De kennisdoelen voor ES met aanvullende informatie uit het bijbehorende boek. Alles over de normale ontwikkeling, voedingsproblemen, interventies en sondevoeding. Veel succes met je tentamen!
Dysmaturiteit en prematuriteit – eet/drink/ slikproblemen en communicate
Prematuriteit
Een zwangerschap duurt normaal gesproken zo’n 40 weken, de meeste baby’s worden geboren na
een zwangerschapsduur van 37-42 weken. We spreken van prematuriteit als een zwangerschap
minder dan 37 weken geduurd heef. Een kindje is ernstg prematuur als het geboren wordt onder de
32 weken en extreem prematuur als het geboren wordt onder de 28 weken. Prematuur wil niet
zeggen dat het kindje ook geboren wordt met een te laag geboortegewicht (hoef niet, kan wel).
Dysmaturiteit
We spreken van dysmaturiteit als de baby een te laag geboortegewicht heef voor de duur van de
zwangerschap. Een baby die tussen de 37-42 weken geboren wordt weegt gemiddeld 2500-4500
gram. Baby’s die na een normale zwangerschapsduur geboren zijn maar een lichter gewicht hebben
dan 2500-4500 gram, worden dysmatuur genoemd. Dysmatuur wil niet zeggen dat het kindje te
vroeg geboren is (hoef niet, kan wel).
Invloed op eten/drinken/slikken
• Cerebrale Parese bij 40/100 premature- dysmature kinderen.
CP en eet-drinkproblemen 38-70%. CP en slikproblemen 31%.
- te hoge/ lage spierspanning in de mond waardoor drinken moeilijk gaat
- problemen bij slikken en kauwen
- verminderde aansturing mondspieren > onwillekeurige bewegingen > morsen/ verslikken
- afwijkende waarneming voedsel in de mond > overgevoeligheid van warm of koud voedsel
• Baby heef alle energie nodig om te overleven – er blijf weinig energie over voor het zuigen.
• De baby heef een zwak zuig refex dus de voeding opname gaat moeizaam.
• Dysfuncte van bewegingen in het mondgebied door neurologische problemen.
• Teveel of te weinig openen van de kaak of asymmetrie.
• Geen start van de zuigbeweging.
• Beschadiging van het onvoldoende gerijpte longweefsel (door beademing).
• Ademhalingsproblemen die het drinken vaak langdurig onmogelijk of moeizaam maken.
Invloed op communicate
• Cerebrale Parese bij 40/100 premature- of dysmature kinderen.
CP: problemen in sensoriek, cognite, communicate, percepte, gedrag.
• Achterstand in de ontwikkeling.
• Spastciteit.
Fases van het slikken
Eten en slikken en willekeurige mondmotoriek maken gebruik van dezelfde spieren als het spreken,
maar worden vanuit een ander gebied van de hersenen aangestuurd. Eten en drinken is een
zelfstandig geheel, niet een voorbereiding op het spreken. Kinderen zonder neurologische
problemen die in het eerste levensjaar niet kunnen eten/drinken, kunnen wel een normale
spraak/taalontwikkeling hebben. Problemen met eten/drinken en spreken kunnen wel gelijktjdig
voorkomen, maar het heef geen oorzaak-gevolg verband.
1
, Eet/drink/slikproblemen bij jonge kinderen (ES)
Fase 1: Oraal – bewust en willekeurig
• tong maakt achterwaartse/ voorwaartse en laterale bewegingen en er wordt gekauwd
• het voedsel wordt verkleind en bevochtgd met speeksel
• verhemeltebogen blijven open, er is geen afsluitng tussen de mond en de keel
• het voedsel is klaar voor de slik en verzamelt zich op de tong
• het voedsel gaat naar achter door een persende tongbeweging tegen het harde gehemelte
• het voedsel hoopt zich op ter hoogte van de orofaryngeale oppervlakte en in de valleculae
• de bolusvorming eindigt als de slikbeweging ingezet wordt
Fase 2: Faryngeaal – bewust en onwillekeurig
• de bolus wordt uit de mondholte geëvacueerd door middel van een vacuüm: er wordt een
trechter gevormd die de bolus naar de bovenste keelholte leidt
• het zachte gehemelte gaat omhoog: de nasofarynx en orofarynx zijn gescheiden van elkaar
= afsluitng is essenteel bij het bolustransport door de onderste keelholte
• de achterwaartse beweging van de tong en de afsluitng creeëren een drukverschil:
de bolus beweegt omlaag
• de luchtweg wordt op diverse manieren beschermd:
- het hyoid en de larynx bewegen omhoog en naar voren om het strotenhoofd te beschermen
- de farynx vergroot en dit helpt bij de opening van de bovenste slokdarmsfncter
- de stemplooien sluiten
- de epiglots sluit (over de larynx)
- sinus piriformis fungeert als reservoir om voedsel in op te slaan en uit de luchtweg te houden
Fase 3: Oesofageaal – onbewust en onwillekeurig
• de bolus passeert naar de slokdarm
• de neusholte en luchtweg sluiten
• de peristaltsche golfeweging begint aan de bovenzijde en duwt de bolus naar beneden
• de bolus beweegt zich tot de onderste oesofagiale sfncter zich opent
• de bolus gaat naar de maag
Anatomische verschillen mondgebied kinderen en volwassenen
○ Neus
• bij jonge kinderen is de neus heel belangrijk: jonge zuigelingen ademen altjd door de neus
○ Tong, velum en gedeelte rond stembanden
• tong, velum en gedeelte rond stembanden zijn groter in verhouding tot de omliggende
ruimten dan bij een volwassene (ideaal voor drinken uit de borst/ fes)
• de tong vult de mondholte geheel op
• laterale wanden zijn bekleed met zuigkussens die de mondholte nog verder verkleinen:
dit is belangrijk voor het maken van een vacuüm bij het zuigen
• extra bescherming tegen aspirate bij vloeibaar voedsel:
- larynx ligt hoog bij kinderen (prenataal en in eerste halfaar thv de C3 en C4)
- uiteinde velum raakt de epiglots of overlapt deze soms (moeten wel door de neus ademen)
• beschermende werking epiglots wordt pas in de loop van het eerste levensjaar gezien
2
, Eet/drink/slikproblemen bij jonge kinderen (ES)
○ Tong
• tong van zuigeling bevat minder vet en zacht weefsel
• relatef grote extrinsieke musculatuur en minder ontwikkelde superieure longitudinale spier
waardoor het dorsale gedeelte plater is: zuigen vraagt weinig variate in de vorm maar wel
veel globale bewegingen
Wanneer het hoofd en de nek gaan groeien, wordt ook de mondholte rond de tong groter waarbij de
zuigkussens verdwijnen. De larynx daalt naar het niveau van C7 of C8 in de puberteit.
