Deze samenvatting behandeld alle theorie uit het boek, waardoor jij je tentamen goed kunt maken. Alles staat duidelijk beschreven en geeft een goed overzicht waar het hoofdstuk over gaat.
SAMENVATTING MAATSCHAPPIJLEER
5.1 wat is en verzorgingsstaat?
Verzorgingsstaat = de overheid bemoeid zich actief met de welvaart en het welzijn van haar
inwoners.
Welvaart = mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun behoeften te
kunnen vervullen.
Welzijn = mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke
gezondheid. (goed onderwijs, voldoende ziekenhuizen)
Collectief belang: jij kan ook in de situatie belanden dat je een tijd een uitkering nodig hebt
Belangerijke waarden van de verzorgingsstaat zijn solidariteit en gelijkwaardigheid:
De kern van de verzorgingsstaat is solidariteit:
Solidariteit = als er bereidheid is in een groep of samenleving om risico’s met elkaar te delen.
Vb: jij hebt een baan, maar iemand anders raakt werkloos. Hij of zij krijgt dan een uitkering
waar jij en alle werkenden voor betalen. Omdat ook jij in zo’n situeatie kan belanden is er
sprake van collectief belang
Naast solidariteit is gelijkwaardigheid ook een waarde van onze verzorgingsstaat.
Iedereen moet gelijke kansen krijgen om een menswaardig bestaan te leiden en om zicht te
kunnen ontwikkelen. Deze waarden zie je terug in de sociale grondrechten: recht op
onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting. Taak van de overheid om dit na te streven maar de
rechten zijn niet afdwingbaar bij de rechter.
Er zijn rechten en plichten. Je hebt recht op onderwijs, maar daar staat de leerplicht
tegenover: je moet tot je 16e naar school.
Sollicitatieplicht: als je werkloos wordt, krijg je alleen uitkering als je opzoek gaat naar nieuw
werk. Hiernaast heb je ook de plicht om premies en belasting te betalen.
3 terreinen waar de overheid het meeste geld aan uitgeeft:
1. Onderwijs
2. Gezondheidszorg
3. Sociale zekerheid
Naast de overheid en burgers in de verzorgingsstaat spelen ook het maatschappelijk
middenveld en bedrijven een rol.
Maatschappelijk middenveld = organisaties die tussen de overheid en de individuele burger
in staan en die verschillende groepen vertegenwoordigen. particulier initiatief: ze regelen
zaken die niet door de overheid of door bedrijven worden opgepakt (leger des heils,
voedselank, vrijwilligersoranisaties)
Onderdeel van maatschappelijk middenveld: sociale partners, de werknemers en
werkgeversorganisaties. Besluiten per branche om een collectieve arbeidsovereenkomst te
sluiten. Dit is een overeenkomst tussen de werkgevers en de werknemers uit een bedrijfstak
over de arbeidsvoorwaarden (salaris, vakantiedagen). Overheid controleert of de
overeenkomst niet ten koste gaat van algemeen belang.
Poldermodel: wanneer de overheid, vakbonden en werkgevers via onderhandelingen tot
overeenstemming komen, vaak met compromissen.
, In de zorg is er sprake van marktwerking:
- Voordeel marktwerking: kan leiden tot lagere prijzen voor de concurrentie
- Nadeel marktwerking: als onderwijsinstellingen zelf mogen bepalen hoe hoog het
collegegeld is kies jij dan nog voor de opleiding die je het leukst vind of die je kan
betalen? De overheid grijpt hier in om te zorgen dat dit voor iedereen beschikbaar en
betaalbaar blijft.
Verzorgingsstaten wereldwijd:
De socioloog Esping-Anderson vergelijkt 3 typen verzorgingsstaat.
Liberale verzorgingsstaat: bestaat uit de VS, Canada, Verenigd koningkrijk
Belangrijke waarden zijn individuele vrijheid en eigen verantwoordelijkheid.
Het niveau van overheidsvoorzieningen is laag, dus mensen hoeven weinig belastingen en
premies te betalen. Ze moeten zich zelf verzekeren tegen ziekte en werkloosheid,
verzekering is niet verplicht. Nadelig voor armen, want verzekeringen zijn erg duur. De rol
van de overheid is erg klein.
Sociaaldemocratische verzorgingsstaat: bestaat uit Noorwegen, Zweden, Finland.
- Belangrijkste waarde is gelijkheid.
- Veel belasting betalen
- Overheid biedt veel voorzieningen
- Overheid regelt veel op het gebied van onderwijs, kinderopvang en ouderenzorg.
Doordat kinderopvang de kosten lag zijn kunnen gezinnen werk en zorg goed
combineren.
Corporatistische verzorgingsstaat: bestaat uit Duitsland
- Belangrijkste waarde is samenwerken.
- De rol van de overheid is aanvullend
- De voorziendingen zitter ertussenin
- De belastingen en premies zijn hoog.
Landen zonder verzorgingsstaat:
Een overheid heeft voldoende financiële middelen (welvaart) nodig om een verzorgingsstaat
te realiseren en die heeft niet elk land. De ongelijkheid is vaak groot in zulke landen. Als
mensen hun baan verliezen moeten ze zelf regelen hoe ze aan inkomen komen en onderwijs
is niet altijd vanzeflsprekend. Je ziet terug iin de lagere levensverwachting dat de
gezondheidszorg niet van goede kwaliteit is.
5.2 ontwikkeling van de verzorgingsstaat
Vrije markt = de overheid bemoeid zich niet met de economie
Nederland was in de eerste helft van de 19e eeuw een nachtwakersstaat. Nachtwakersstaat
= een staat waarin de overheid zich voornamelijk inzet voor de veiligheid van de burgers.
In de 2de helft van de 19e eeuw verenigden werknemers zich in vakbonden. Dit zijn
organisaties die de gezamenlijke en individuele belangen van werknemers behartigen. Zij
zetten zich in voor hogere lonen, kortere werkdagen, verbod op kinderarbeid en betere
arbeidsomstandigheden.
De eerste sociale wetten in Nederland kwamen niet zomaar tot stand. Daar gingen felle debatten
tussen politieke partijen aan vooraf. Het beginsel dat de overheid een zorgplicht heeft voor mensen
die niet zelf in hun onderhoud kunen voorzien, zien we voor het eerst in de Armenwet van 1854.
Twintig jaar later volgde het ‘Kinderwetje van Van Houten’, dat kinderarbeid in fabrieken verbood.
Deze wet geldt als het begin van de wetgeving rond arbeid en sociale zekerheid.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jasmijntersteege. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,19. Je zit daarna nergens aan vast.
