Een samenvatting van het boek 'Gemeenterecht' van Hansko Broeksteeg, in de samenvattingen zijn de paragrafen samengevat die voor het tentamen van toepassing zijn.
Inhoud
Hoofdstuk 1 Een korte geschiedenis van de gemeente...................................................................................................3
1.1 Gemeenten in de Frans-Bataafse tijd.....................................................................................................................3
1.2 De Grondwet – 1848 en de gemeentewet – 1851.................................................................................................3
1.3 De Grondwet – 1983..............................................................................................................................................3
1.4 De Gemeentewet 1992..........................................................................................................................................3
1.5 De herziening van 2002.........................................................................................................................................3
1.6 Centralisatie- en decentralisatietendensen...........................................................................................................3
Hoofdstuk 2 Rechtsbronnen van het gemeenterecht......................................................................................................4
2.1 Het geringe belang van het Europees Handvest inzake lokale autonomie.............................................................4
2.2 De betekenis van de Grondwet voor de decentralisatie........................................................................................5
2.3 De Gemeentewet als structuurwet........................................................................................................................5
2.4 Wetten in formele zin............................................................................................................................................6
2.5 Overige regelgeving...............................................................................................................................................6
2.6 Jurisprudentie........................................................................................................................................................6
Hoofdstuk 3 Kernbegrippen van het gemeenterecht.......................................................................................................6
3.1 Decentralisatie en deconcentratie.........................................................................................................................6
3.2 Territoriale en functionele decentralisatie.............................................................................................................7
3.3 De gemeentelijke huishouding..............................................................................................................................7
3.4 Autonomie en medebewind..................................................................................................................................8
3.5 Monisme en dualisme.........................................................................................................................................10
Hoofdstuk 4 De gemeenteraad......................................................................................................................................12
4A Samenstelling, inrichting en werkwijze....................................................................................................................12
4.1 Samenstelling en verkiezingen van de raad.........................................................................................................12
4.2 Het raadslidmaatschap........................................................................................................................................13
4.3 De raadsvergadering............................................................................................................................................15
4B Bevoegdheden..........................................................................................................................................................17
4.4 Verordenende bevoegdheid................................................................................................................................17
4.5 Bestuursbevoegdheid..........................................................................................................................................20
4.6 Delegatie..............................................................................................................................................................20
Hoofdstuk 5 Het college van burgermeester en wethouders........................................................................................20
5A Samenstelling, inrichting en werkwijze....................................................................................................................20
5.1 Samenstelling en collegiaal bestuur.....................................................................................................................20
5.2 Benoeming en ontslag.........................................................................................................................................21
5.3 Het lidmaatschap van het college........................................................................................................................22
1
, 5.4 De collegevergadering.........................................................................................................................................23
5B Bevoegdheden..........................................................................................................................................................24
5.5 Bestuursbevoegdheid..........................................................................................................................................24
5.6 Regelgevende bevoegdheid.................................................................................................................................25
5.7 Bestuursdwang....................................................................................................................................................25
5.8 Delegatie en mandaat..........................................................................................................................................25
Hoofdstuk 6 De burgermeester.....................................................................................................................................25
6A Benoeming en rechtspositie.....................................................................................................................................25
6.1 Benoeming en ontslag.........................................................................................................................................25
6.2 Rechtspositie.......................................................................................................................................................27
6B Bevoegdheden..........................................................................................................................................................28
6.3 Bestuursbevoegdheid..........................................................................................................................................28
