H1
1.1 Inleiding
Als levend mens en je onderdeel van verschillende groepen. Groepen hebben verschillende functes.
Vroeger had je je gezin nodig om te overleven en later voor het ontwikkelen en het zelfstandig
worden. Ook leer je in groepen hoe je moet gedragen, denken en creëer je een visie.
Groepsdynamica gaat over het leven en werken in groepen. Wetenschappers doen onderzoek naar
de aard van groepen, gedrag binnen groepen, de ontwikkeling van groepen en de onderlinge relates
tussen groepen. Deze studie is nutg omdat het aanknopingspunten geef voor het creëren van
effecteve groepen.
1.2 wat is een groep?
Wanneer is iets nou een groep? Er zijn verschillende defnites waarbij het accent steeds op één
aspect van een groep ligt.
Doel
o Een groep is een verzameling mensen die gezamenlijk een bepaald doel willen bereiken.
Interdependente (onderlinge afankelijkheid)
o Een groep is een verzameling individuen die op een bepaalde manier van elkaar
afankelijk zijn bv projectgroep, je hebt elkaar nodig om tot dat eindcijfer te komen).
Interacte
o Een groep is een verzameling individuen die directe contacten interacte) met elkaar
onderhoudt.
Percepte van een groepslidmaatschap
o Een groep is een sociale eenheid die uit twee of meer personen bestaat die zichzelf als lid
van een groep beschouwen er kan pas gesproken worden van een groep als deze
mensen zich zelf als lid van de groep zien).
Gestructureerde relates
o Een groep is een verzameling individuen van wie de interactes door een aantal rollen en
normen gestructureerd worden iets is pas een groep wanneer rolomschrijvingen en
normen de interactes tussen individuen bepalen).
Wederzijdse beïnvloeding
o Een groep is een verzameling individuen die elkaar beïnvloeden belangrijkste kenmerk
van een groep).
Motvate
o Een groep is een verzameling individuen die door zich te verenigen bepaalde persoonlijke
behoefen tracht te bevredigen.
Conclusie uit elke defnite blijkt dat een verzameling individuen niet altjd een groep is. Een losse
verzameling bestaat uit verschillende individuen die zich op hetzelfde moment op dezelfde plaats
bevinden, maar die geen eenheid vormen of een bepaalde overeenkomst vertonen bv mensen bij
het stoplicht of toeschouwers van een voorstelling).
Binnen een groep kan er sprake zijn van een grote of een kleine groep. Een kleine groep bestaat uit
twee of meer individuen die direct contact met elkaar hebben, die zich in het nastreven van
gemeenschappelijke doelen bewust zijn van hun positeve wederzijdse afankelijkheid, die zich
bewust zijn van hun lidmaatschap van de groep en zich bewust zijn van de anderen die deel uitmaken
van de groep.
1.3 individu of groep?
Er bestaan twee standpunten in de discussie over het precieze karakter van een groep.
De groepsoriëntate gaat ervan uit dat mensen die zich als groep verenigen een nieuwe
sociale eenheid in het leven roepen met haar eigen regels, attudes, opvatngen en gebruiken.
, o Voor de kenmerken van een groep moet je niet alleen naar de individuen binnen de
groep kijken, maar vooral naar de groep zelf. De wil van het individu wordt in veel
situates gedomineerd door het groepsbewustzijn of collectef bewustzijn.
De individuele oriëntate stelt dat er zonder individuen geen groepen zouden bestaan en legt
het accent op het individu in de groep.
o Hier wordt het functoneren van de groep verklaart door te kijken naar de attudes,
cognites en de persoonlijkheden van de groepsleden. Groepen zouden niet meer zijn
dan A) een geheel van waarden, ideeën, gedachten en gewoonten dat een aantal
mensen er op hetzelfde moment op na houdt. Of B) het totaal van handelingen van elk
afzonderlijk groepslid.
Middenposite wanneer je groepen vergelijkt met water, kun je ook een middenweg kiezen.
Om water te kunnen begrijpen moet je het watermolecuul bestuderen, maar ook hoe al deze
watermoleculen als groep bij elkaar blijven. Bij mensen het is belangrijk om de eigenschappen
van individuele groepsleden te kennen, maar groepen moeten als opzichzelfstaande
verschijnselen bestudeerd worden.
1.4 belang van groepen
Mensen zijn altjd al groepsdieren geweest. Dit heef grote invloed gehad op hoe de mens is
geëvolueerd. Door samen te werken, kennis te delen, te specialiseren en te handelen konden onze
voorhouders zich handhaven.
De kwaliteit van ons leven hangt voor een groot deel samen met de groepseffectviteit. We doen
tegenwoordig zoveel actviteiten in groepsverband, dat bijna alles wat we doen wordt beïnvloed
door groepsdynamica. Kennis van groepsdynamica is daarom van belang.
