Intellectuele Eigendomsrecht: Octrooirecht
Kennisclip Octrooirecht:
Een octrooi is een intellectueel recht dat aan de houder een tijdelijk,
exclusief recht geeft om derden te verbieden of toe te staan om zijn of
haar uitvinding te exploiteren. Het is een recht dat moet worden
aangevraagd en toegekend wat gebeurd in de vorm van een octrooischrift.
De belangrijkste bronnen van het octrooirecht zijn:
- ROW – Rijksoctrooiwet (1995);
- PCT – Verdrag tot Samenwerking inzake Octrooien (Washington 1970);
- EOV – Europees Octrooiverdrag (München 1973, gewijzigd 2001);
- Overeenkomst Eengemaakt Octrooigerecht (2013).
Er zijn drie routes om een octrooi te krijgen:
1. Nationale procedure – via octrooicentrum Nederland en eindigt met een
Nederlands rijksoctrooi;
2. Europese procedure – via het Europees octrooibureau en eindigt met een
Europees octrooi;
3. Internationale procedure – via de WIPO, er wordt voor dezelfde uitvinding
tegelijkertijd een Europees octrooi en buitenlandse octrooien aangevraagd.
Sinds 2023 is het via de Europese procedure ook mogelijk om een zogenaamd
Europees octrooi met eenheidswerking aan te vragen.
De regels rond deze routes zijn grotendeels gelijk. Zie kennisclip vanaf minuut 2
voor extra uitleg, hetgeen aan bod komt is ook volledig behandeld in het
werkcollege, dus zie hieronder.
Werkcolleges Octrooirecht:
Het octrooirecht is bedoeld om de technologie en uitvindingen te regelen.
Een octrooi wordt niet gedefinieerd in het Nederlandse recht. In België: ‘een
uitsluitend en tijdelijk recht … om aan derden de exploitatie te verbieden van
[een] uitvinding’.
Een synoniem van een octrooi is een patent. In het Engels: patent.
Als rechthebbende kun je een ander verbieden om de uitvinding te gebruiken,
anderzijds kan de rechthebbende toestemming geven de uitvinding te gebruiken.
In de kern is een octrooi een zogenaamd negatief recht: het is een recht om
een ander iets te verbieden. Dit is van belang omdat het feit dat aan de
rechthebbende een octrooi wordt toegekend, betekent niet dat de rechthebbende
de toestemming krijgt om de uitvinding op de markt te brengen (denk
bijvoorbeeld aan een nieuw wapen: rechthebbende krijgt een octrooi voor het
wapen, maar krijgt niet tegelijkertijd de mogelijkheid om het wapen op de markt
te brengen).
Alle intellectuele eigendomsrechten zijn uitsluitende rechten. Een uitsluitend
recht is een recht om een ander uit te sluiten. De rechthebbende is de enige die
de handelingen al dan niet mag verbieden of toestaan.
Een octrooi is een tijdelijk recht, het mag maximaal 20 jaar bestaan.
De ratio achter de toekenning van octrooien is dat er meer uitvindingen
ontstaan. Meer technologische ontwikkelingen. Dus: aanmoedigen vind iets
,uit, als het een goede uitvinding is, krijgt u een beloning (de exclusiviteit over de
uitvinding/hetgeen is toegevoegd aan de maatschappij). Een ander element van
het octrooirecht is dat niet enkel iets nieuws wordt uitgevonden, maar ook dat
alle details van die uitvinding publiek worden gemaakt.
Aan de aanvraag van een octrooi is een zeer essentiële (en op straffe van
nietigheid) voorwaarde verbonden: de uitvinding moet zeer gedetailleerd
uiteen worden gezet. De aanvraag moet bevatten waaruit de uitvinding
ontstaat en hoe de rechthebbende tot de uitvinding is gekomen. Dit wordt later
gepubliceerd, met de bedoeling om vervolgonderzoek aan te moedigen.
Een octrooischrift is hetgeen dat wordt afgeleverd door de rechthebbende als
hij een aanvraag doet. Op de voorpagina staan gegevens als wanneer het is
aangevraagd, of er een voorrang rust, door wie het is aangevraagd, etc.
Er wordt wel gezegd dat het octrooi de koningin van de IE is, omdat de
rechthebbende enorm veel macht verkrijgt en zelf bepaalt welke bescherming u
precies claimt en het is tegenwerpelijk tegen eenieder.
Octrooirecht – belangrijkste bronnen:
Nederlands recht & EU-recht:
- ROW: Rijksoctrooiwet (1995);
- Verordening 469/2009 Aanvullend Beschermingscertificaat
Geneesmiddelen;
- Verordening 1257/2012 Nauwere samenwerking Eenheidsoctrooi;
- Verordening 1260/2012 Vertaalregelingen Eenheidsoctrooi;
- Richtlijn 98/44 Biotechnologische uitvindingen.