6.4 Regelgevende bevoegdheid.................................................................................................................................29
6.5 Openbare orde....................................................................................................................................................29
6.6 Gemeentelijk noodrecht......................................................................................................................................31
6.7 Overige bevoegdheden, in het bijzonder de hulpverlening.................................................................................32
6.8 overige bevoegdheden........................................................................................................................................32
6.9 Politie................................................................................................................................................................... 32
6.10 Bestuursdwang..................................................................................................................................................32
6.11 Delegatie en mandaat........................................................................................................................................32
Hoofdstuk 11 Politieke controle.....................................................................................................................................33
11.1 Informatie- en consultatieplichten.....................................................................................................................33
11.2 Vragenrecht.......................................................................................................................................................34
11.3 Interpellatie.......................................................................................................................................................34
Hoofdstuk 13 Politieke verantwoordelijkheid................................................................................................................34
13.1 Het college van burgermeester en wethouders.................................................................................................34
13.2 De burgermeester..............................................................................................................................................35
Hoofdstuk 14 Ontslag wegen vertrouwensverlies of verstoorde verhoudingen............................................................35
14.1 Wethouders.......................................................................................................................................................35
14.2 Burgermeester...................................................................................................................................................35
Hoofdstuk 21 Gemeentelijke samenwerking.................................................................................................................35
21.1 Grondwet en wet...............................................................................................................................................35
21.2 Algemene beginselen........................................................................................................................................35
21.3 De regeling zonder meer...................................................................................................................................36
21.4 Gemeenschappelijk orgaan, bedrijfsvoering organisatie en centrumregeling...................................................36
21.5 Openbaar lichaam.............................................................................................................................................36
21. 6 Verplichte samenwerking.................................................................................................................................37
21.7 Kritiek op gemeentelijke samenwerking............................................................................................................38
Hoofdstuk 1 Een korte geschiedenis van de gemeente
1.1 Gemeenten in de Frans-Bataafse tijd
Bataafse omwenteling is van groot belang geweest voor Nederland. De Grondwet van 1814 bevestigt de
eenheidsstaat. Het plaatselijk bestuur wordt geregeld door regelementen. Regelementen van steden worden
vastgesteld door provinciale commissies. Volgens de regelementen worden de leden van de raad voor het leven
gekozen. Steden kennen 2 tot 4 burgemeesters en deze worden door de Koning benoemd voor de duur van 6 jaar en
zijn herkiesbaar. Elk jaar treedt er een burgermeester af. Koning Willem I kan de grondwet aanvullen door middel van
koninklijke besluiten.
1.2 De Grondwet – 1848 en de gemeentewet – 1851
Grondwet van 1848 (Thorbecke) brengt voor gemeenten grote wijzigingen met zich mee. Grondwet is het fundament
voor de moderne gemeente. Grondwet van 1848 gaat uit van een bestuursstructuur met 3 lagen:
- het rijk
- de provincies
- de gemeenten
art. 138 Grondwet (1848) legt vast dat er een gemeentewet komt. Regeling van bestuursstructuur is niet langer de
zaak van het provinciebestuur. De gemeenteraad staat aan het hoofd van de gemeente, de raad wordt door
ingezetene gekozen. De voorzitter van de raad wordt door de Koning gekozen.
De gemeentewet – 1851 (Thorbecke). College van B&W belast met dagelijkse bestuur van de gemeente.
Samenvattend: een uniforme bestuursstructuur voor gemeenten, vastgelegd in een wet, met daaruit voortvloeiende
hoofdschap van de gemeenteraad.
Wijzigingen 1851-1983: kiesrecht wordt uitgebreid, regeling bij verwaarlozing van taken in medebewind,
grondwetherziening van 1917 brengt kiesrecht (ook voor gemeenteraad).
1.3 De Grondwet – 1983
Grondwetherziening van 1983 heeft voor decentrale openbare lichamen geen wezenlijke veranderingen
meegebracht.
1.4 De Gemeentewet 1992
Grondwetherziening van 1983 is de voorbode voor een nieuwe gemeentewet. Deze wet kent een aantal
uitgangspunten die in het verlengde van de grondwet liggen. Modernisering en systematisering behoren tot deze
wet.
1.5 De herziening van 2002
Dualisering, doel hiervan is een versterking en vitalisering van de lokale democratie. Raad en College zouden los van
elkaar moeten gaan functioneren en hierbij zal het landelijke parlementaire stelstel tot voorbeeld strekken.
1.6 Centralisatie- en decentralisatietendensen
- Centralisatie: het rijk de behartiging van taken en bevoegdheden van de decentrale overheden naar zich toe
trekt
- Decentralisatie: het overdragen van taken en bevoegdheden aan de decentrale overheden
Decentralisatie kan verschillende motieven hebben:
1. Bevoegdheden zouden historisch gezien bij de decentrale overheden liggen
2. Decentralisatie zou de doelmatige werking van de overheid bevorderen, soms kunnen decentrale overheden
doelmatiger uitvoeren dan centrale overheden.
3. Zou kunnen leiden tot een spreiding van bevoegdheden
4. Kan de betrokkenheid van burgers bij het bestuur bevorderen.
5. Problemen worden aangepakt op bestuurlijke schaal waar zij zich voordoen.
3
, Vanaf 1930 worden gemeenten niet meer gezien als uitvoerder van centraal beleid, dit leidt tot verdere centralisatie.
Na de Tweede Wereld oorlog zijn veel gemeentelijke belangen gecentraliseerd. Dit zorgt voor de opbouw van een
sociale verzorgingsstaat en dat zorgt voor bureaucratisering op rijksniveau. In 1980 wordt er een beleid tot
decentralisatie ontwikkeld.