Gezinsleven
Het gezin is een van onze belangrijkste kleine groepen. De structuur van een gezin is in de afgelopen
100 jaar sterk veranderd; verdwijnen grote familieverband; terug kerngezinnen; toename aantal
eenoudergezinnen. Om een constructef gezinsleven op te bouwen en in stand houden, is het
belangrijk om inzicht te hebben in de groepsdynamica en vaardigheden te beziten die nodig zijn bij
het leven in kleine groepen. Sociale) systeemtheorie, die ervan uitgaat dat het gedrag van mensen
en mensen zelf pas kan worden begrepen in de context van hun relates.
Bedrijfsleven
20e eeuw gekenmerkt door massaproducte. Aan het einde van de 2e eeuw stapten veel bedrijven
over naar het werken in kleine, producteve groepen. Tegenwoordig werken we veel in teams. Door
technologische ontwikkeling in de afgelopen 20 jaar is het mogelijk dat groepen op verschillende
locates, steden of werelddelen samenwerken. De hedendaagse organisate is levensvatbaar omdat
ze teams creëren die een cultuur van leren hebben, voortdurend zoeken naar verbetering en
adapte. Competente werknemers hebben het vermogen om in kleine groepen te werken en
resultaten te produceren.
Onderwijs
In het onderwijs is er ook een verschuiving geweest van college volgen en zelfstandig werken naar
werkgroepen waarin studenten moeten samenwerken. Studenten krijgen leer-of studieopdrachten
die ze in kleine groepen uitvoeren en elkaar helpen. Gevolg verdwijnen onderlinge vergelijkingen
onder studenten en onderlinge compette. Het werken in groepen heef positeve gevolgen voor alle
groepsleden, het heef een gunstgere uitwerking op prestates, de relates en de geestelijke
gezondheid van studenten. Nadelen tjdrovend, dalen van motvate bij slechte sfeer.
Gezondheid
,Door reclames over psychotherapie en geneesmiddelen kan je zien dat er in de westerse wereld een
epidemie van psychische problemen is. Het percentage van depressies is de afgelopen 2 generate
verdubbeld. Vooral jongen mensen hebben last van depressieve gevoelens, hopenloosheid, zijn
passief, hebben een gering gevoel van eigenwaarde en suïcideneigingen. O.a. netwerken van
vrienden en gezinsleven kunnen mensen een gevoel van verbondenheid met hun omgeving geven en
hen minder depressie en angstg maken. Psychische problemen kunnen door groepstherapie en
andere vormen van groepsbehandeling verholpen worden.
Groepen zijn van belang
Kennis en inzicht in de groepsdynamica en het bezit van sociale vaardigheden die het leven in kleine
groepen vereist, kunnen je leven op verschillende manieren veranderen. Je bent beter inzetbaar,
goede loopbaan, vriendschapsrelates verbeteren, zorgzame en liefdevolle gezinsrelates, mensen
ontwikkelen zich tot competentere ouders, positeve beïnvloeding geestelijke gezondheid en beter
opgewassen tegen stress en tegenslag. Effectef functoneren vereist sociale vaardigheden. Kennis
over het ontstaan van groepen en het karakter kan ertoe leiden dat een groep effectef is. De
volgende uitgangspunten kun je daarbij als leidraad gebruiken
De aard van de groepsstructuur
De relate tussen groepsstructuur en groepsproductviteit
Hoe de dynamiek in de groep effectviteit bepaalt
De wijze waarop groepen zich in de loop der tjd ontwikkelen.
1.5 groepsstructuur
Alles groepen hebben een aantal kenmerken gemeen een doel die het territorium afakent en de
groepsleden verbindt, herkenbaar communicatepatroon, taakverdeling, procedures omgaan met
conficten, verwachtngen over acceptabel gedrag, de wijze waarop de groep zich aanpast aan de
organisate, samenleving en cultuur.
Groepen hebben een bepaalde structuur. Een groep functoneert als er sprake is van interacte. Als 2
of meer individuen zich verenigen om een doel te bereiken, begint zich een groepsstructuur te
ontwikkelen. Als je wilt weten hoe een groep functoteert kijk je naar de basisstructuur, de
communicatepatronen, rollen en normen binnen de groep. Rollen differentëren de
verantwoordelijkheden en normen integreren de actviteiten van de groepsleden tot een geheel.
Rollen: differentate binnen een groep
Ieder in een groep heef andere taken en wordt geacht verschillende zaken te regelen. Er zijn dus
verschillende rollen binnen een groep. Rollen bepalen de formele structuur en onderscheiden de ene
posite van de andere. Rol: een combinate van verwachtngen hoe een groepslid zich dient te
gedragen bij een bepaalde rol). Rollen worden vaak formeel toebedeeld voorziter) en soms op
basis van interesse en vaardigheden. Groepsleden die aan hun rolverwachtngen voldoen worden
beloond en zo niet dan worden ze gestraf.
