Hoorcollege 1: Early history stratigraphy
Stratigrafie: het bestuderen van gesteente lagen en dan met name de samenstelling, het
voorkomen, de afzetting en ouderdom van sedimentaire gesteenten met als doel de
geologische geschiedenis te reconstrueren. Houdt zich bezig met o.a. bekkenanalyse,
reconstructie klimaatgeschiedenis van de Aarde, Messinian Salinity Crisis onderzoeken en
reconstrueren
- Holy trinity of stratigraphy (voor 1960): lithostratigrafie, biostratigrafie en
chronostratigrafie
o Na 1960 toegevoegd: magnetostratigrafie, sequentie stratigrafie
o Subdisciplines: cyclostratigrafie, event stratigrafie, chemostratigrafie, high-
resolution integrated stratigrafie
Wetenschapsgeschiedenis van stratigrafie: Na de Middeleeuwen ontstaan er twee
benaderingen: lithostratigrafisch en biostratigrafisch
Lithostratigrafie
- Nicolaus Steno (1638-1686)
o Wetten van Steno in de Prodromus (1669):
▪ Wet van de Superpositie: Jongere lagen liggen boven oudere lagen in
elke stratigrafische opeenvolging die niet ernstig vervormd is
▪ Wet van Oorspronkelijke Horizontaliteit; sedimentaire lagen werden
oorspronkelijk (bijna) horizontaal afgezet
▪ Wet van de Laterale Continuïteit: sedimentaire lagen strekten zich
oorspronkelijk in alle richtingen uit.
o Relaties volgorde opeenvolging, relatieve ouderdom, reconstructie
afzettingsgeschiedenis
- Johann Lehmann (1719-1767)
o Karteerde Zuid-Duitsland en de Alpen
o 1756 drie soorten gesteenten, van oud naar jong:
▪ 1) Primaire – kristallijne
▪ 2) Secundaire – geconsolideerde
▪ 3) “Angeschwemmtgebirge” – ongeconsolideerde
- Giovanni Arduino (1714-1795)
o Bestudeerde gesteenteopeenvolgingen in de Apennijnen
o 1759: viervoudige indeling: primary, secondary, tertiary en “alluvium”: hij
beschouwde deze als gesteente eenheden, later kreeg het tijdsbetekenis
- Abraham Werner (1749-1817)
o Compromis tussen bijbelse en natuurwetenschappelijke kijk op de
geschiedenis van de Aarde
o Neptunist Theory: alle gesteenten zijn het resultaat van twee processen:
▪ 1) afzetting in de primitieve oceaan door de zondvloed
• universal/primary rock series
▪ 2) uitscheuren en afzetting gedurende het terugtrekken van de oceaan
• partial/disintegrated rock series
, Sedimentaire systemen, deel 2 stratigrafie
o Verschillende controversies:
▪ Neptunist-Vulcanist: mariene oorsprong van granieten en basalten als
chemische precipitaten (neptunisme) of van vulkanische oorsprong
(vulcanisme).
▪ Neptunist-Plutonist: James Hutton toonde aan dat de aderen in
Salisbury Craigs “gebakken contacten” hadden en dus moesten
samenhangen met een warmtebron diep in de Aarde en dus niet door
chemische neerslag
- James Hutton (1726-1797)
o Aarde is niet statisch maar dynamisch
o 1795: Theory of the Earth
o Juiste verklaring van hoekdiscordantie bij Siccar Point
o De gesteente cyclus: cycli van opheffing en deformatie, verwering en erosie,
en daling en afzetting gedreven door interne krachten.
o Uniformitarianisme: the present is the key tot he past: de fysische, chemische
en biologische processen van nu, waren er vroeger ook maar niet per sé met
dezelfde intensiteit
- William Smith (1769-1839) (Strata Smith)
o De man die de stratigrafie, de studie van gesteentelagen, ontwikkelde en het
instrument vond om relatieve leeftijden te bepalen
o Gesteente-identificatie via fossielen: eerste moderne biostratigraaf
o 1815: Geological Map of England, Wales and part of Scotland
- Charles Lyell (1797-1875)
o Vader van de moderne geologie
o Strikt uniformitarianisme (wel zelfde intensiteit nu als vroeger)
o 1839: eerste relatieve geologische tijdschaal
o 1830-1833: Principles of Geology
Biostratigrafie
- 1500-1600: verschillende ideeën over fossielen: plastic forces (Aristoteles), hidden
affinities (Plato), relics of biblical flood, remnants once living plants
- Nicolaus Steno (1638 – 1686)
o Organische en anorganische aard
o Tongstenen waren eigenlijk fossiele haaientanden
- William Smith (1769-1839) (Strata Smith)
o Achterhaalde de relatieve ouderdommen van pakketten via fossielen
o Fossielen zijn een betere indicator voor ouderdom dan lithologie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elinealhengeveld. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.