Een beknopte geschiedenis van Nederland
James Kennedy
Door Andrea Dorrestein
Deze samenvatting bevat de hoofdstukken en onderdelen van het boek ´Een beknopte
geschiedenis van Nederland´ van James Kennedy voor het tentamen Moderne
Geschiedenis van de Universiteit Utrecht.
Inhoud
Hoofdstuk 4 Afnemende welvaart en nieuwe hoop, 1662-1795...............................................2
Groeiende crisis, 1747-1795................................................................................................2
Hoofdstuk 5 Bouwen aan een natiestaat, 1795-1870..............................................................4
De Franse overheersing, 1795-1813...................................................................................4
Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, 1813-1830.........................................................5
Een nieuwe dynamiek, 1848-1870.......................................................................................6
Hoofdstuk 6 Vooruitgang en crisis, 1870-1949........................................................................7
De horizon breidt zich uit, 1870-1914..................................................................................7
Oorlog, Vrede, Depressie, 1914-1940.................................................................................9
, Hoofdstuk 4 Afnemende welvaart en nieuwe hoop, 1662-1795
Groeiende crisis, 1747-1795
Stedelijk verval
Aan het begin van de 18e eeuw was Nederland schoon en ordelijk, maar door de
economische neergang vervielen steden. De industrie raakte in verval en verloor de
concurrentie met bedrijven uit het buitenland. Gebrek aan innovatie, de hoge staatsschuld en
onoverzichtelijke bureaucratie hinderde de handel. Steeds meer mensen deden een beroep
op armenzorg. Door de armoede nam het aantal landlopers toe, in de jaren 60-70 baarde dit
de Republiek ook zorgen.
In de zuidelijke Nederlanden, die onder Oostenrijks bevel stonden, groeide de handel en
landbouw. Door hulpbronnen en gevluchte Duitse Lutheranen die hun textielindustrie
meenamen, kon er een groei plaatsvinden.
Uiteindelijk bleek de landbouwsector de economie weer op gang te kunnen brengen door de
bevolkingsgroei, die werd veroorzaakt door een periode van rust en vrede.
Er werd meer gekeken naar de geschiedenis en de identiteit van Nederland, er was de
realisatie dat ze niet meer langer leefden in de welvarende Republiek. Maar klassiek
republicanisme, beïnvloed door de Romeinse oudheid, werd bron voor het aanleren van
burgerschap en verbetering van het bestuur.
Hoop op een betere toekomst
Aan het einde van de 18e eeuw was er een civil society, waarbij gelijkgezinde burgers
samenkwamen in verenigingen en organisaties, zoals Felix Meritis. De stichting van de
Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen in 1784 was een initiatief om ongeschoolden te
verheffen middels onderwijs, deze ontwikkelingen zouden veel invloed hebben op de
samenleving in de 19e eeuw.
Vrouwelijke schrijvers, zoals Betje Wolff en Aagje Deken, kregen lof toegezwaaid en het was
algemeen bekend dat zij dezelfde intelligentie als mannen hadden, toch was het de norm
voor vrouwen om deugdzaam te zijn.
De neergang van de Republiek aan het einde van de 18e eeuw was een gevolg van morele
verval en politieke spanningen.
De Amerikaanse Revolutie en de oorlog met Groot-Brittannië
Nederlanders profiteerden van de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog door munitie via
Sint-Eustatius te verkopen. Daarnaast was Amsterdam de belangrijkste haven voor de
bevoorrading van de revolutionairen.
Nederlanders waren ook trots dat de Amerikanen zich lieten inspireren door de Unie van
Utrecht, afzetten tegen de gevestigde orde. Daarnaast hadden de kooplieden nu het
voordeel dat ze minder werden overschaduwd door Britse kooplieden.
De vierde Engelse-Nederlandse Oorlog begon in 1780 omdat Nederlanders de Amerikaanse
revolutionairen hielpen, de Nederlanders een handelsovereenkomst wilde sluiten met
Amerika én Nederland zich wilde aansluiten bij het Verbond van Gewapende Neutraliteit,
een door Rusland geleide coalitie tegen de doorzoekingen van koopvaartschepen door de
Britse marine.
De Britten hadden Sint-Eustatius geplunderd, op zee wonnen ze de strijd en hadden
Nederlandse handelsposten ingenomen, waardoor de VOC en de WIC bijna failliet gingen.
De Fransen zorgden ervoor dat er geen slagveld in Nederland was, maar de
handelsblokkade van Engeland zorgde ervoor dat de Nederlandse zeehandel stil kwam te
liggen. De blokkade zorgde voor grote armoede en Nederland raakte in een crisis, men
geloofde dat alleen radicale politieke hervormingen het land nog konden redden.
