Gespreks- en groepsvaardigheden
Psychologische gespreksvoering
Hoofdstuk 2 – De gezindheid van de hulpverlener
Om een persoonlijk probleem op te lossen moeten er drie dingen worden afgevraagd;
1. Hoe willen we – in algemene zin – met de andere omgaan
2. Welke methoden van werken, welke technieken
3. In wat voor situate bevindt de hulpverlener zich ten opzichte van de cliënt
Om dit te beantwoorden moet de hulpverlener een standpunt innemen, dit is een persoonlijke keuze, en wordt
beïnvloed door eigen opvatngen of overtuigingen. Dit algemene uitgangspunt wordt ook wel gezindheid genoemd.
Het kan voor naasten heel moeilijk zijn om te helpen bij persoonlijke problemen. Naasten leggen groet belangen bij
het gedrag van de ander, dit kan hulp bieden in de weg staan. Daarnaast kan de persoon met het probleem ook
teveel rekeninghouden met naasten en bijvoorbeeld niet vrijuit praten.
Als hulpverlener kun je op twee manieren een gesprek voeren: het diagnose-recept gesprek en het
samenwerkingsmodel.
- Diagnose-receptgesprek
Bij het diagnose – recept gesprek ligt het initatef bij de hulpverlener. Het probleem wordt gezien door je
eigen referentekader en je eigen interpretates. Bij dit model is er eigenlijk sprake van een soort bezoek bij
de dokter, er wordt de cliënt een aantal vragen gesteld waarop de cliënt een antwoord geef en daar rolt
dan een diagnose uit. Het gevaar bij dit model is dat er een te eenvoudige en doelgerichte aanpak wordt
opgesteld en dat je een ontevreden cliënt hebt omdat je te snel conclusies hebt getrokken.
- Samenwerkingsmodel
Het samenwerkingsmodel legt de verantwoordelijkheid bij de cliënt en je probeert als hulpverlener het
verhaal voor je cliënt overzichtelijk te maken. De beleving van de cliënt staat centraal en de hulpverlener
neemt het dan ook niet voor hem of haar over. Het gaat hierbij om methoden die de cliënt helpen om zijn
eigen oplossingen te vinden en deze ook later (in het leven) toe te passen op andere problemen. Het
samenwerkingsmodel wordt in de hulpverlener verkozen boven het diagnose-recept gesprek.
In het bovenstaande kan het lijken dat een hulpverlener tjdens het samenwerkingsmodel eigenlijk vrij weinig doet
en alleen maar rustg luistert. Maar wat doet een hulpverlener nou allemaal tjdens zoon gesprek?
- Gevoelens en feiten van de cliënt ordenen en in samenhang plaatsen;
- Het referentekader van de cliënt in beeld proberen te krijgen;
- Ordenen van feiten en omstandigheden in het leven van de cliënt;
- Eigen referentekader raadplegen;
- Nieuwe gezichtspunten en samenhangen voorleggen (heb je er weleens op deze manier naar gekeken);
o Soms komt de cliënt voor manipulate, de cliënt wordt op het verkeerde been gebracht. De
hulpverlener reageert anders dan iemand in zijn omgeving. Zo kan de cliënt tot andere inzichten
komen en uit de vicieuze cirkel van het getob over problemen komen.
- Het bekijken van de relate met je cliënt en wat zijn je gevoelens voor de cliënt;
o Cliënt op zijn gemak laten voelen maar ook;
o Pijnlijke en moeilijke dingen bespreekbaar maken als dit nodig is.
Hoofdstuk 3 – De cliëntgerichte benadering
Om een goede hulpverlener te zijn moet er ook sprake zijn van theoretsche kennis. Kennis die;
- Concreet inzicht biedt in het functoneren van mensen,
- Duidelijk maakt hoe persoonlijke problemen kunnen ontstaan,
- Relatef eenvoudige richtlijnen biedt om de problemen van de cliënt te verminderen,
- Toepasbaar zijn op en breed scala van gewone, aanspreekbare mensen met allerlei persoonlijke problemen,
- Die de cliënt zo veel mogelijk actveert bij het (zelf) zoeken naar oplossingen.
Een theorie die aan deze punten voldoet is de cliëntgerichte benadering van Rogers.
De theorie van Rogers:
- Self-actualizing theory (zelfactualisering): het bereiken van je eigen volledige potente. De neiging hiertoe is
een kenmerk van alle leven.
o Voor mensen geldt dat zij zich bewust zijn van hun omgeving en zichzelf.
