Aantekeningen van alle colleges van Sociale Psychologie. Tijdens deze colleges zijn alle onderwerpen behandeld en is het boek Social Psychology gebruikt. Alle verplichte onderwerpen worden behandeld.
Hoorcollege 1 (06-02-2023): Introductie
Sociale psychologie: de wetenschappelijke studie van hoe mensen denken over, zich tot elkaar
verhouden en elkaar beïnvloeden, zowel interpersoonlijk als binnen (en tussen) groepen.
Wat doet sociale psychologie?
- Of een stelling over menselijk gedrag waar is of vals;
- In welke situaties; onder welke omstandigheden;
- Onder welke mensen;
- En waarom;
- Experimentele methode
- Objectief, empirisch en betrouwbaar onderzoek
Dit gebeurt op verschillende niveaus:
1. Stereotypen, emoties
2. Liefde, helpen, agressie
3. Conformiteit, identiteit, samenwerking
4. Conflicten, maar ook intergroepshulp
Drie axioma (basisassumpties) binnen de sociale psychologie:
1. Menselijke cognitie, emotie en gedrag = f(Persoon x Situatie)
o Mensen kiezen situaties (psychologie of economie)
o Situaties kiezen mensen (ben je klein of lang)
o Mensen veranderen situaties (van 2 naar 3)
o Situaties beïnvloeden mensen (Titchener-illusie: beide cirkels zijn even groot)
o Situaties beïnvloeden automatisch (door priming)
- Sociale psychologie kan gefocust worden op:
o De rol van de persoon
Persoonlijkheidspsychologie: focus op stabiele psychologische
eigenschappen die gedrag bepalen
Sociale neurowetenschappen: al onze gedachten, emoties en gedrag zijn
geworteld in de fysiologische materie van de hersenen
Evolutionaire psychogie: erfelijkheid van gedrag; veel psychologische
neigingen zijn ontstaan omdat ze onze voorouders hebben geholpen om in
een uitdagende omgeving te overleven
o De rol van de situatie
Marketing: impliciete (onbewuste) of expliciete (bewuste) voorkeur
Groepspsychologie: mensenmassa's laten mensen dingen doen die ze anders
niet zouden doen (conformiteit)
Culturele psychologie: hoe vormt cultuur onze gevoelens en ons gedrag
2. Mensen construeren hun eigen sociale realiteit: menselijke cognitie, emotie en gedrag
worden sterk beïnvloed door de situatie, of beter gezegd, door de interpretatie van de
situatie door mensen
o Mensen ervaren dingen
verschillend en plakken
zelf een stempel op wat
er ervaren wordt
o Motivated reasoning: mensen interpreteren selectief bewijs dat hun wereldbeeld
ondersteunt (en negeren bewijs dat dit niet ondersteunt)
, 3. Mensen zijn sociale dieren: anderen beïnvloeden het grootste deel van wat mensen denken,
voelen en doen (sociale context is van belang)
o Mensen willen erbij horen, want dit is evolutionair adaptief en zorgt voor
psychologisch en emotioneel welzijn
o De sociale hersenhypothese, Dunbar: ons complexe menselijke brein is geëvolueerd
als resultaat van ons complexe sociale leven
o Het herdersinstinct: het is onze aard om een betekenisvolle relatie met anderen te
verlangen en uitsluiting van sociale relaties is daarom pijnlijk
Buitengesloten worden bedreigt vier behoeften:
Behorend
Controle
Zelfvertrouwen
Zinvol bestaan
Uitsluiting houdt gedachten bezig en maakt het daarom moeilijk om te
focussen uitsluiting vermindert de prestaties op intelligentietests
Het zorgt er ook voor dat je het leven minder betekenis geeft
Mensen kunnen door uitsluiting aardiger worden voor de groep (met
de hoop toegang te krijgen) of agressiever in het algemeen
Hoorcollege 2 (09-02-2023): Small Group Processes
Groep: twee of meer mensen die met elkaar omgaan, elkaar beïnvloeden en elkaar zien als 'ons'
Groepen zijn dynamisch:
- Leden beïnvloeden elkaars prestaties
- Leden beïnvloeden elkaars mening
- Leden beïnvloeden elkaars beslissingen
- … Ook: hiërarchisch vs. egalitair
- Machtsverschillen
o Leiders, volgers
- Statusverschillen
o Gewaardeerde versus niet-gewaardeerde leden
Hoe beïnvloeden groepen individuele leden?
De invloed van groepen op prestaties
Social facilitation: prestatie verbetert wanneer er andere mensen zijn
Social inhibition: prestatie verslechtert wanneer er andere mensen zijn
Opwinding: de juiste hoeveelheid opwinding leidt tot
facilitatie
Dominante reactie: de reactie die we
gemakkelijk/normaal zouden produceren
(gemakkelijke of goed aangeleerde taken)
- Experiment: Michaels et al. ’s Pool Hall Experiment; 2 groepen: goed versus slecht en 2
condities: spelen met of zonder publiek
o Resultaten: goede spelers speelden beter met publiek, slechte spelers werden
slechter met publiek
- Experiment: gaan mensen meer gokken in grote casino’s met meer mensen? Aangetoond dat
mensen eerder geneigd zijn te blijven gokken als ze denken dat andere mensen ook blijven
gokken – met als gevolg dat ze meer geld verliezen
Waarom ervaren mensen opwinding als ze bekeken worden?
