Cognitieve en taalontwikkeling
Taalontwikkeling
Communicatie hit intintoniie informati ooir bringin aan andirin
Pratine di fysiiki handieing oan hit producirin oan minsieijki spraakgieuidin
Chareis Hockit (1916-2000)e
16 kinmirkin oan di minsieijki taae oan diirincommunicati ondirschiidin, di bieangrijksti 4
zijne
1. Criatoitiite di oaardighiid om niiuwi woordin ti makin in niiuwi boodschappin ti
producirin in ti bigrijpin (ae oroig aanwizig; kindirin makin niiuwi uitngin in
grammatcaei foutin)
2. Simantcitiite hit gi bruik oan sym boein om ti oirwijzin naar di wirkieijkhiid.
3. Ar bitraritiite hit idii dat di miisti woordoormin giin intrinsiik oir band houdin mit hun
bitikinis
4. Virpeaatsinge di oaardighiid om ooir dingin ti pratin dii di diricti situati ooirstjgin (in
zowie tjd aes peaats)
Briid taaeoirmogine aeei bioeogischi capacitiitin dii wi gi bruikin binnin di taae dii wi ook diein
in miirdiri/mindiri mati mit andir diirin. Bijooor biied catigorischi pircipti.
Diirin hi b bin giin taae. Wie kan di communicati oan bipaaedi diirin aan iin aantae
ooorwaardin ooor wat taae is ooedoin, maar hit ooedoit nooit aan aeei ooorwaardin. Ook is di
communicati oan minsin oiie uitgi briidir dan di communicati oan diirin. (sommigi apin
kunnin wie gi barintaae)
Kuhe (2004) biwiirt dat catigorischi pircipti ooor gieuid aes iirsti kwam in di iooeuti. och zijn
minsin in niit-minsin niit idintik in hit oirwirkin oan spraake
Ook ae nimin diirin spraak catigorisch waar, zijn di foniimgrinzin oan diirin andirs dan
dii oan minsin in ongioiir 1/3 oan di gioaeein dii tot nu toi bistudiird zijn.
Ba by’s euistirin eiioir naar spraak dan naar andiri gieuidin.
Ba by’s ‘kunnin’ catigorischi pircipti zondir moiiti, tirwije hit ooor diirin oiie training
(opiranti conditoniring) oirgt om catigorischi pircipti ti eirin.
Smae taaeoirmogine dii aspictin oan onzi bioeogischi capacitiit om taae ti oirwiroin dii uniik zijn
ooor taae in ooor minsin. grammatca in fonoeogii. Grammatca ricursii komt aeeiin bij minsin
ooor. Minsieijki spraak is niit pir si spiciaae, maar wat wi irmii doin wie.
Akoistschi keankin oan één eitir wordin in één ding onthoudin --> akoistschi pircipti.
Coartcueatie hoi di akoistschi keankin oan iin spraakkeank wordin biïnnoeoid door di
spraakkeankin dii irooor of ir nakomin.
Catigorischi pirciptie triidt op aes prikkies dii waarniim baar oirschieein, bihandied wordin aesof
zi tot diziefdi catigorii bihorin (di uitspraak oan P’s kan oirschieein). Di ceassifcati oan gieuidin
aes ‘hitziefdi’, ondanks oirschieein in it akoistschi signaae. inzij di gieuidin aan oirschieeindi
kantin oan iin kritschi grins eiggin.
Ondanks di oirschieein ixact gieijk zijn, zijn ir toch grinzin (kritschi grinzin) di grinzin
oirschieein pir taae in spraakkeank. Bij grinzin kunnin wi bitir ondirschiidin dan binnin di
grinzin.
