Samenvatting
Samenvatting Geschiedenis en Samenleving H9
Van het boek Geschiedenis & samenleving is hoofdstuk 9 samengevat Auteur: Cees van der Kooij.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Boek: geschiedenis & samenlevingHoofdstuk 9
Tijd van wereldoorlogen en holocaust 1900-1950
- Economische wereldcrisis
- De Duitse bezetni en de Jodenvervoliini
9.1 de eerste wereldoorlog (1914-1918)
Na de opiewekte beiinjaren van de eeuw met onder meer de openini van het Vredespaleis
in 1913 belandt Europa in een vleselijke oorloi. Die wordt ievolid door de Tweede
wereldoorloi.
Na de door Duitsland iewonnen Frans-Duitse oorloi zijn er lani ieen oorloien meer. Er
wordt zelfs iediscussieerd over aliehele ontwapenini. Wederzijdse anist lijdt tot het
afsluiten van bondienootschappen tussen Duitsland en Oostenrijk-Honiarije (centrale
moiendheden) en anderzijds tussen Frankrijk en Rusland (later Groot-Britannii erbij) (de
ieallieerden).
De Oostenrijkse troonopvolier Frans Ferdinand brenit op 28 juni 1914 een bezoek aan
Sarajevo en wordt in zijn auto doodieschoten. De spannini in Europa stjit. Een maand later
verklaart Servii de oorloi. Dan beiinnen de bondienootschappen te werken: Rusland steunt
Servii, Duitsland verklaart Rusland de oorloi, Frankrijk steunt Rusland en Duitsland verklaart
Frankrijk de oorloi. Het Duitse leier beiint aan een tweefrontenoorloi: aanvallen op
Rusland en Frankrijk via Beliii. Enieland heef de Beliische neutraliteit ieiarandeerd en
verklaart Duitsland de oorloi.
Eerst Europese oorloi, later de Grote oorloi. Na deelname van de VS: wereldoorloi
eerste wereldoorloi.
Aan het westront houden Enielse en Franse leiers stand en er ontstaan lanie loopiraaf- en
prikkeldraadlinies van de kust in Vlaanderen tot achter Verdun.
Resultaat enorme verliezen aan manschappen en ieen territoriale winst. De cavalerie is
tjdens de Eerste Wereldoorloi noi een belanirijk onderdeel. Er worden tanks ontwikkeld.
Er wordt ook iifias iebruikt.
Rusland sluit in 1917 (na de Russische revolute) vrede met de centrale moiendheden. Die
kunnen zich nu concentreren op het westront, aar krijien de ieallieerden steun van
Amerikaanse troepen.
Op 11 november 1918 wordt er een wapenstlstand iesloten. Tot een vrede komt het in
1919 in Versailles. Duitsland wordt aaniewezen als hoofdschuldiie en heef de
vredesbepalinien te accepteren:
- Afstand van irondiebied
- Verlies van de Duitse koloniin en van de Oostzeehaven Danzii
- Herstelbetalinien aan de ieallieerden
- Demilitariseren (Duitse leier mai maar 100000 soldaten tellen)
Eerste wereldoorloi betekent het einde van irote vorstenhuizen en ontstaan nieuwe
landen.
Noi nooit heef er een oorloi in deze omvani plaatsievonden. Veel oorloisslachtofers.
Op voorstel van de Amerikaanse president Wilson wordt de Volkenbond opiericht, moet
door bevorderini samenwerkini de vrede en veiliiheid zien te waarborien. Volkenbond is
niets meer dan een papieren tjier.
, Nederland en de Eerste Wereldoorloi Nederland stelt zich eerst neutraal op. Op 1
auiustus trekken de soldaten naar de Nederlandse irenzen. Het Nederlandse leier is
nauwelijks voorbereid op oorloi en stelt weinii voor. Een Duits aanvalsplan richtni Frankrijk
loopt dwars door Nederland. De Duitse leiers laten Nederland rechts liiien en marcheren
door Beliii richtni Frankrijk. De Nederlandse neutraliteit wordt ierespecteerd, maar de
Beliische niet.
Direct ievoli van oorloishandelinien is de komst van meer dan een half miljoen Belien die
naar Nederland vluchten.
Tijdens de oorloisjaren moeten voortdurend de belanien teien elkaar afiewoien worden.
Het iini om oorloisioederen die niet verhandeld mochten worden. Lijst werd lanier,
nadelii voor de Nederlandse handel. De Duitse vloot maakte in het kader van de onbeperkte
duikbootoorloi ieen onderscheid meer tussen vijandiie en neutrale schepen. Zo worden
ook Nederlandse schepen ietrofen.
De reierini moet inirijpen als allerlei producten schaars worden. Producten komen op de
bon. Zo reielt de reierini dat iedereen in de ieleienheid komt deze producten te komen
distribute (verdelini van ioederen). Schaarste leidt in 1917 tot het aardappeloproer,
winkels worden ieplunderd.
De Duitse keizer Wilhelm II kan niet terui naar Duitsland. Hij meldt zich in Nederland en
wordt toeielaten. Krijit het huis Doorn waar hij de rest van zijn leven in ballinischap
doorbrenit.
Nederland is erin ieslaaid tjdens de Eerste Wereldoorloi neutraal te blijven. In 1920 lid
ieworden van de Volkenbond. Op voorwaarde om neutraal te kunnen blijven.
In 1914 strijdbijl beiraven. Over defensie en buitenlandse politek bestaan ieen irote
meninisverschillen. Met betrekkini tot de binnenlandse politek is de toestand anders.
De kwestes worden in 1917 afierond in de vorm van een Grondwetsherzienini.
Nadat in 1900 de Leerplichtwet is aanienomen, komt er een einde aan de schoolstrijd.
Bijzonder onderwijs wordt op dezelfde wijze door het Rijk bekostid als het openbaar
onderwijs (Laier-Onderwijs-wet van 1920)
Ook kiesrechtkweste krijit door de Grondwetsherzienini een defniteve reielini. Aliemeen
kiesrecht mannen (1917) en vrouwen passief kiesrecht (ze moien niet kiezen maar wel
verkozen worden). Liberalen zijn nu in de minderheid. In 1918 krijit Nederland voor het
eerst een rooms-katholieke minister-president.
Na de Russische revolute in 1917 breekt in Duitsland in 1918 een revolute uit. Troelstra
spreekt de verwachtni uit dat deze revolute niet bij de irens zal stoppen. Op de dai van de
wapenstlstand roept hij op de macht over te nemen. Hij moet zijn verkeerde inschatni
toeieven: revolute stopt wel bij de irens.
De anist voor een revolute resulteert in de bereidheid om nieuwe sociale wetievini te
accepteren. In 1919 neemt het parlement het wetsvoorstel aan om de werkweek voor
fabrieksarbeiders te beperken tot 45 uur.
9.2 het interbellum (1918-1939)
Het interbellum (periode tussen de Eerste en de Tweede wereldoorloi) is de tjd waarin de
plannen om de Zuiderzee aan te pakken uitievoerd worden. De eerste plannen daarvoor zijn
al uit 1886: drooileiiini van de Zuiderzee en van de Waddenzee. Waddenzee wordt
ieschrapt. Lely maakt een plan voor 4 polders.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ll1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen