Samenvatting
Psychopathologie
Rigter, J. (2020). Handboek OntwikkelingsPsychopathologie bij Kinderen en Jeugdigen
1
,College 1: H1 & H2
H1: Introductie psychopathologie
Leerdoelen studiehandleiding
- Begrip over concept stoornis of psychopathologie
- Algemene criteria toepassen psychopathologie
- Inzicht voor- en nadelen classificatie
- Kennis over:
o DC:0-5TM
o DSM-5-TR
o ICD-11 classificatiesystemen
Leerdoelen per stoornis of psychopathologie
- Kennis over verschillende vormen van psychopathologie
- Ontstaanswijze
- Moment waarop stoornis plaatsvindt
- Prevalentie
o Zeer zeldzaam: <1%
o Zeldzaam: 1%
o Niet zo zeldzaam: 2-5%
o Minst zeldzaam: >5%
- Kernsymptomen & symptoomclusters
- Essentiële verschillen met problematiek wat erop lijkt
- Comorbiditeit
o Top 3 de meeste voorkomende stoornissen
- Gangbare behandelvormen en context
- Effectiviteit behandelvormen en context
Psychopathologie
- = de wetenschap waarin psychische stoornissen worden bestudeerd (voorkomen,
prevalentie, ontstaan, onderscheid tussen en behandeling ervan)
o In adolescentie meer tot uiting dan in kindertijd
o Bij jongens vaker dan bij meisjes
o Prevalentie kinderen 6 – 18 jaar 10% stoornis
Prevalentie is aantal mensen met een bepaalde stoornis
Lifetime prevalentie is aantal mensen met stoornis gedurende hun
leven gehad
Puntprevalentie is aantal mensen met een aandoening op dit moment
o Syndroom is een ziektebeeld met een verzameling verschijnselen die vaker in
dezelfde combinatie optreedt eenheid
Aangrenzende vakgebieden
- Psychiatrie
- Ontwikkelingspsychopathologie
- Ontwikkelingspsychologie
- Klinische psychologie
- Orthopedagogiek
- Biologie
- Sociologie
- Culturele antropologie
- Epidemiologie
2
,Ontwikkelingspsychopathologie
- = gedrag dat in de loop van iemands leven veranderd of complexer wordt. Alle
aspecten van de ontwikkeling beïnvloeden elkaar wederzijds
o Emotie
o Cognitie
o Gedrag
o Lichamelijk functioneren
o Gezondheid
- Bij veranderen en complexer worden van gedrag spelen de vroegere ervaringen en
kenmerken en eisen van huidige situatie een rol
Ontwikkelingsperspectieven
Normale ontwikkeling
Vroege kindertijd (0-6 jaar) bedplassen, driftbuien en separatieangst
Midden kindertijd (6-12 jaar) bang in donker, beweeglijk
Adolescentie (12-19 jaar) experimenteren, grenzen verkennen, stemmingswisselingen
Psychopathologie
Vroege kindertijd pervasieve ontwikkelingsstoornissen, ernstige leerproblemen,
encopresis/ enuresis, slaapproblemen
Midden kindertijd ADHD, ODD/OCD, ticstoornissen, angststoornissen, somatische
problemen
Adolescentie stemmingsstoornissen, eetstoornissen, schizofrenie, drugsverslaving,
obsessieve compulsieve stoornis, agorafobie
Expressie van de stoornis
Vroege kindertijd ontroostbaar huilen, slaapproblemen, groeiachterstand, prikkelbaar
Midden kindertijd prikkelbaar, verminderd plezier, aandachtsproblemen, somatische
klachten, lage zelfwaardering
Adolescentie somberheid, sociale isolatie, negatieve cognities, lage zelfwaardering,
gevoelig voor somberheid, suïcidale gedachten
Wanneer sprake van (ontwikkelings)psychopathologie?
- Klachten
o Lichamelijke functioneren
o Gedrag
o Emoties
o Cognities
o Relaties
- Wanneer klachten:
o Niet passen bij de leeftijd
o Niet/ zeer moeilijk te corrigeren zijn
o Het algemeen functioneren ernstig nadelig beïnvloeden
o Het kind zelf en/of de omgeving doen lijden
o Uiteindelijk mogelijk ontwikkeling doen stagneren
- Differentiaaldiagnose
o Op welke andere stoornissen kunnen de besproken stoornissen lijken
- Comorbiditeit
3
, o Met welke andere problematiek gaat de stoornis samen
- Stoornis is deels afhankelijke van sociaal-culturele context
o Cultuurafhankelijk
Invloed van psychopathologie van kinderen door de wijze waarop
normen en waarden in de cultuur de opvattingen van volwassenen
over het gedrag van kinderen beïnvloeden
Internaliserende problematiek: veel controle, weinig emoties
uiten
Externaliserende problematiek: te weinig controle, slechte
focus, liegen, agressie, aandacht vragen
o Sociale angst
In Westerse cultuur is hoge mate van zelfvertrouwen en positief
zelfbeeld nastreven (individualiste cultuur). Japan is sociale relaties en
verplichtingen belangrijk (collectivistische cultuur)
o Wat wordt van kind verwacht op bepaalde leeftijd?
Overzicht probleemgebieden per leeftijdsfase
Vroege kindertijd (tot 6 jaar)
- Slaapproblemen
- Eet- en groeiproblemen
- Zindelijkheidsproblemen
- Hechtingsproblemen
- Pervasieve ontwikkelingsstoornissen
- Taal- en leerproblemen
Basisschool leeftijd (tot 12 jaar)
- Aandacht- en impulsiviteitsproblemen
- Gedragsproblemen
- Angstproblemen
Puberteit/ adolescentie (tot 18 jaar)
- Stemmingsproblemen
- Eet- en lijnproblemen
- Middelenmisbruik
- Schizofrenie en psychosen
- Omgaan met de dood en eigen sterfelijkheid
H2: Classificatie, diagnostiek en epidemiologie
- Classificeren: semi-gestructureerde klinische interviews met ouders en kind
DSM-5 classificatie
o Beschrijvend en niet verklarend
o Niet diagnosticeren
- Diagnosticeren: in kaart brengen levensgeschiedenis, risico- en beschermende
factoren in kind en omgeving, eerdere interventies en effect daarvan. Hypothesen
vormen over informatie:
o Symptomen
o Ontstaansgeschiedenis
o Relevante omstandigheden
o Observaties in verschillende contexten
o Reactie op bepaalde interventie
4
