Hoofdstuk 1 Inleiding
1.1 Forensische psychiatrie
Forensische psychiatrie is de bijdrage van de psychiatrie in de wetenschappelijke en
praktische ziin aan de rechtsplegingl
Psychiatrie is een medisch specialisme, maar onderscheidt ziich van de andere medische
vakgebieden doordat haar wetenschappelijke oriëntatie en toepassing ziich niet beperkt tot
een biologische of natuurwetenschappelijke basis en ziij dezie verbreedt met kennisgebieden
uit de psychologie, sociologie en antropologiel
Psychiatrie heef tot taak de diagnostiek en behandeling van mensen met psychische
stoornissen, welke ziich kunnen manifesteren als afwijkend gedrag en afwijkingen in het
denkenl Het ziiektebegrip in de geneeskunde en dus ook psychiatrie verwijst naar het
onderscheid tussen normaal en abnormaall
De natuurwetenschappelijke denkwijzie, wordt gekenmerkt door een empirisch-statistisch
onderscheid tussen normaal en abnormaal, dlwlzil dat wat ‘meetbaar’ afwijkt van de norml
Dit is ontoereikend voor de psychiatrie, omdat dezie ook andere perspectieven bij het
onderscheid betrektl
De fenomenologie legt de nadruk op abnormale (inter-) subjectieve ervaringl Abnormaal is
de ervaring waarin een overeenstemmende intermenselijke ervaringssamenhang wordt
doorbrokenl
De derde benaderingswijzie maakt individuele subjectieve ervaring ondergeschikt aan de
culturele en maatschappelijke contextl Heersende machtsverhoudingen maken het
onderscheid tussen normaal en abnormaall
De Wereld Geziondheid Organisatie hanteert voor de defnitie van geziondheid; ‘’geziondheid
is een toestand van lichamelijk, psychische en sociaal welbevinden’’l
1.2 Psychiatrische diagnostee
De ontwikkeling van de hedendaagse geneeskunde kreeg gestalte in de tweede helf van de
19e eeuwl Zij verwierf ziich een plaats door ziich te baseren op natuurwetenschappelijke,
empirische uitgangspunten en kon ziich daardoor ontdoen van aan traditie, ervaring en
overlevering ontleende ‘niet bewijsbare’ praktijkenl
Kreaplin vestigde omstreeks 1900 een psychiatrische ziiekteleer (nosologie) die hij baseerde
op strikte criteria voor de indeling van psychische stoornissen, zioals oorziaak,
verschijningsvorm, beloop van de stoornis in de tijd en prognose en bevindingen na
overlijdenl Hiermee hadden hij en ziijn opvolgers de geloofsbrieven van de
wetenschappelijke psychiatrie geformuleerdl
Sinds Kreaplin ziijn er veel theorieën ontwikkeld ter verklaring van afwijkend gedrag, zioals de
psychoanalytische theorie, de leertheorie, de systeemtheorie en de antropologiel Tevens
kwam het monocausale oorziaak-gevolgconcept onder druk te staanl Termen als
multicausaliteit en multiconditionaliteit deden hun intredel
Pagina 1 van 71
, De belangrijkste stroming die plaatsvond was de fenomenologie als verziet tegen de
natuurwetenschappelijke benaderingl De fenomenologie (ook wel hermeneutisch onderzioek
genoemd) keerde ziich tegen het objectivisme en positivisme van de natuurwetschappen,
door te stellen dat elke waarneming plaatsvindt in de intersubjectieve ruimte tussen
waarnemer en het waargenomenel Hiermee werd intersubjectiviteit geïntroduceerd in
onderzioek en behandelingl
APA (American Psychiatric Association) introduceerde een a-theoretische diagnostische
classifcatiesysteem dat is gebaseerd op een zio groot mogelijke overeenstemming over de
kenmerken van de verschillende psychiatrische stoornissen, de DSM (Diagnostic and Statistic
Manual of Mental Disorders)l DSM is beperkt bruikbaar in de forensische psychiatriel
1.3 Situering van het forensisch psychiatrisch onderzoee
Er ziijn een aantal wezienlijke verschillen met de situatie waarin een arts of een forensisch
psychiater onderzioek doetl Het onderscheid kenmerkt ziich met de volgende 7 verschillen:
- Onderzioek vind plaats in het kader van de rechtspraak; de vraag naar een onderzioek gaat
uit van een rechter of OvJ
- Er is primair sprake van een juridische vraagstelling
- De positie van de onderziochte is bijzionder; voor hem staat meestal een ander belang op
het spel
- Er is beperkte vrijwilligheid bij het toestaan en ondergaan van het onderzioek
- Betrokkene heef weinig tot geen invloed op de uitslag en de consequenties van het
onderzioek en rapport; wel heef hij recht op inziage
- Forensisch onderzioek is niet bedoeld om klachten te verlichten of te behandelen
- Onderzioek hoef niet te gaan om een patiënt; de uitkomst van het onderzioek kan ook de
afweziigheid van een stoornis aantonen
Naast de verschillen in relatie en de onderzioekssituatie, verdient de rechtspositie van de
persoon aandachtl
- De onderziochte heef recht op duidelijkheid over de rol en positie van de rapporterende
psychiater, het doel van het onderzioek en de vraagstelling
- Onafhankelijkheid van de rapporterend psychiater tlolvl de onderziochte moet
gewaarborgd worden
- Bepaalde onderzioeksmethoden mogen niet worden toegepast, met name waarbij
betrokkende ziijn wil niet kan bepalen; zioals hypnose en medicamenten
- Psychiater dient ziich te onderhouden van vragen en opmerkingen die buiten ziijn
deskundigheidsterrein liggen
- Het rapport mag zionder toestemming van de betrokkene niet voor een ander doel gebruikt
worden dan voor het voorlichten van de opdrachtgever
- Betrokkene heef recht op inziage in het rapport
Het onderzioek moet grondig, ziorgvuldig en met voldoende tijdsinvestering plaatsvindenl
Pagina 2 van 71
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marlouterbrake. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,99. Je zit daarna nergens aan vast.