Eimas it ae. (1971) ondiroondin dat ba by’s hit oirschie tussin /p/ in / b/ kondin hirkinnin. Daar bij
ondiroondin zi ook dat ba by’s oiie mindir giooieig warin ooor hit contrast binnin iin fonimischi
catigorii. Ba by’s hi b bin nit zoaes ooewassinin catigoriaei pircipti. Daarnaast beiik uit dit
, ondirzoik dat irg jongi ba by’s giooieig zijn ooor contrastin dii niit ooorkomin in hun iigin
inhiimsi taae.
ussin iin eiifijd oan 6-12 maandin komt ir iin gieiidieijki spiciaeisati ooor di iigin taae, dat
gidrioin wordt door zowie iin oir bitiring aes iin oirzwakking in pirciptuiei giooieighiid. Aan di
ini kant wordt di ba by afgistimd op di iigin taae, aan di andiri kant is ir iin afzwakking in hit
oirmogin om contrastin tussin oriimdi taein ti hirkinnin. In hit aegimiin wordt gizigd dat
dizi afzwakking bigint na iin eiifijd oan ongioiir 6 maandin. Er is dus spraki oan iin nigatioi
corrieati tussin di pristatis bij iigin taae os. oriimdi taein.
Natoi eanguagi niurae commitmint hypothisis (NNNC) (Kuhe, 2004)e hit eirin oan iin taae
produciirt toigiwijdi niuraei nitwirkin dii di patronin oan inhiimsi spraak codirin. Wanniir
dizi niuraei oir bintinis gimaakt is, is di potinti oan di hirsinin om taae ti eirin giricht op di
rigiematghidin oan di natoi taae. Dit intirfiriirt mit hit procis oan hit oirwirkin oan nonnatoi
gieuidspatronin.
Ooirgangsmogieijkhidin Di waarschijneijkhiidsthiorii oirschaf iin aetirnatif ooor di thiorii oan
Chomsky. Voegins Chomsky spicifciirt iin systiim oan rigies aeei, in aeeiin di ‘toigistani’ zinnin
in iin taae. Dizi rigies zijn ir om ti bipaein wat ir gieiird wordt ooir taae in hoi dii kinnis
giprisintiird wordt in hit briin. Ooirgangsmogieijkhidine di kans dat iin syeea bi di andiri
opooegt binnin iin woord is oaak hoog, tirwije di kans dat iin syeea bi di andiri opooegt tussin
woordin is iin stuk keiinir ( bijooor biied di kans dat pri ooorafgaat aan ty is hoog, maar di kans
dat prity ooorafgaat aan ba (oan ba by) is iin stuk keiinir).
Ba by’s kunnin di woordgrinzin wie hirkinnin in CDS, maar niit ADS (Aduet Dirictid Spiich). Dit
komt omdat di aandacht oan ba by’s gitrokkin wordt m. b.o. CDS. Vir bitirdi aandacht hiif iin
positif ifict op eirin in gihiugin.
Prosodischi aanwijzingin In spraak wordin sommigi syeea bis bikeimtoond. Di pircipti oan dii
bikeimtoning wordt oiroorzaakt door drii factorine
1. Ampeitudi (euidiri syeea bis wordin bikeimtoond waarginomin);
2. Duur (eangiri syeea bis keinkin bikeimtoond);
3. Virhoging oan di toonhoogti. --> stirksti factor
Grammatcae is iin sit rigies dii ziggin hoi ji woordin in zinnin moit com binirin
Ricursiie ji kunt zinnin aetjd in biddin in andiri zinnin, hit optridin oan iin constructi aes
ondirdiie oan zichzief.
Er zijn 2 pro beimin dii kindirin ondiroindine
Sigmintatipro beimine hit pro beiim dat woordin (in ondirdiein oan woordin) niit
giproduciird wordin aes fysiik gischiidin iinhidin, maar aes iin contnui spraakstroom.
Spraakkeankine ji moit witin wieki keankin oan bieang zijn ooor ji iigin taae.
Woordsigmintati (waar bigint in iindigt iin woord)e
Ba by’s eirin dit snie in hun moidirtaae. Nirin wieki syeea bin oaak na iekaar ooegin binnin in tussin
woordin.
12 syeea bine pa/ bi/ku/t/ bu/do/go/ea/tu/do/ro/pi --> monotoom.
Prosodiie intonati oan spraak (oakir gi bruikt door kindirin oan 9 maandin)
- Virschiet bij pratin mit kindirin of ooewassinin
- Hoi miir oirschieeind di spraakkeank wirdin gimaakt, hoi bitir iin kind pirstiirdi op di
tist
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maureen_katier. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
