Psychiatrie en recht samenvatng
HC1 Inleiding, begripsbepalingen en geschiedenis van de forensische psychiatrie H1 + H2
1.1 Forensische psychiatrie
Forensisch is afgeleid van het woord Forum, de openbare marktplaats waar in het Romeinse rijk
rechtszitngen werden gehouden.
uitvoering strafen
-Forens. psychiatrie: rol van geestelijke stoornis en gestoorde in het recht
-Forensische psychiatrie is niet alleen strafrecht is veel breder, gaat over de rechtspleging.
Psychiatrie taak = diagnostek en behandeling van mensen met psychische stoornissen. %eze kunnen
zich manifesteren in afwijkend gedrag en als afwijking in het denken en het gevoelsleven
Hierbij is vraagstuk van wat is het onderscheid tussen ziek en gezond van belang.
Ziektebegrip
Ziektebegrip: Onderscheid tussen normaal en abnormaal?
- Natuurwetenschappelijk: Wat meetbaar afwijkt van de norm wordt als abnormaal
beschouwd
- Psychiatrie: afwijkende subjecteve ervaring dingen die we voelen en denken zijn erg
subjectef.
- Hoe is het sociaal/maatschappelijk functoneren?
Wereld Gezondheid Organisate : gezondheid is een toestand van lichamelijk, psychisch en sociaal
welbevinden dit zie je terug in de %SM defnite van stoornis; symptomen moeten altjd leiden tot
sociaal disfunctoneren.
Vraag: (hoe) beïnvloeden culturele normen de diagnostek van een stoornis? wanneer is iemand
druk ahdh? Is subjectef.
Syndroom/ziekte/stoornis
-Syndroom: symptomen die samen optreden bijv. je hebt het benauwd en hebt koorts e.d. dit leidt
tot longontsteking.
-Ziekte: oorzaak, (pathologisch substraat),plus syndroom een bacterie die leidt tot longontsteking
Probleem: (monocausale) oorzaak meestal niet bekend
-Psychiatrische stoornis: een stoornis in de psychische functes (denken, voelen ,handelen),
%ie gepaard gaat met een signifcante lijdensdruk en/of sociaal disfunctoneren
Oorzaken psychiatrische stoornissen
Meerdere factoren spelen rol (multcausaal)
Onderscheid in:
-Lichamelijke (biologische) factoren (bijv. schildklierziekte)
- Psychologische factoren (bijv. laag zelfvertrouwen)
- Sociale factoren (bijv. relateprobleem)
=Bio-psycho-sociaal “model” bril waarmee je langs die drie punten kijkt.
,DSM-classificatie
%iagnostc and Statstcal Manual of Mental %isorders (=%SM)
(meerdere edites: tot kort %SM-IV, nu %SM-5) criteria over een bepaalde stoornis.
Uitgangspunt: stoornissen indelen aan de hand van waargenomen gedrag (descriptef)
- Spreekt zich (vrijwel) niet uit over oorzaken
(a-theoretsch)
- Beschrijf individu aan de hand van 5 assen
bruikbaarheid van dit systeem in forensische psychiatrie is zeer beperkt.
DSM-IV classificatie
As I Klinische syndromen (in principe tjdelijk) bijv. depressieve stoornis
As II Persoonlijkheidsstoornissen en zwakbegaafdheid (chronisch van aard)
As III Lichamelijke (somatsche) stoornissen
As IV Psychosociale spanningsbronnen
AS V Niveau van functoneren op schaal van
1-100 (Global Assessment of Functoning Scale : GAF-schaal)
Voorbeeld DSM-IV classificatie
As I %epressieve stoornis, eenmalig, matg ernstg
(code 296.22)
As II Afankelijke persoonlijkheidsstoornis (code 301.6)
As III Suikerziekte (%iabetes mellitus)
As IV Overlijden echtgenote, werkeloos
As V GAF 60
Voorbeeld: criteria Depressieve stoornis
Vijf of meer van de volgende symptomen gedurende 2 weken aanwezig:
1. %epressieve stemming
2. Vermindering interesse en plezier
3. Gewichtsvermindering
4. Slapeloosheid/teveel slapen
5. Rusteloosheid of vertraagdheid
6. Moeheid
7. Gevoelens van waardeloosheid
8. Concentratestoornis
9. Terugkerende gedachten aan de dood
DSM-5
- Systeem van de vijf assen verlaten, schrijven nu achter elkaar uit hele idee van chronische
aard is verlaten.