Tussen 6-12 maanden komen de eerste tanden. Er wordt verondersteld dat tanden en kiezen
belangrijk zijn als sensorische bron en een rol spelen bij de controle over voeding.
Ontwikkeling voedingsrefexen naar willekeurige mondmotoriek en invloed
Al voor de geboorte is een kind in staat te zuigen en te slikken:
• 40 dagen gestatonal age
= onderscheid respiratoir en slik systeem
vooraf aan zuigen en slikken gaat ‘self oral facial stiulatono
• 10-14 wkn gestatonal age
= slikbewegingen (mond gaat open en de tong komt naar buiten)
• 15 wkn gestatonal age
= zuigen (er wordt op de vingers gezogen)
• 28 wkn gestatonal age
= cuppen met de tong
Bij de geboorte beschikt de baby al over een scala van bewegingservaringen en de meeste hiervan
worden refexen genoemd. Zonder voedingsrefexen zou het kind niet in staat zijn voeding tot zich te
nemen gedurende de eerste tjd. efexactviteit bij jonge zuigelingen wordt gekenmerkt door een
voortdurende verandering als gevolg van leren en ervaren.
Sensorische prikkels worden gekoppeld aan motorische actviteiten.
Deze refexen worden ook wel neonatale mondreactes genoemd.
3
, Eet/drink/slikproblemen bij jonge kinderen (ES)
Een pasgeboren baby zal de hele voeding refexmatg drinken: ook de 2 fases van het slikproces zijn
refexmatg. Tussen 6 wkn en 3 mnd start de baby nog refexmatg, waarbij hongergevoel een rol
speelt, maar het laatste gedeelte wordt willekeurig gedronken.
Tussen de 3-4 mnd wordt meestal de gehele voeding willekeurig gedronken, waarbij eetlust en
hongergevoel het kind stmuleren om tot acte over te gaan. In deze fase kan het kind bewust even
stoppen met drinken, gaan lachen of rondkijken.
Zuig-slikrefex en coordinate zuigen, slikken, ademhalen
De zuig-slikrefex is in het hele proces van voedselopname de belangrijkst refex.
Bij prematuur en á terme geboren kinderen is deze refex na de geboorte al op te wekken.
1 het mondgebied wordt geprikkeld
2 de lippen tuiten met zuigbewegingen
3 vloeistof bij de gehemeltebogen en velum lokt een slikrefex uit
Tijdens het zuigen kan het kind ook ademhalen, maar gedurende het slikken is er een afsluitng van
de luchtweg waardoor de ademhaling onderbroken moet worden. Bij de refexen en ontwikkeling
daarvan tot willekeurige en bewuste motoriek speelt de ademhaling een belangrijke rol. De mond en
het keelgebied worden voor zowel de ademhaling als voedingsopname gebruikt.
Een verbetering van de coordinate tussen zuigen-slikken-ademhalen in de loop van de eerste weken
kan gezien worden als rijping van het centrale zenuwstelsel.
Niet-voedend zuigen (NVZ)
Niet-voedend zuigen doet de baby op een fopspeen, duim of vinger van verzorger of zichzelf.
Het kind maakt een aantal zuigbewegingen achter elkaar die niet steeds gevolg worden door een slik.
Meestal wordt het gedaan om een zuigeling tot rust te brengen.
Kenmerken: korte reeksen van 4 á 6 zuigbewegingen
ongeveer even lange pauzes
duur ongeveer de helf korter dan bij een voedende zuigbeweging (die 1 sec duurt)
Niet veel bekend over de functe, er wordt veronderstelt dat NVZ via de n. vagus stmulate geef van
het maag-darmgebied en daarmee een betere vertering en opname van voedsel.
Voedend zuigen (VZ)
Bij voedend-zuigen moet er wel een ritmische afwisseling plaatsvinden tussen het zuigen, ademen en
slikken. Tijdens het zuigen vindt de ademhaling plaats, die onderbroken wordt voor een slik.
Aanvankelijk drinken zuigelingen meestal met een ritme van 1:1:1: elke zuigbeweging in combinate
met een adembeweging wordt gevolgd door een slik.
Bij fesvoeding 2 fases:
1. Contnue zuigfase
= gedurende ongeveer 2 minuten zuigen, slikken, ademhalen in lange reeksen van 10 tot 30
zuig- en slikbewegingen gevolgd door een korte pauze
2. Intermiterende zuigfase
= kortere reeksen van zuigen, slikken, ademhalen gevolgd door een pauze
fase duurt tot het eind van de voeding
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Anoniems. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
