Free publicity boek: hoe kom je in de media?
H1 hoe werken de media?
1.1 De journalist als poortwachter
De journalist vervult de essentile rol als poortwachter in de m edia. Of je de m edia nu in of
uit wil, de journalist is de porter. De relate tussen aan de ene kant de acteeroep en aan de
andere kant de journalisten van diens kant of om roep staat hevie op spannine. Dat is ook
wel loeisch want de nieuwsm akers hebben vaak andere belaneen dan de acteeroep, de
politcus, de schooldirecteur of welzijnswerker die zo eraae zijn eieen verhaal onverkort wil
teruelezen in de krant. Nieuws m aker – journalisten voorop, eevoled door net coördinatoren
en bladm anaeers – werken in een laste krachtenveld waarin beroepseer, codes en tradites
een rol spelen. De posite van de journalist als poortwachter in de m edia is niet m eer zo
vanzelfsprekend als in de twinteste eeuw. Dat kom t door twee ontwikkelineen:
bureerjournalistek en sociale m edia.
Bureerjournalistek
De techniek heef ervoor eezored dat iedereen teeenwoordie een ‘net alsof’ journalistek
product kan afeveren. edereen heef teeenwoordie een m obiel, fototoestel en internet
waardoor dat heel m akkelijk eaat. Media m aken af en toe eebruik van deze
bureerjournalistek. De opletende bureer levert dan zelf een kant-en-klare nieuws aan, de
journalisten hoeven het alleen noe door te schuiven richtne de lezer. Het is niet altjd waar
en niet altjd onwaar wat de bureerjournalisten beweren en die onzekerheid is nu precies
het probleem , om dat de kracht van de bestaande m edia nam elijk de betrouwbaarheid van
journalisteke producten is. oournalisten als poortwachters houden door hun
professionaliteit de kwaliteit van de m edia op peil. Ze zijn eieenlijk nodie om van ‘de m edia’
te spreken.
Sociale m edia
De naam ‘sociale m edia’ voor facebook, twiter en HHves en vele webloes is eoed eekozen.
Het zijn eeen journalisteke m edia m aar op sociale krineen eerichte verstrooiers van allerlei
inform ate. Om dat ze eeen journalisteke m ediakeurm erk beziten, is de waarde van de
verspreide berichten beperkt. De telefoon is ook een m edia m aar m et een besloten karakter.
De berichten in de sociale m edia zijn wel voor iedereen te voleen m aar zonder journalisiteke
kop erop en zonder poortwachters. Daarom m aken ook eeen deel uit van de pers. Sociale
m edia zijn in praktjk van de journalisten m eer en m eer prim aire bronnen aan het worden. n
de m edia kom en beeint dus m et contact m et de poortwachter: de journalist.
1.2 Het medialandschap in beweging
De m assam edia zoret ervoor dat een eroot publiek snel wordt bereikt. Radio en
televisiezenders breneen en m aken voleens journalisteke principes het nieuws. De
landerenzen spelen hierbij steeds m inder een rol: internatonale zenders als CNN en AL
jazeera zijn voor een eroeiend aantal Nederlanders belanerijke nieuwsbronnen.
Teeenwoordie kunnen verschillende technieken steeds m eer verschillende inhouden
overbreneen. oe kunt naar radio luisteren via je telefoon, de krant ophalen via de kabel en
televisiekijken via het internet. Het m edialandschap is in zo’n hooe tem po verandert dat de
WRR zelf voorstelt het onderscheid tussen krant, radio en internet tot ouderwets te
verklaren.
,1.3 Functies van media
Bureers zijn in hoee m ate afankelijk van de m edia. Niet alleen om te weten wat er eebeurt
aan de andere kant van de wereld, m aar ook om volwaardie te kunnen m eedoen aan de
dem ocratsche besluitvorm ine in eieen stand en land. Debat en m eninesvorm ine vullen m eer
en m eer de kolom m en, m inuten en kilobHtes van de m edia. Naast de confrontates van
opinies, en naast het nieuws in het buitenland herbereen de m edia een derde functe:
overheidsinform ate. Het is dankzij de krant en de tv dat de bureer weet wat de m inister van
plan is. Deze derde functe staat onder druk. Veel redactes passen ervoor om als
dooreeefuik van de overheid te funeeren. Op hun beurt kiezen m inisters en eem eenten er
steeds m eer voor om de bureers via eieen m iddelen te bereiken.
Scrum breidt zich uit van politci, via voorlichters, journalisten en nieuwssites naar
onderzoekers.
1.4 De journalistieke attude
oournalisten (de pers) bepalen de inhoud van de m edia. De attude waarm ee een journalist
op aaneeboden nieuws reaeeert, hanet sam en m et de loeica waarm ee m edia opereren.
Vooral voor inform ate en nieuws m et een politeke ladine of voor nieuws dat betrekkine
heef op een m aatschappelijk relevant debat, eeldt dat de journalist zich de laatste jaren
kritscher en cHnischer opstelt dan voorheen.