- Invoeren criteria voor de ernst van de stoornis
,Verschil tussen classificatie en diagnose
Classifcate: beschrijf syndroom en geef geen informate over (mogelijke) oorzaken (bijv. %SM IV)
%iagnose: beschrijf syndroom en geef mogelijke oorzakelijke verklaring van een syndroom in bio-
psycho-sociaal perspectef
Bijv. depressieve stoornis, matge intensiteit, eenmalig, bij 44-jarige, werkeloze, man, met
suikerziekte, ontstaan na overlijden van echtgenote, bekend met een afankelijke
persoonlijkheidsstoornis en waarbij depressies voorkomen in de familie
Stelling
Wanneer we studenten rechten een exemplaar van de %SM-classifcate geven, kan elke student een
mogelijk aanwezige stoornis vaststellen door de bij een betrokkene aanwezige kenmerken per %SM-
stoornis aan te vinken en zo te bezien of aan alle criteria voor een stoornis wordt voldaan.
Eens / oneens?
waarom psychiater inschakelen? Moeilijkheid zit hem in: bepaalde criteria; depressieve stemming
kun je niet meten, dat is een soort beoordeling op basis van ervaring. Je hebt een aantal mensen
gezien die dat heel duidelijk hebben waardoor je een bepaald gevoel krijgt. Vereist ervaring. En hoe
vraag je het uit aan die mensen?
Diagnose geef aangriijpingspunten therapie
Mogelijke (oorzakelijke) factoren
Kwetsbaar makende factoren: familiaire belastng
afankelijke persst.
suikerziekte(?) kan stemming door dalen.
Uitlokkende factoren: overlijden echtgenote
In standhoudende factoren: werkeloosheid als je niks doet wordt je somber, dan daalt de
stemming.
Relatie met behandeling
Factoren Behandeling
Familiare belastng Medicate
Afankelijke persst. Psychotherapie
Suikerziekte Goed instellen
Overlijden echtgenote Verliesverwerking
Werkeloosheid Actvering
Voor- en nadelen DSM-classificatie
Voordelen:
- Een ieder weet wat onder bepaald syndroom wordt verstaan
- Grote mate van betrouwbaarheid bij vaststellen syndroom indien je getraind bent.
Nadelen:
- Globale beschrijving, niet persoon specifek is een soort codering, geen diagnose.
- Beperkte relate tussen %SM-classifcate en benodigde behandeling
- Categoriale indeling (pathologie vaak dimensioneel)
nadeel is je hebt het wel of niet. je hebt bijv. 4 punten van depressieve stoornis. %us je bent niet
depressief, maar wat dan wel?
, Voorlichting aan de rechter
Beïnvloedde de ziekelijke stoornis en/of gebrekkige ontwikkeling onderzochte gedragskeuzes c.q.
gedragingen ten tjde van het ten laste gelegde?
Centraal: individuele mens in zijn context
%SM-IV/-5: empirisch (“Erklären” =verklaren); niet persoon specifek; volstaat niet
Tevens nodig fenomenologische benadering: aandacht voor (inter)subjecteve ervaring
(betekenisverband tussen stoornis – delict) welke betekenis hecht die verdachte aan zijn
belevingen? Bijv. betrokkene hoort stemmen; die zegt je wordt achtervolgd door iemand die je wil
vermoorden.
Forensische psychiatrie
Term forensische psychiatrie deels Historisch bepaald: vroeger rol psychiater centraal, exclusief
psychiater die als gedragskundige betrokken raakte bij rechtspleging.
Ontwikkeling psychiatrie vanaf 1950:
- Opkomst sociale perspectef vroeger vooral biologisch gericht. Met Freud is dat wat anders
geworden. Sociale perspectef: stoornis komt niet alleen doordat iemand een probleem
heef, maar ook door omgeving. Hoe je bent opgegroeid, sociale problemen, fnanciële
problemen e.d.
- Psychiatrie wordt multdisciilinaire forensische gedragskunde psycholoog is ook in GGZ,
psycholoog/pedagoog/maatschap.werker
Heden: forensische gedragskunde is in praktjk nog niet echt ingeburgerd, dit begrip.
1988: eis multdisciplinaire rapportage TBS-oplegging als je als rechter tbs maatregel wil opleggen,
dan is daar een gedragskundige rapportage voor nodig. gedragskundige disciplines kregen
erkenning.
Verhouding psychiater-psycholoog wat is het verschil?
- Voor een deel overlap
Psychiater:
- arts invloed ziekte op gedrag, dan is de psychiater van belang. Bijv. bepaalde demente
waardoor je gedrag kan veranderen.
- efect lichamelijke stoornissen op gedrag
- Bevoegdheden en verantwoordelijkheden die andere gedragskundigen niet hebben;
- medicate / biologische behandelmethoden efect van medicate op gedrag.
- taxate bij dreigend gevaar
(moet bij wet BOPZ-geneeskundige verklaring afgeven: Inbewaringstelling; Rechterlijke
machtging) wat is de stoornis en wat is gevaar moet hij aangeven.
Psycholoog:
- meetnstrumenten die psychische diagnostek en behandeling ondersteunen of toetsen;
intelligente, autsme vragen lijsten etc.
- behandeling gedragsstoornissen gedragstherapie. Accent vooral op
persoonlijkheidsstoornissen.
- Verantwoordelijkheden formeel vastgelegd