De decentralisatie in het sociaal domein
In 2015 hebben 3 grote decentralisaties plaatsgevonden (3 D’s), de gemeente wordt hierdoor belast met de
uitvoering van de Jeugdwet, Wet maatschappelijke ondersteuning en de Participatiewet. Gevolg van de
decentralisatie is dat gemeenten zelf vorm mogen geven aan het welzijnsbeleid. Hierdoor nemen ook de verschillen
tussen gemeenten toe. Wel moeten gemeentebesturen duidelijk uit kunnen leggen waarom zij bepaald keuzes
maken, de besluiten moeten duidelijk en navolgbaar zijn. Er is nog een ander gevolg, namelijk dat kleinere
gemeenten samen moeten gaan werken in gemeenschappelijke regelingen.
De decentralisatie in het fysieke domein
Hierbij treedt de Omgevingswet in werking. Het Omgevingsbesluit gaat veel dingen regelen die tot nu toe tot de
gemeentelijke autonomie behoren. Alles wat betreft de fysieke leefomgeving behoort tot deze wet.
Hoofdstuk 2 Rechtsbronnen van het gemeenterecht
2.1 Het geringe belang van het Europees Handvest inzake lokale autonomie
Voor het gemeenterecht is het Europees Handvest inzake lokale autonomie (EHILA) (in 1988 in werking getreden) van
belang, maar ook de EU-regelgeving is van groot belang voor de gemeenten.
Het EHILA waarborgt de lokale autonomie, maar legt ook verplichtingen op. het verdrag zegt: ‘de lokale autoriteit is
één van de belangrijkste grondslagen van elk democratisch regime’. Burger hebben het recht om deel te nemen aan
het openbaar bestuur.
- art. 2 EHILA, op grond hiervan moeten verdragsluitende partijen het beginsel van de lokale autonomie in interne
wetgeving vastleggen. dit wil uitdrukken dat lokale overheden niet te beschouwen zijn als agentschappen van de
centrale overheid.
- art. 3 EHILA, definieert de lokale autonomie. ‘het recht en het vermogen van lokale autoriteiten, binnen de grenzen
van de wet, een belangrijk deel van de openbare aangelegenheden krachtens hun eigen verantwoordelijkheid en in
het belang van de plaatselijke bevolking te regelen en te beheren’. Dit autonomie begrip wijkt af van de Nederlandse
terminologie. Het EHILA begrip is breder dan de regeling van het bestuur in Nederland. Art. 3 lid 2 EHILA bepaald dat
het recht om zelf de openbare aangelegenheden te regelen en te beheren wordt uitgeoefend door een rechtstreeks
democratisch gelegitimeerd orgaan, waarvan de uitvoerende organen verantwoordelijk zijn.
- art. 4 EHILA, bepaald de reikwijdte van de lokale autonomie. In het eerste lid wordt duidelijk dat de fundamentele
bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de lokale autoriteiten worden vastgesteld bij de Grondwet. Deze
bepaling biedt rechtszekerheid, in de tweede volzin van dit artikel wordt duidelijk dat attributie van bevoegdheden
op lager niveau dan de wet voor kan komen, mits dat wel overeenkomstig de wet is en de attributie specifiek
omschreven is. Art. 4 lid 2 EHILA, hierin wordt gezegd dat lokale autoriteiten volledige vrijheid van handelen bezitten.
In het derde lid van art. 4 EHILA is het subsidiariteitsbeginsel vastgelegd. In art. 4 lid 4 EHILA wordt beschreven dat de
bevoegdheden van de lokale autoriteiten volledig en uitsluitend zijn. Deze bevoegdheden mogen niet aangetast
worden door andere autoriteiten, behalve wanneer dit krachtens de wet is vastgelegd. In art. 4 lid 5 EHILA staat dat
de delegatie van bevoegdheden zo veel mogelijk vrijheid van handelen moet hebben.
- art. 5 EHILA, bepaald dat grenswijzigingen niet worden aangebracht zonder voorgaande raadpleging van de lokale
gemeenschappen.
- art. 6 EHILA, beschrijf dat lokale autoriteiten hun zelf hun administratieve structuur kunnen kiezen.
- art. 7 EHILA, betreft de rechtspositie van de volksvertegenwoordigers
- art. 8 EHILA, betreft het administratief toezicht.
- art. 9 EHILA, bevat bepalingen die gaan om de financiële autonomie
- art. 10 EHILA, hierin is het recht om gemeentelijke samenwerking vastgesteld
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lmiddel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
