Complete samenvatting voor het vak onderwijspsychologie! Beide boeken worden in deze samenvatting uitgebreid beschreven: interventies in het onderwijs en effectiever leren met leerstrategieën. Mooi uitgangspunt voor een mooi cijfer voor dit tentamen! Ik heb er zelf een 7.8 mee gehaald. Veel succes...
Interventies in het onderwijs:
leerproblemen
Hoofdstuk 2: Dyslexie
Bij dyslexie is er sprake van een verstoring in de voor het lezen zo essentiële
fonologische taalverwerking. Kinderen met dyslexie ondervinden veel problemen bij het
leren lezen en spellen.
Paragraaf 2.1: Theorie
Niet de specifeke leerstoornis, maar alternatieve oorzaken kunnen aan het leesprobleem
ten grondslag liggen. Deze kunnen variëren van inadequaat onderwijs tot tweetaligheid
tot algemene leerproblemen tot ADHD-problematiek. Uit onderzoek blijkt dat slechts iets
meer dan 40% van de zwakke lezers een typisch dyslectisch profel vertoond.
Dyslexie is een specifeke lees- en spellingsstoornis met een neurobiologische basis, die
wordt veroorzaakt door cognitieve verwerkingsstoornissen op het raakvlak van
fonologische en orthografsche taalverwerking. Deze specifeke
taalverwerkingsproblemen wijken proportioneel af van het overige cognitieve, en met
name taalverwerkingsprofel en leiden tot een ernstig probleem met het lezen en spellen
van woorden ondanks regelmatig onderwijs. Dit specifeke lees- en spellingprobleem
beperkt in ernstige mate een normale educatieve ontwikkeling, die op grond van de
overige cognitieve vaardigheden geïndiceerd zou zijn.
De gangbare theorie over de onderliggende oorzaken gaat uit van een onderliggend
probleem in de verwerking van spraakklanken (fonologische verwerking). Mogelijke
manifestaties:
- Een probleem in het foneem bewustzijn: moeite hebben met het bewust kunnen
oproepen en manipuleren van spraakklanken (wat krijg je als je de ‘r’ weglaat uit
‘krat’?)
- Een laag benoemtempo: dyslectische kinderen hebben moeite met talige
informatie snel uit hun geheugen halen (opnoemen van reeksen cijfers, letters,
kleuren of plaatjes).
- Een verstoring in de audiovisuele integratie van letters en klanken: hoewel
dyslectische lezers wel in staat zijn klank-tekenkoppelingen aan te leren, raken
deze koppelingen onvoldoende geautomatiseerd.
Kenmerken en gevolgen: Typerend voor kinderen met dyslexie in het basisonderwijs
zijn de hardnekkige problemen met het vlot en vloeiend lezen en spellen. Ook kan het
gepaard gaan met moeilijkheden met de talige aspecten van rekenen (tafels leren of
verhaalsommen). In het voortgezet onderwijs kunnen problemen ontstaan met de
vreemde talen. Studerend lezen zorgt ook voor veel problemen (teksten lezen).
Als gevolg hiervan kunnen kinderen sociaal-emotionele en motivationele problemen
ontwikkelen. Verhoogd niveau van stress, angst, een laag zelfbeeld of depressieve
gevoelens. Het is ook geassocieerd met vroegtijdig schoolverlaten en op een lager
opleidingsniveau dan op grond van de algemene competenties mag worden verwacht.
Paragraaf 2.2: Diagnostiek
Het protocol Dyslexie, Diagnostiek en Behandeling biedt een goede leidraad voor het
proces van signalering en diagnostiek (fguur 2.1).
(1) School: signalering stagnatie (zwakke lezers) extra begeleiding post-meting
vooruitgang voldoende (school) / geen of onvoldoende (doorverwijzing)
1
, (2) Gezondheidszorg: doorverwijzing ‘poortwachter’ beoordeling of aanmelding
voldoet aan formele eisen voor toelating vergoede zorgtraject ja (start diagnostiek) /
nee (terug naar school)
Paragraaf 2.3: Signalering van leesproblemen in het onderwijs
Masterplan Dyslexie: heeft als belangrijkste doel de lees- en spellingsproblemen in het
onderwijs te beperken door het onderwijsveld te informeren en adviseren over vroege,
eenduidige signalering van leesproblemen en dyslexie, en adequate begeleiding van
leerlingen met leesproblemen op zowel klassikaal als individueel niveau.
Voor de signalering van dyslexie moet het gehele leerproces in aanmerking genomen
worden (het is geen momentopname). Response to Instruction (RTI): de instructie
wordt aangepast zodra de leesontwikkeling van de leerling stagneert. Er zijn
verschillende lagen (intensiteit van de instructie, grootte van de groep).
Een leerlingvolgsysteem helpt bij het in de gaten houden van de vorderingen in lees- en
spellingvaardigheid. Op vaste momenten van het schooljaar wordt bekeken hoe een
leerling in vergelijking met leeftijdsgenoten na een zelfde aantal maanden onderwijs
presteert op methode-onafhankelijke, genormeerde toetsen.
Bij de signalering van lees- en spellingproblemen ligt de nadruk op de vooruitgang, bij
technisch lezen en spellen op woord- en tekstniveau. Echter, voordat leerlingen in groep
3 zitten, moet hier al aandacht aan besteed worden. Vanaf groep 1 stimuleert de
leerkracht de ontwikkeling van bepaalde vaardigheden die bijdragen aan de ontwikkeling
van beginnende geletterdheid. Uit de gegevens over de leergeschiedenis van de
basisschool kan blijken dat een leerling mogelijk problemen heeft. Andere signalen
kunnen zijn: een te traag werktempo, storend gedag of juist teruggetrokken houding in
de klas, angst voor toetsen en toetsresultaten, lage cijfer bij taal en/of zaakvakken. Heel
soms komt het pas in de bovenbouw of voortgezet onderwijs naar voren.
Paragraaf 2.4: Diagnostiek van leesproblemen en dyslexie in de
zorg
Verklaringen op symptoomniveau: kijken naar de ernst van de functionele beperking.
Verklaringen op verklaringsniveau: verschillende oorzakelijke factoren worden
onderzocht (fguur 2.2).
Anamnese: het zorgvuldig in kaart brengen van de historie en achtergronden op
verschillende deelgebieden:
- Medisch (beperkingen in het gezichtsvermogen, voorkomen van dyslexie in de
familie).
- Psychologisch (gedragsproblemen, sociaal-emotionele problemen, motivationele
problemen).
- Onderwijssituatie (al dan niet geboden ondersteuning en een overzicht van de
schoolprestaties).
- Thuissituatie: ((meer)taligheid, voldoende ondersteuning vanuit huis).
Centraal in de beschrijving van dyslexie staat een probleem met het technisch lezen op
woordniveau. Dyslexie gaat, naar leesproblematiek, vaak gepaard met
spellingsproblemen. Je krijgt een zorgvergoeding, als sprake is van ernstige dyslexie.
Manieren waarop het verstoorde fonologisch verwerkingssysteem tot uitdrukking komt bij
dyslexie:
- Het fonologisch bewustzijn (een letter weghalen uit een woord).
- Het tijdelijk actief houden van fonologische informatie in het
kortetermijngeheugen.
- Efficiëntie van activatie van de fonologische vorm van woorden (snel benoemen
van plaatjes).
- De sterkte van associaties tussen fonologische eenheden en grafsche symbolen
(komt het overeen).
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marsha_heemskerk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
