HC MB Week 6 Ziekten van de luchtwegen
‘Hulpboek Medische Kennis, Bijl’.
Hoofdstuk 5 Astma, chronische bronchits en longemfyseem
5.1 Introducte
Astma, chronische bronchits en longemfyseem zijn chronische luchtwegaandoeningen waarbij een
obstructe van de kleine luchtwegen centraal staat.
Bij astma treden aan vallen van benauwdheid, piepen en hoesten op. Dit komt doordat het gladde
spierweefsel in de kleinere luchtwegen samentrekt, waardoor deze nauwer worden. Hierbij spelen
ook een ontstekingsreacte en producte van slijm een rol. De ge voeligheid voor aan vallen varieert
per persoon en kan ook in tjd variëren.
Bij chronische bronchits is sprake van een chronische ontsteking van e kleinere luchtwegen, waar van
prikkeling als ge volg van roken veruit de belangrijkste oorzaak is. Er wordt veel extra slijm
geproduceerd en de act viteit van het trilhaarepitheel neemt door het roken af. Hierdoor vermindert
de zui vering van de luchtwegen en nemt de afweer ter plaatse af. Patënt hoest veel en geef hierbij
slijm op. De chronische ontsteking leidt tot afraak van longweefsel en verlies van wanden in de
longblaasjes. Het ge volg is het ontstaan van longemfyseem, waarbij de longblaasjes minder elastsch
worden. De lucht kan na inademing dan ook moeilijker worden uitgeademd en er blijf meer lucht in
de longen. Dit leidt uiteindelijk tot kortademigheid of zelfs hartalen.
5.2 Anatomie en fysiologie
De luchtwegen worden onder verdeeld in bo venste en onderste luchtwegen.
De bo venste luchtwegen om vatenn neus- en mondholte, keelholte en strotenhoofd. De
onderste luchtwegen bestaan uit de luchtpijp, die zich vertakt in 2 hoofdbronchiën. Hierna
vertakken de bronchi zich verder in steeds kleinere takken (naar longkwabben en
longsegmenten). Astma en COPD hebben betrekking op onderste luchtwegen.
De onderste luchtwegen be vaten in hun wand kraakbeen, hetgeen de luchtwegen ophoudt.
De binnenbekleding bestaat uit trilhaarepitheel met slijmproducerende cellen. In de wand
be vindt zich ook glad spierweefsel.
Het trilhaarepitheel heef een reinigende functen het zorgt voor verplaatsing van slijm
waardoor opge vangen vuil- en stofdeeltjes met het slijm in de richtng van de keelholte
worden verplaatst. Dit slijm kan worden opgehoest of doorgeslikt.
De bronchi vertakken zich verder in nog kleinere takkenn de bronchioli. Deze be vaten geen
kraakbeen meer, maar beziten vooral glad spierweefsel in hun wand. Daardoor elastsch.
Bij inademing (inspirate) ontspant het glad spierweefsel en kunnen de bronchioli verwijden.
De bronchioli kunnen vernauwen tjdens uitademing (expirate)n spiertjes trekken samen.
De bronchioli monden uit in de longtrechterjes. Elk longtrechtertje heef een aantal
uitstulpingenn de longblaasjes (al veoli).
De wand van de longblaasjes is veerkrachtg, waardoor lucht tjdens uitademing gemakkelijk
de longblaasjes kan verlaten.
De wand van longblaasjes is dun. Longblaasjes worden omhuld door zeer dunne bloed vaten
(haar vaten of capillairen)
In de longblaasejs be vindt zich lucht, waaruit door difusie zuurstof naar de capillairen kan
worden ver voerd. Koolzuurgas verplaatst zich in omgekeerde richtng vanuit de capillairen
naar de longblaasjes. In longblaasjes vindt dus gaswisseling plaats!
Via ademhaling (respirate) wordt de lucht steeds ver verst.
Het zuurstofrijke en koolzuurgasarme bloed wordt via de longaders afge voerd naar de
linkerkant van het hart. Het wordt ver volgens naar verschillende organen gepompt.