Rollen zorgen voor een goede aansluiten van alle taken die groepsleden uitvoeren, zodat het
groepsdoel bereikt kan worden. De meeste rollen zijn complementair, de ene rol kan niet zonder de
andere rol. Rolverwachtngen omvaten rechten en plichten. Verplichtngen van de ene rol, zijn
rechten voor de andere rol.
Rolconflict: De verwachtngen over de verplichtngen van een rol kunnen tegenstrijdig zijn.
Tegenstrijdige verwachtngen kunnen een bepaald type rolconfict creëren. Een ander type is het
gevolg van de onverenigbaarheid van de eisen die verschillende rollen stellen. Uit de resultaten van
Milgrams onderzoek kunnen we afeiden dat veel mensen, als de roldruk groot is, in staat zijn om
allerlei schadelijke en immorele handelingen te verrichten.
Sociale rollen gaan gepaard met statusverschillen. Status de mate waarin de bijdrage van een
individu het succes en het prestge van een groep behaal, de macht en de invloed die een individu op
de groepsresultaten uitoefent en de mate waarin een individu over een geïdealiseerd kenmerk
, beschikt. Soms wordt status bepaalt door fysieke dominante of factoren die een groep als waardevol
beschouwt.
Status en macht gaan hand in hand, maar niet altjd. Hoge status en veel macht --> versterkte
zelfpercepte, altruïstsch gedrag, minachtng voor werknemers. Hoge status weinig macht -->
organisate waar veel macht positef gewaardeerd wordt --> zelfzuchtg gedragen.
Statusverschillen hebben veel invloed op de processen die zich in een groep afspelen.
Hoge status --> meer gewaardeerd/ toleranter behandeld, minder druk van groepsnormen, grote
invloed groepsbesluiten en oordelen.
Lange status --> genegeerd, tegenovergestelde
Normen: integrate binnen een groep
Rollen differentëren rechten en plichten van groepsleden. Normen integreren het doen en laten van
alle groepsleden. Normen zijn impliciete of expliciete regels die groepen opstellen om het gedrag van
alle groepsleden te reguleren gemeenschappelijke opvatngen over wat wel/ niet acceptabel is).
Deze geboden en verboden reguleren niet alleen gedrag maar ook de interacte tussen de
groepsleden, omdat ze specifceren welke reactes in bepaalde situates verwacht worden en
acceptabel zijn. Door normen kunnen we gedrag voorspellen en zijn richtlijnen.
Alle groepen kennen formele en informele normen. Sommige normen specifceren gedrag andere
rollen binnen een groep.
De normen van een groep variëren in belangrijkheid. Normen die weinig effect hebben op de
doelstellingen en waarden van een groep laten vaak meer toe en oefenen minder druk uit op de
groepsleden dan normen die relevanter zijn voor het groepsfunctoneren. Een groepsnorm heef
invloed wanneer een groepslid de norm accepteert en opvolgt. De kans is groot dat een individu zich
in eerst instante aan de groepsnorm aanpast conformeren). Conformerend gedrag wordt beloond,
niet-conformerend gedrag gestraf. Wanneer een groepslid zich automatsch aan een norm houdt
heef dit internaliseren.
Normen kunnen niet opgelegd worden aan een groep. Zij ontstaan uit de interactes tussen de
groepsleden.
*Zie onderzoek Muzafer Sherif, blz 17
Conclusie onderzoek individuen die eerst een groepsbesluit hebben genomen houden dit
groepsbesluit als referentekader bij hun individuele beslissingen. De belangrijkste les die we uit
Sherifs onderzoek kunnen trekken is dat veel van de ogenschijnlijk individuele oordelen en waarden
in werkelijkheid gevormd worden door de oordelen van andere groepsleden.
1.6 Soorten producteve groepen
Zie fguur 1.3 De groepsprestatecurve. De curve geef 4 groepstypen weer pseudogroep,
traditonele groep, effecteve groep, zeer succesvolle groep. De curve begint bij individuele
groepsleden en laat de prestate zien die bij elk groepstype hoort. De curve lat zien dat de
productviteit van kleine groepen bepaald wordt door de wijze waarop de groep gestructureerd is.
Pseudogroep (compette)
Een pseudogroep is een groep waarvan de leden met elkaar moeten werken terwijl zij daar
geenbelang bij hebben. Zij geloven dat ze beoordeeld zullen worden in termen van degene die het
meest tot degene die het minst presteert. Ze zijn concurrenten van elkaar. De groepsleden zouden
productever zijn als ze alleen werken. Geen ontwikkeling, geen betrokkenheid, geen vertrouwen,
informate achter houden enz. Voorbeeld regionaal verkoopteam.
Traditonele groep
Een traditonele groep bestaat uit mensen die te horen hebben gekregen dat zij met elkaar moeten
werken en deze opdracht accepteren. De groepsleden geloven dat zij als individu beoordeeld en
beloond worden. Het is zo gestructureerd dat samenwerken tot het minimum beperkt blijf. Contact
gaat over de werkwijze. Proberen informate bij anderen groepsleden te krijgen maar geven zelf niet
