Hele handige en overzichtelijke samenvatting van deel B van inleiding tot rechtswetenschap. Door deze samenvatting heb ik een 8 gehaald op het het tentamen deel A + B
Rechtsvorming door de rechter
Precedentswerking = de rechter is niet formeel gebonden aan de rechtspraak als rechtsbron, maar
dient in de praktijk wel degelijk de rechtspraak als rechtsbron te hanteren en daaraan gezag toe te
kennen.
- Rechter probeert in elke zaak een beslissing te geven die zoveel mogelijk lijkt op voorgaande
jurisprudentie. Vaak jurisprudentie van Hoge Raad omdat die hoogste gezag heeft voor
rechtszekerheid.
- Jurisprudentie heeft ook buiten de rechterlijke macht gezag omdat mensen zich informeren
bij bestaande jurisprudentie. Advocaten en OM doen dat bijvoorbeeld
- Hoge Raad houdt zich normaal ook aan eigen uitspraken. Als ze toch afwijken, is rechtspraak
door maatschappelijke veranderingen tot onaanvaardbare resultaten gaan leiden
verandering in vaste rechtspraak HR gaat om.
Standaardarrest = arrest waarin HR op systematische wijze zijn visie over bepaald onderwerp
uiteenzet.
Overzichtsarrest = geen wijziging van standpunt en wordt gewezen in een onbeduidende zaak (=
soort handleiding voor andere rechters en juristen)
Rechtsvinding:
- Autonoom: rechter laat zich uitsluitend door zijn eigen oordeel leiden en schuift daarmee
strijdige wettelijke bepalingen terzijde schuift
- Heteronoom: rechter is spreekbuis der wet
- Combinatie
Interpretatie van de wet: er bestaan rechtsregels maar die zijn dermate onduidelijk zijn, dat de
rechter genoodzaakt wordt om die regel uit te leggen.
- Grammaticale interpretatie: uitleg van de taal d.m.v woordenboek
- Wetshistorische interpretatie: uitleg door middel van de ontstaansgeschiedenis van de wet
zelf (bedoeling van de wetgever).
- Systematische interpretatie: er wordt gekeken naar een andere wet om de regel uit te
leggen.
- Teleologische interpretatie: uitleg d.m.v. onderzoek naar de betekenis van bepaling in
huidige maatschappelijke omstandigheden (doel van de wet).
- Anticiperende interpretatie: bij uitleg van rechtsregel kan rechter vooruitlopen op wetgeving
die nog niet is ingevoerd.
Aanvulling van de wet: houdt in dat een regel ontbreekt en dat maakt de rechtsvinding autonomer.
- Redenering naar analogie: Regel X gaat over geval A, maar de rechter verklaart regel X ook
van toepassing op gevallen B en C vanwege de overtuigende gelijkenis.
- A contrario-redenering: Ofwel: de wet regelt geval A, de rechter ziet geval B, de rechter zegt
geval A is niet geval B. Conclusie: de rechter doet het tegenovergestelde.
Resultaten van rechtsvinding:
- Extensieve uitleg: als het resultaat van interpreteren is dat aan een begrip een ruimere
betekenis wordt gegeven dan voorheen.
- Restrictieve uitleg: een begrip krijgt een beperktere betekenis dan voorheen.
,Rechter kan rechtsvraag ook onbeantwoord laten. Hierbij laat de rechter het aan de wetgever over
om de onderliggende problematiek in haar algemeenheid op te lossen.
Open normen = wettelijke regeling is dan betrekkelijk vaag en de rechter vult deze dan van geval tot
geval in.
De keuze voor een open norm is verstandig, omdat de wetgever beseft dat hij sommige
gedetailleerde kwesties niet allemaal zelf kan regelen in de wet. Open normen hebben een
autonoom karakter: norm is heteronoom, maar rechter heeft grote vrijheid.
Algemene rechtsbeginselen:
De rechtsbeginselen komen op diverse plaatsen aan de orde:
- Rechtspraak: bijvoorbeeld beginsel van openbaarheid
- Bestuursrecht: Algemene beginselen van behoorlijk bestuur: bijvoorbeeld
vertrouwensbeginsel en beginsel van zorgvuldige voorbereiding en verbod van misbruik van
bevoegdheid.
- Burgerlijk recht: redelijkheid & billijkheid, zorgvuldigheidsbeginsel, de belangenafweging en
het vertrouwenbeginsel.