, Het zuurstofarme en koolzuurgasrijke bloed uit de organen, gaat via holle ader naar de
rechterkant van het hart. Het wordt via de longslagaders naar de longblaasjes ver voerd.
De longen zijn dor middel van long vliezen vastgeplakt aan de wand van de borstkas.
Vergrotng van het volume van de thoraxholte is mogelijk door:
- Het aanspannen van de buitenste tussenribspieren, waardoor de ribben omhoog
worden getrokken. Dit heet borstademhaling.
- Het aanspannen (afplaten) van het middenrif, waardoor de buikwand naar voren
beweegt. Dit heet buikademhaling.
Vergrotng van het volume in de thoraxholte veroorzaakt een onderdruk in de longen,
waardoor lucht vanuit de buitenwereld de luchtwegen instroomtn inademing.
Als de ademhalingsspieren ontspannen, zakken de ribben naar beneden en wordt het
middenrif boller. Het volume van de thoraxholte neemt hierdoor af.
Door de veerkracht van het longweefsel wordt het volume van de longen kleiner en stroomt
de lucht via de openstaande luchtwegen naar buiten: uitademing.
Het glad spierweefsel in de wand van de bronchioli staat onder in vloed van het autonome
zenuwstelsel (sympathicus en parasympathicus).
Het zenuwstelsel maakt hierbij gebruik van neurotransmiters. De cellen van het weefsel in
de luchtwegen beziten receptoren die ge voelig zijn voor deze stofen.
De sympathicus maakt (bij act viteit) gebruik van adrenaline als neurotransmiter en
veroorzaakt verwijding van de luchtwegen. De parasympathicus maak (in rust) gebruik van
acetylcholine als neurotransmiter en zorgt voor vernauwing van luchtwegen.
Daarnaast wordt de frequente en diepte van de ademhaling gereguleerd via zenuwen die
vanuit het ademcentrum in de hersenstam naar de ademhalingsspieren (tussenribspieren en
middenrif) toe lopen.
Het ademcentrum wordt geact veerd als het bloed veel zuur (H⁺-ionen) be vat.
Bij toename van de hoe veelheid CO2 wordt er meer H⁺ ge vormd. Het bloed wordt dus
zuurder en dit betekent dat de ademhaling zal toenemen.
Hoe veelheid zuur wordt met pH-waarde aangege ven. pH < 7,35 is zuur. De normale pH van
bloed varieert tussen 7,35 en 7,45. Dan is het bloed licht basisch.
Een constante pH van het bloed is belangrijk, omdat allerlei chemische reactes in het
lichaam afankelijk zijn van deze constante zuurgraad.
De longen spelen een belangrijke rol bij handha ving van constante zuurgraad in bloed.
Behal ve het ademcentrum beziten ook de aortaboog en de halsslagaders chemosensoren
die ge voelig zijn voor de hoe veelheid H⁺-ionenn als er te veel H⁺-ionen wordt gemeten, gaan
er via zenuwen prikkels naar het ademcentrum. Hierdoor neemt de ademhaling toe en kan er
meer CO2 via de longen het bloed verlaten. Daardoor wordt zuur uit het bloed verwijderd.
Als de hoe veelheid O2 in het bloed daalt, wordt dit ook waargenomen door chemosensoren.
Het ademcentrum wordt ook dan gestmuleerd. De daling van de hoe veelheid O2 in het
bloed is echter een minder sterke prikkel dan de daling van de pH (stjging hoe veelheid CO2).
Het ademcentrum wordt geremd als specifeke sensoren in de bronchiën worden opgerekt.
Dit gebeurt in toenemende mate tjdens inademing, waardoor de inademing op een bepaald
moment stopt. Er kan dan worden uitgeademd.
Een afname van de rekking in de bronchiën leidt dat weer tot afname van de remming van de
ademhaling. Er wordt weer ingeademd.
Het ademcentrum wordt ook geremd als de pH van bloed te hoog is (te weinig CO2, te weinig
zuur in bloed).