De Am sterdam se politcoloeen Brands en Van Praae onderscheiden drie fases in de
opstelline van de m edia, waarbij elke fase een eieen loeica volet.
1. Tot 1965 was de journalistek volezaam , partjeebonden, braaf en niet eericht op
schandalen. nteeendeel: het voorkom en en toedekken van schandalen door de
journalistek was destjds de norm aalste zaak van de wereld.
2. Tussen 1965 en 19990 dienden journalisten de publieke zaak, relatef onafankelijk,
want noe altjd eekoppeld aan een politeke richtne, m aar m et m eer respect voor
anderen dan voorheen. Een schandaal onthullen hoorder erbij, althans: zolane de
publieke zaak er m ee eediend was.
3. Vanaf 1990, zo sienaleren Brand en Van Praae, zijn journalisten kritscher, cHnischer
zelfs, en ‘verlost’ van de politek strom ineen. Ze dienen niet laneer de publieke zaak,
m aar het publiek zelf. De aeenda van handelen wordt ook niet m eer door een partj
aaneeleverd, m aar door de m edia. En schandalen zijn prim a. Hoe m eer hoe beter.
‘Medialoeica’, zo noem en de onderzoekers het leidende principe.
Het heef weinie zin om journalisten als dooreeefuik aan te spreken. oournalisten zullen
eerder tjd en ruim te vrij m aken als het: m aatschappelijk en politek relevant is, bijdraaet tot
openbare m eninesvorm ine of als het als kritsch kan worden beschouwd.
Blz. 24/25
1.5 Medialogica
Medialoeica: de loeica die het handelen van journalisten in toenem ende m ate aanstuurt en
waar iedereen die toeeane zoekt tot de m edia zich naar m oet voeeen. Dit houdt in dat
eieenschappen van de m edia zelf van erote invloed zijn op de vorm waarin het nieuws
eebracht wordt, van erotere invloed som s dan de inhoud van het nieuws zelf. Wanneer je
aandacht zoekt van m edia, en dus van journalisten, ben je in het voordeel als je weet in te
spelen op kenm erken van deze m edialoeica.
Kenm erken van m edialoeica:
, 1. Snelheid
2. Framing
3. Personalisering
4. Meutevorming en hypes
5. Kracht van herhaline
6. Anchorm an en interpretators
7. Bureer in beeld
8. Nieuwswaarde als criterium
Framing verwijst naar het schem a waarin de journalist het nieuws wil vaten. Met behulp
van zo’n schem a kan de ineewikkelde werkelijkheid worden terueeebracht tot een
handzaam nieuwsverhaal. Een populair schem a bij journalisten is ‘het confict tussen
personen’, m aar ook verwijzineen naar een wedstrijd, ‘de strijd om de m acht’ bijvoorbeeld
worden eebruikt. Dit zou eem akkelijker de krant, tv of radio halen.
Personalisering en em otes als anest en verdriet m aken een onderwerp sneller
nieuwswaardie. Een abstract verhaal krijet eerder aandacht als het wordt opeehaneen aan
een persoonlijke beleefde ervarine, liefst doorspekt m et em otes van een slachtofer of een
schuldiee.
Meutevorming en hypes bij een hHpe of nieuwscascade nem en kranten elkaar nieuws
over en m aken het item eroter en eroter. Ze voeeen steeds iets toe, versterken het en kiezen
ook vaak een bepaald perspectef.
Nieuwswaarde als criterium het kenm erk nieuwswaarde als criterium wint aan belane.
De posite van de journalist wordt daarm ee sterker. Het is niet politcus die bepaald wanneer
een feit tot nieuws wordt verklaard, het is de journalist die het nieuwsstem pel plus
bijbehorend inktkussen in bezit heef.
1.6 Mediacratie
De m edialoeica houdt vooral in dat politci en m edia aan elkaar vast ziten, om dat ze allebei
perm anent dineen naar de eunst van de bureer, al noem t de een hem ‘kiezer’ en de ander
‘eebruiker’. De politcus m oet zwevende kiezers boeien, terwijl de journalist verleeen zit om
‘scoops’, om harde uitspraken van politci die de aandacht van zappende kijkers kunnen
vasthouden. Som m iee m ensen denken dat de m edia de m acht van de politek heef
overeenom en. Mediacrate inplaats van dem ocrate. Politci lijken loslopend wild in de oeen
van som m iee journalisten. Van m assam edia naar kassam edia.
H2 wat is nieuws?
2.1 nieuwswaardecritera
De onderzoekers Galtne en Ruee hebben na uitvoerie onderzoek bij Noorse daebladen
twaalf criteria benoem d die doorslaeeevend zijn voor de vraae of een eebeurtenis
nieuwswaardie is. Op basis van hun bevindineen heef reerk Teunissen een lijst bepalend
criteria opeesteld:
Dichtbij in tjd (actueel; dat liet bij een daeblad uiteraard anders dan bij een
weekblad)
Dichtbij in afstand (hoe dichterbij hoe belanerijker)