, o Daarnaast hebben wij een toekomstgericht streven.
o Voor self-actualizing heb je anderen nodig waarmee je jou gedrag kan vergelijken.
o Daarnaast is zelf actualisering een lopend proces/ontwikkelingsproces, er is geen eindproduct, maar
je probeert je zelf steeds beter te maken.
Dit proces wordt bepaald door de kwaliteit van experiencing, het belevings- en
ervaringsproces van de persoon. De optmale vorm van experiencing zal vanzelf
plaatsvinden, op voorwaarde dat de omstandigheden waarin de persoon verkeert gunstg
zijn.
- Unconditional positive regard (onvoorwaardelikke acceptatie): het is van essenteel belang voor de
ontwikkeling va een persoon dat hij van jongs af deze onvoorwaardelijke positeve aandacht en zorg krijgt en
ervaart van voor hem belangrijke personen uit zijn omgeving.
o De persoon als basisgevoel de zekerheid geven dat hij als mens geaccepteerd wordt
o Het draagt bij tot een steeds rijker geschakeerde en persoonlijkere belevingswereld
- Er ontstaan problemen wanneer er sprake is van conditional regard (voorwaardelikke acceptatie). Van deze
voorwaardelijke zorg en acceptate is sprake als de omgeving de persoon niet meer accepteert om zichzelf,
zoals hij is, maar de liefde en acceptate aaankelijk maakt van ander, ‘betero gedrag van de persoon.
o De toestand van verschil in ‘zijno en ‘moeten zijno duidt Rogers aan met het begrip incongruence.
De persoon durf niet meer af te gaan op zijn eigen directe ingevingen, gedachten en
gevoelens, maar zich in zijn beleving en zijn gedrag gaat richten naar de verwachtngen en
normen van zijn omgeving.
De methode van Rogers: tegenover de cliënt moet gedrag worden vertoond dat een compensate bevat voor het
verstorende gedrag van belangrijke personen in de omgeving van de cliënt die het proces van zelfactualisering
belemmeren. Hoe?:
- De hulpverlener moet de cliënt accepteren zoals hij is en de cliënt altjd in zijn waarde laten (respect tonen).
- De hulpverlener moet binnen de relate met de cliënt authentek, transparant en geïntegreerd functoneren.
De hulpverlener moet streven naar het bereiken van de ideaaltoestand en congruente. Deze congruente
wordt ook wel aangeduid met ‘echtheid’.
o De hulpverlener moet echt en eerlijk zijn tegenover zichzelf, transparante schept ook duidelijkheid
voor de cliënt.
- Wanneer is voldaan aan bovenstaande voorwaarden kan de hulpverlener zich ongestoord inleven in de
belevingswereld van de cliënt. Dit vermogen de privéwereld van de cliënt te beleven alsof het je eigen
belevingen en ervaringen waren maar zonder dit ‘alsofo uit het oog te verliezen noemt Rogers empathy. De
cliënt moet ook merken dat we aanvoelen en begrijpen wat er in hem omgaat.
Kritek op Rogers:
- Rogers is te optmistsch;
o Rogers stelt dat een persoon alleen al door het weten dat je verkeerd denkt al kan veranderen, maar
weten alleen zorgt niet altjd voor gedragsveranderingen.
o Daarnaast is de theorie van Rogers niet algemeen toepasbaar, je moet in staat zijn om goed over
jezelf na te kunnen denken en sommige mensen kunnen en/of willen dit niet.
o Daarnaast stelt Rogers dat alleen mensen die niet onvoorwaardelijk geaccepteerd zijn, problemen
kunnen krijgen, terwijl er in de praktjk genoeg mensen zijn die wel onvoorwaardelijke acceptate
kennen, maar toch problemen hebben. Mensen hebben anderen ook nodig als stmulans, toetssteen
en corrigerende tegenspeler.
- Rogers is te vaag;
Naast het feit dat Rogers te optmistsch is legt hij te weinig nadruk op doelbewuste beïnvloeding van het
cogniteve proces, daarnaast is het onduidelijk hoe de informate wordt verwerkt bij een persoon (het
verwerken van informate is ook beïnvloedbaar).
Een cogniteve theorie over het beleven:
Volgens Rogers is zelfactualisering een passief proces. Je hebt een ervaring en daar volgt dan vanzelf zelfactualisering
uit. Het enige wat dit proces kan verstoren, zijn invloeden van buitenaf.
- Wexler was het hier niet mee eens. Volgens hem is het een actef proces. Actef in die zin dat de mens zelf
selecteert, ordent en betekenis toekent aan wat hij ziet en hoort. Passiviteit zal leiden tot overprikkeling,
door de vele informate.
