manier te wegen, maar ook om rekening te houden
met complexe interacties tussen factoren.
− Ten tweede zijn actuariële instrumenten betrouwbaarder dan klinische instrumenten en dat
maakt de predictieve validiteit beter. Deze hogere betrouwbaarheid komt doordat
professionals allemaal dezelfde objectieve scoringsregels toepassen, onafhankelijk van hun
ervaring, terwijl bij klinische instrumenten factoren op een subjectieve manier worden
gescoord.
ARIJ versus LIRIK
In Nederland zijn geen actuariële instrumenten beschikbaar waarmee het risico op
kindermishandeling kan worden ingeschat. Omdat het gebruik van actuariële instrumenten
veelbelovend is, was het doel van deze studie om een actuarieel risicotaxatie-instrument te
ontwikkelen, gebaseerd op variabelen gemeten met het LIRIK. Dit instrument wordt verder aangeduid
als het Actuarieel Risicotaxatie Instrument voor Jeugdbescherming (ARIJ).
Twee belangrijke verschillen tussen het ARIJ en het LIRIK zijn:
(1) het ARIJ bevat alleen risicofactoren die daadwerkelijk een voorspellende waarde hebben, en
, (2) de factoren in het ARIJ worden op een vaststaande (empirisch bepaalde) manier gewogen en
gecombineerd tot een risico-inschatting, terwijl met het LIRIK een professional zelf bepaalt hoe zwaar
hij factoren weegt en combineert tot een eindoordeel.
Dit onderzoek
Onderzocht werd wat de predictieve validiteit van het LIRIK en het ARIJ is en in hoeverre deze
significant van elkaar verschillen. In dit onderzoek stonden de volgende onderzoeksvragen centraal:
1. Wat is de sterkte van de samenhang van individuele risicofactoren zoals gemeten met het LIRIK en
terugkeer naar de jeugdbescherming?
2. Wat is de predictieve validiteit van het LIRIK in de voorspelling van terugkeer naar de
jeugdbescherming?
3. Wat is de predictieve validiteit van het nieuw te ontwikkelen actuariële risicotaxatie-instrument
(ARIJ) in de voorspelling van terugkeer naar de jeugdbescherming?
4. In hoeverre zijn er verschillen in de predictieve validiteit van het LIRIK en het ARIJ?
Methode
Onderzoeksgroep
Voor het onderzoek is gebruikgemaakt van exemplaren van het LIRIK die zijn ingevuld door
professionals van Jeugdbescherming Regio Amsterdam (JBRA) aan het begin van een
hulpverleningstraject voor gezinnen waarbij sprake was van een problematische opgroei- of
opvoedingssituatie. Dit betekent dat sprake was van een serieuze bedreiging van de ontwikkeling van
het kind door ofwel een onveilige thuissituatie ofwel doordat de ouders niet in staat waren te
voorzien in de basisbehoeftes van een kind.
Instrumenten Licht Instrument Risicotaxatie Kindveiligheid (LIRIK)
Het LIRIK is in 2007 in het kader van het traject Verbetering Indicatiestelling Bureaus Jeugdzorg
ontwikkeld door het Nederlands Jeugdinstituut, in samenwerking met enkele bureaus jeugdzorg. Met
behulp van het LIRIK moet de professional snel kunnen nagaan of er mogelijk sprake is van
kindermishandeling en wat het risico daarop is in de toekomst. Het LIRIK is gebaseerd op
gestructureerde professionele oordeelsvorming. Dit wil zeggen dat het instrument de professional
helpt om op grond van de beschikbare informatie systematisch de voorliggende casus te beoordelen.
Het LIRIK biedt op gestructureerde wijze relevante aandachtspunten om tot een expliciet en
weloverwogen oordeel ten aanzien van de veiligheid van het kind te komen. Het professionele
oordeel van de hulpverlener staat daarbij centraal. Het LIRIK is dus niet gebaseerd op een algoritme
om tot een objectief oordeel te komen, maar laat de hulpverlener zelf tot een eindoordeel komen
door de zorgen, problemen en sterke kanten tegen elkaar af te wegen. De met het LIRIK gemeten
variabelen zijn gebaseerd op resultaten van literatuuronderzoek naar risico- en beschermende
factoren voor kindermishandeling en Nederlandstalige literatuur over veiligheidsindicatoren. Het
LIRIK is primair bedoeld voor professionals in de jeugdzorg die op basis van hun opleiding en
werkervaring deskundig zijn in het beoordelen van (ernstige) opvoedings- en
ontwikkelingsproblematiek. Voorafgaand aan het gebruik is een korte training vereist (circa 2 uur) in