- Evaluation apprehension (evaluatie angst): mensen vinden het belangrijk wat anderen over
hen denken
- Mere presence: alleen de aanwezigheid van anderen is voldoende om opwinding te creëren
,Drive Theory of Zajonc volgt op de Yerkes-Dodson law uit 1908
- Kakkerlakken experiment door Zajonc: hoe makkelijker de taak hoe meer hoe makkelijker
Social loafing: mensen doen individueel minder hun best als
de groepsgrootte groter is.
- Oorzaken van social loafing:
o Vaak geen ‘evaluatieangst’
o Ook spreiding van verantwoordelijkheid
o Voorrang geven aan eigenbelang op korte termijn boven collectief belang op lange
termijn Sociale dilemma's; bijv. belasting betalen
- Too-much-talent effect: te veel talent gaat ten koste van intragroepscoördinatie --> als je te
veel ego's hebt, neemt de groepscohesie af
- Social loafing kan verminderd worden door:
o Maak individuele bijdragen zichtbaar
o Aansprekende/uitdagende taken
o Vergroot de cohesie
o Vergroot het waargenomen belang van het groepsdoel
- Social loafing wereldwijd terugdringen
o Er doen zich maatschappelijke dilemma's voor tussen eigenbelang op korte termijn
en collectief belang op lange termijn
De invloed van groepen op meningen
Groepspolarisatie: groepsdiscussie maakt de gemiddelde
mening van individuele groepsleden extremer
- Je komt gedurende een discussie terecht in een bubbel
met jouw mening, waardoor zij jou beïnvloeden om nog
extremer te worden in die mening
Echo chambers: mensen vormen gesloten
discussiegemeenschappen van gelijkgestemde anderen
Confirmation bias: selectief zoeken naar informatie die de eigen
mening bevestigt
Dunning-Kruger effect: mensen die minder slim zijn weten niet dat
ze minder slim zijn
Groepen zijn egoistischer dan individuen:
- Groepsmoraal verschilt van interpersoonlijke moraal
- Interpersoonlijk willen mensen over het algemeen dat middelen eerlijk worden verdeeld.
- Maar tussen groepen zijn mensen competitiever!
o Mensen willen eerlijk zijn tegenover hun eigen groep
- Groepsmoraal betekent de ingroup begunstigen omdat mensen vinden dat hun groep een
speciale behandeling verdient.
o U kunt intergroepscompetitie gebruiken om samenwerking te bereiken
, De invloed van groepen op besluitvorming
Risky shift fenomeen: groepen nemen vaak riskantere beslissingen dan individuen
- Dit is eigenlijk groepspolarisatie: de groep is rebels, dus in de groep nog rebelser!
Groupthink: de manier van denken die mensen toepassen wanneer het zoeken naar
overeenstemming zo groot wordt in een hechte groep dat het de neiging heeft om realistische
inschattingen van alternatieve handelwijzen te negeren.
- Oorzaken van groupthink:
o Hoge groepscohesie
o Groep isolatie
o Een directieve leider met een duidelijke visie
- Symptomen van groupthink:
o Overschatting van de capaciteiten en moraal van de groep
o Closed mindedness
Rationaliseren in plaats van nadenken over beslissingen
Stereotiepe opvattingen over vijanden
o Uniformiteitsdruk
Conformiteit: sterke druk om te conformeren
Zelfcensuur: mensen spreken zich niet uit
Illusie van unanimiteit: mensen denken ten onrechte dat alle anderen het
eens zijn
Mindguards: mensen die kritieke informatie buiten de groep houden
- Hoe groupthink voorkomen
o Kritiek en meningsverschillen zijn goed voor de besluitvorming in de groep!
Een afwijkend groepslid (devil’s advocate toewijzen)
Kritiek van buitenaf (d.w.z. groepsisolatie voorkomen)
Kritische beoordeling van de beslissing door externe en onafhankelijke
mensen vóór toepassen
Minority influence: soms veranderen mensen met de minderheidsstandpunt met succes de
meerderheidsstandpunt
- Kenmerken van effectieve minderheden:
o Consistentie: voet bij stuk houden
Maar, minderheidstraagheidseffect: minderheden laten minder snel hun
mening uiten
o Zelfvertrouwen
o Overlopen van de meerderheid: als er eenmaal minderheden hun stem laten horen
gaan andere minderheden dat ook doen
Leiderschap: groepen zijn vaak hiërarchisch
- Leiders nodig voor coördinatie (bijvoorbeeld timing) en motivatie (bijv. om meeliften of social
loafing te ontmoedigen)
- Soorten leiders:
o Taakgerichte leiders
o Sociale leiders
o Transformerende leiders: leiders die inspireren, wat goed of slecht kan zijn!
- Macht: de controle die men heeft over de uitkomsten van andere mensen
o Macht corrumpeert soms: afhankelijk van hoe mensen macht interpreteren
“Macht als kans”
Persoonlijke ambities macht verhoogt bedrog, hypocrisie, enz.
“Macht als verantwoordelijkheid”
Focus op collectieve doelen geen corrumperende invloed van macht
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sem10. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