Normaal gesproken is de ademfrequente in rust 2 à 20 per minuut. De hoe veelheid lucht
die in rust wordt in- en uitgeademd is onge veer een hal ve liter. Dit noemt men het normale
, adem volume of teugvolume. Het betekent dat er in rust per minuut onge veer 7,5 liter wordt
uitgeademd (ademminuut volume).
De hoe veelheid lucht die na een maximale inademing in de longen aanwezig is, noemen we
totale capaciteit. Hier van kan maximaal onge veer 4,5 liter worden uitgeademd = vitale
capaciteit. De rest blijf in de luchtwegen achter als residuaal volume.
5.3 Pathologie
5.3.1 Oorzaken en afwijkingen in lichamelijk functoneren bij astma bronchiale
Bij mensen met astma zijn luchtwegen ge voeliger voor bepaalde stofen of prikkels. Het kan
gaan om een allergien de patënt is o verge voelig voor specifeke stofen, zoals pollen.
Bij allergische prikkels zorg een bepaald antlichaam (IgE) voor de koppeling tussen de
prikkelende stof en de mestcel. De mestcel is een apart type cel in de wand van de
luchtwegen. Bij deze koppeling geef de mestcel histamine af.
IgE wordt in toenemende mate geproduceerd na herhaald contact met een
allergie veroorzakende stof. Deze toegenomen IgE-producte is erfelijk bepaald en speelt een
belangrijke rol bij het ontstaan van astma.
Het kan ook gaan om een o verge voeligheid voor andere (niet-allergische) prikkels uit de
omge ving zoals rook of kou. Deze o verge voeligheid noemen we ook wel bronchiale
hyperreactviteit.
De luchtwegen (bronchi en bronchioli) reageren op dergelijke prikkels met een
ontstekingsreacten de mestcel in de wand van de luchtwegen gaat histamine en leukotriënen
afge ven.
Histamine en leukotriënen veroorzaken producte van slijm, zwelling en verkramping van het
glad spierweefseln er ontstaat een vernauwing van de kleine luchtwegen.
De obstructe is dus het ge volg van het onstekingsreacte die wordt veroorzaakt wordt door
een allergische reacte ennof een hyperreact viteit.
Astma ontstaat vaak op jonge leefijd, maar kan ook later in le ven ontstaann er treden
aan vallen op waarbij de kleine luchtwegen vernauwd zijn. Dit leidt tot kortademigheid,
hoesten en opge ven van taai slijm en piepende uitademing.
Bij jonge kinderen zijn symtpomen niet zo typischn de diagnose stellen is moeilijk. Het gaat
meer om terugkerend piepen of hoesten. Als daarbij een andere allergische aandoening
optreedt, wordt astma waarschijnlijker.
In ernstge ge vallen moet de patënt tjdens een astma-aan val rechtop gaan ziten en
vooro ver leunen en dan nek- en borstspieren gebruiken (hulpademhalingsspieren). De
hartslag wordt hoger en de patënt gaat zweten. Als de zuurstof voorziening tekortschiet,
ontstaat een blauwe huid (cyanose).
Piepen is het kernsymptoom voor de diagnose astma.
De klachten kunnen ontstaan en verergeren door:
- Allergische prikkels, bij v huisstofmijt
- Niet-allergische prikkels, bij v virale infectes, rook
- Gebruik van bepaalde medicijnen
Omge vingsfactoren dragen dus in belangrijke mate bij aan het ontstaan van astma.
5.3.2 Oorzaken en afwijkingen in lichamelijk functoneren bij chronische bronchits en
longemfyseem
Chronische bronchits is een chronische ontsteking van de kleine luchtwegen (bronchi en
bronchioli), ontstaan door prikkelende stofen uit de omge ving, meestal sigaretenrook.
Door deze chronische ontsteking verkrampt het gladde spierweefsel in de wand van de
kleine luchtwegen en neemt de producte van slijm sterk toe, waardoor de patënt last heef
van kortademigheid, hoesten en opge ven van slijm (sputum).
