BECKER - INLEIDING IN DE PEDAGOGIEK
H1 het begrip opvoeding
Opvoeding: alle omgang tussen ouder en kind waarbij gericht een relatie wordt aangegaan,
in deze omgang biedt de ouder het kind liefde, geborgenheid, veiligheid, intimiteit,
aandacht, grenzen, instructie, ondersteuning en controle.
De vier basisdemensies van opvoeden:
1. Ondersteuning bieden
Ondersteuning kan zichtbaar worden gemaakt in de vorm van belonen of straffen
2. Instructie geven
Duidelijk maken wat de bedoeling van iets is en welk gedrag er wordt verwacht. Je
moet een kind niet overladen met instructies.
3. Controle uitoefenen
Autoritaire controle; ouder oefent druk uit op het kind om correct gedrag te
vertonen, macht en gezag van de ouder spelen een centrale rol. Deze vorm van
controle heeft een negatieve invloed op het kind.
Autoritatieve controle; er wordt uitleg gegeven aan het kind, en eisen gesteld aan zijn
zelfstandigheid. Ouder geeft instructie. Ongewenst gedrag wordt bestraft, gewenst
gedrag wordt beloond.
4. Grenzen stellen
Manier waarop de ouder straft of beloond. Het stellen van grenzen vereist
consequent gedrag. Ouder toont respect en autonomie.
De drie algemene opvoedingsdoelen:
1. Zelfstandigheid – gericht op individu
2. Zelfredzaamheid – gericht op samenleving
3. Zelfvertrouwen – gericht op toekomst
Deze opvoedingsdoelen versterken elkaar.
Materiële handelingen: verzorging, voeding, huisvesting, kleding etc.
Emotionele handelingen: liefde, genegenheid, aandacht, veiligheid etc.
Een kind dat mee doet aan een vorm van sport zal competenter omgaan met vraagstukken.
Naast conditie komt ook de energiehuishouding in balans.
Kunstzinnige uitingen laten vaak de karaktereigenschappen van het kind zien.
Muziek zorgt voor geestelijke vrijheid, verhoogt de creativiteit en zorgt voor blijdschap, er
wordt een bijdrage geleverd aan de psychische emotionele en sociale ontwikkeling.
Toneel en dans zorgen ervoor dat je je kan uiten door middel van expressie, het kind leert
eigen grenzen opzoeken en verleggen, ook wordt de fantasie gestimuleerd.
Gymmen bevordert ook het samenwerken en de teamgeest.
, H2 de ouder en het kind
De moeder is de eerste hechtingsfiguur van het kind. Op basis van interactie tussen het kind
en de ouder worden er hechtingspatronen gevormd. Er is sprake van gehechtheid wanneer
het kind sterk geneigd is nabijheid te zoeken van een specifiek persoon in situaties van angst,
vermoeidheid of ziekte. 3 kenmerken van opvoedgedrag die de kans op een veilige hechting
zo groot mogelijk maken, zijn:
1. Het gedrag moet sensitief zijn – ontvankelijk voor signalen van het kind
2. Het gedrag moet responsief zijn – reageert adequaat op signalen van het kind
3. Er moet continuïteit en regelmaat in het gedrag zijn.
De opvoedrelatie is in grote mate afhankelijk van het pedagogisch besef van de ouder, wat
inhoudt dat deze weet wat belangrijk is voor het kind en zijn doelstellingen in zijn
opvoedend handelen tot uitdrukkingen kan brengen.
4 oriëntatieniveaus van pedagogisch besef:
1. Egocentrische oriëntatie – de ouder projecteert de eigen behoeften op het kind.
2. Conventionele oriëntatie – het kind wordt begrepen van uit de algemeenheden die
bestaan rond kinderen; deze hebben betrekking op de cultuur waarin het opgroeit.
3. Subjectief-individualistische oriëntatie – de ouder probeert de behoefte van het kind
te bevredigen binnen de context waarin de opvoedrelatie zich afspeelt. Oog voor
uniciteit.
4. Interactieve oriëntatie – de ouder zoekt naar evenwicht tussen zijn eigen behoeften
en die van het kind. De ouder is ervan op de hoogte dat het kind veranderingen
doormaakt. Zowel de ouder als het kind groeien in hun rol.
Een kind doorloopt gedurende zijn leven bepaalde stadia/ontwikkelingsfasen;
1. Psychische ontwikkeling – mentale groei, vooruitgang intelligentie en de ontwikkeling
van het gevoelsleven.
2. Cognitieve ontwikkeling – proces van leren, waarbij geheugen, de cognitie en de
aandachtsfunctie van belang zijn. Het geheugen bestaat uit het proces van het
opslaan en terughalen van informatie. Cognitie is het toepassen van mentale
processen. De aandachtsfunctie gaat om de controle over het richten en vasthouden
van aandacht.
Volgens PIAGET wordt het kind geboren met aangeboren reflexen en een
aangeboren neiging om actief met zijn omgeving om te gaan. Door interactie met de
omgeving en lichamelijke rijping ontstaan de eerste reflexen en steeds complexere
cognitieve vaardigheden.
3. Sociaal-emotionele ontwikkeling – ontwikkeling van eigen persoonlijkheid (identiteit).
Ontwikkelen van emoties, zelfbeeld en temperament.
Sociale ontwikkeling; begrip, positief gedrag en vaardigheden ten opzichte van
andere mensen.
Emotionele ontwikkeling; het begrijpen van eigen gevoelens en die van anderen, en
daar mee om leren gaan.
Vygotsky gaat ervan uit dat de ontwikkeling van het kind afhankelijk is van de interactie met
volwassenen en andere leeftijdsgenoten.