Internationaal recht:
- Unieverdrag van Parijs (1883, herzien 1979).
o Zie art. 2, 3, 4, 4bis en 4ter;
- Verdrag van Straatsburg (1963);
- PCT. Verdrag tot Samenwerking inzake Octrooien (Washington 1970);
- Overeenkomst van Straatsburg betr. internationale classificatie (1971);
- TRIPs-verdrag (1994);
- EOV. Europees Octrooiverdrag (München 1973, gewijzigd 2001);
- Overeenkomst Eengemaakt Octrooigerecht (2013).
Er zijn verschillende manieren om een octrooi te bemachtigen.
1. Nationale procedure.
Aanvraag wordt in Nederland gedaan, dan krijgt de rechthebbende een
Nederlands (rijks)octrooi;
2. Europese procedure.
Aanvraag wordt gedaan bij het Europees octrooibureau (EPO),
rechthebbende krijgt een Europees octrooi (is niet hetzelfde als de
Europese Unie, het is een samenwerking van 38 landen, rechthebbende
kiest de landen waar hij octrooi wil). Echter, een gekozen land kan m.b.t.
het octrooi van dat land vernietigen indien oneens, zodat het octrooi in
enkel dat land geen werking meer heeft, in de andere gekozen landen blijft
het werken, mits niet vernietigd;
3. Internationale procedure (= PCT-aanvraag).
Er bestaat niet zoiets als een internationaal octrooi, maar er bestaat wel
een internationale aanvraag. Wanneer een rechthebbende een dergelijke
aanvraag doet, kiest hij daarbij in welke landen hij een octrooi wil. Maar: bij
het Europees octrooi is er één centrale instelling (EPO) dat oordeelt over
, de aanvraag. Bij de internationale procedure wordt de aanvraag ingediend,
vervolgens stuurt de WIPO de aanvraag door naar alle gekozen landen.
Tegenwoordig bestaat er ook een Europees octrooi met eenheidswerking.
Daarvan is de bedoeling dat eenheid bestaat. Dus al wordt het nietig verklaard in
de ene lidstaat, dan wordt het in alle andere lidstaten ook nietig verklaard. Dit is
anders t.o.v. het gewone Europees octrooi, waarbij een nietigheid uitgesproken
door één lidstaat, enkel voor die ene lidstaat geldt.
Een gewoon Europees octrooi wordt het meeste aangevraagd.
‘European patents shall be granted for any inventions, in all fields of technology,
provided that they are new, involve an inventive step and are susceptible of
industrial application’ – art. 52 lid 1 EOV, vgl. art. 2 lid 1 ROW.
Vier geldigheids- / beschermingsvoorwaarden om een octrooi te kunnen
aanvragen:
1. Inventions (uitvinding);
2. New;
3. Inventive step;
4. Susceptible of industrial application.
Invention/uitvinding is niet gedefinieerd in de wet. Er wordt in de rechtspraak
een werkdefinitie aangenomen: een technische oplossing voor een technisch
probleem door middel van technische middelen.
Een uitvinding is geen idee, een concept is geen uitvinding, om het voorwerp te
laten zijn van een IE moet het idee een concrete vorm hebben aangenomen.
Een uitvinding kan twee vormen aannemen: product (iets tastbaars,
materieel/stoffelijk, oude wetgeving spreekt over een voortbrengsel) of
werkwijze (een bepaalde techniek, ook wel procedé of methode genoemd). Een
werkwijze kan leiden tot een product of tot een resultaat (= onstoffelijk
resultaat). Beide kunnen worden beschermd. Indien een werkwijze wordt
uitgevonden die leidt tot een product, kan de rechthebbende voor zowel de
werkwijze als het product octrooi aanvragen (2x uitvinding).
Geen uitvinding: art. 52 lid 2 EOV / art. 2 lid 2 ROW.
- Ontdekkingen (iets dat al bestond, maar dat een mens ontdekt);
- Natuurwetenschappelijke theorieën;
- Wiskundige methoden;
- Esthetische vormgeving;
- Stelsels, regels, methodes voor geestelijke arbeid, voor spellen en voor
bedrijfsvoering (bijvoorbeeld gezelschapsspellen of businessplan);
- Computerprogramma’s als zodanig;
- Presentatie van gegevens.
Uitsluitingen, situaties die niet beschermingswaardig zijn (art. 53 lid a t/m c
EOV, art. 2a en 3 ROW:
- I.v.m. planten en dieren:
o Rassen;
o Werkwijzen van wezenlijk biologische aard voor de voortbrenging
van plant/dier;
o Planten en dieren die het resultaat van die werkwijze vormen.
- Menselijk lichaam;
- Methoden voor diagnose of voor chirurgische en geneeskundige
behandeling toegepast op levende dieren of menselijk lichaam;