- Strafrecht: onschuldpresumptie, legaliteitsbeginsel, ne bis in idem (je kan niet twee keer
worden vervolgd voor hetzelfde feit).
Parlementair debat en wetshistorische interpretati e:
Samir A. werd veroordeeld door HR voor het voorbereiden van een bomaanslag. Volgens de HR
draait het er niet om of de bom van Samir A. werkte of niet, maar of eruit kon worden afgeleid dat hij
het plan had om een misdrijf te plegen.
Bij wetshistorische interpretatie raakt er nog wel eens een discussie op gang in verband met het
scepticisme. Volgens sceptici kan vrijwel alles uit parlementaire geschiedenis worden afgeleid. Het
grootste probleem bij deze interpretatie is dat de wil van de wetgever regelmatig niet bestaat of
lastig te achterhalen is.
Vraag in dit artikel is dan ook of het gevoel van sceptici gerechtvaardigd is.
Volgens de schrijver van het artikel is het niet nodig om stil te staan bij teksten als memorie van
toelichting of advies van de Raad van State, want vergaderingen zijn van groter belang. In deze
vergadering worden redevoeringen voor of tegen wetsvoorstel gegeven monologen. Ook zijn er
dialogen.
Dworking vergeleek interpretatie van recht met het toevoegen van een hoofdstuk aan een boek dat
nooit echt afgemaakt is, waardoor rechters samen een kettingroman lijken te schrijven. Schrijvers
zullen volgens Dworkin toetsen aan 2 criteria:
- Past dit hoofdstuk bij het vorige
- Maakt het de roman zo mooi en goed mogelijk?
De rechter moet verband vinden tussen oordelen in de parlementaire geschiedenis over het
wetsvoorstel en de toepassing van het artikel.
, Week 9: materieel strafrecht 1
In het strafrecht heb je onderscheid:
- Materieel strafrecht: inhoud van strafrecht.
- Formeel strafrecht: strafprocesrecht
Legaliteitsbeginsel = feiten zijn alleen strafbaar op grond van een strafbepaling in wet in materiële
zin (art. 16 Gw). 2 verwante aspecten:
- Gedraging alleen strafbaar op grond van de wet
- Gedraging kan niet met terugwerkende kracht door wetgever strafbaar worden gesteld
(Tweede Wereldoorlog is een uitzondering. Invoering van oorlogsstrafrecht staat aan ene
kant op gespannen voet met legaliteitsbeginsel, maar aan de andere kant is het ook in strijd
met natuurrecht en dat geldt altijd).
Artikel 1 Sr:
- Bij verandering van wetgeving na tijdstip van het feit, moet de meest gunstige bepaling
worden gekozen.
- Analogieverbod: als een gedraging lijkt op een strafbaar feit maar dat niet is, mag de rechter
die gedraging niet alsnog plaatsen onder het strafbare feit zodat de verdachte strafbaar is.
Extensieve interpretatie is wel toegestaan.
Materieel strafrecht:
- Algemene deel: in eerste boek van Wetboek van Strafrecht
- Bijzondere deel: bevat alle afzonderlijke gedragingen die strafbaar zijn en geeft ook de
sancties aan.
Wanneer is iets een overtreding of een misdrijf?
1. Wetboek van Strafrecht: als het in het tweede boek staat van wetboek van strafrecht is het
een misdrijf. Overtredingen staan in het derde boek.
2. Andere wetten in formele zin: als strafbaar feit niet in Wetboek van Strafrecht staat maar in
andere wet zoals Wegenverkeerswet, dan geeft die wet zelf aan welke van de 2 het is.
3. Lagere wetgeving: in lagere wetgeving zijn strafbare feiten altijd overtredingen.
Onderscheid is belangrijk voor:
1. Rechter in eerste aanleg kantonrechter voor overtredingen
2. Delictsvormen poging, voorbereiding en medeplichtigheid bij misdrijven strafbaar
3. Als een Nederlander in een ander land een strafbaar feit pleegt, kan hier (in Nederland) een
strafvervolging worden ingesteld. Hiervoor gelden twee voorwaarden: op het feit moet een
gevangenisstraf van minstens acht jaar staan én het delict moet in het buitenland strafbaar
zijn gesteld.
4. Bij verdenking van misdrijf kan voorlopige hechtenis worden gegeven.
Delictsomschrijving: formulering van verboden gedraging in de wet. Je kunt de bestanddelen zien als
de vereisten die vervuld moet worden alvorens men kan concluderen dat er sprake is van een
strafbaar feit.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lynn14. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
