Financieel economisch strafrecht Hoorcollege 2 21 september 2018
Inleiding voorwetenschap
Het ontstaan van voorwetenschap
- Wat is voorwetenschap?
o Voorwetenschap is meestal informatie over de uitgevende instelling (UI), dus over de
beursvennootschap. De onderneming waarvan de aandelen, obligaties of andere
financiële instrumenten zijn genoteerd op een beurs. Daar ontstaat regelmatig nieuwe
informatie binnen die onderneming.
o Voorwetenschap binnen de onderneming
§ Bijvoorbeeld Shell nieuw olieveld aanboren. Komende 20 jaar olie uit grond
pompen. Dan doet dat wat met zo'n onderneming, in de zin van: meer omzet te
verwachten, mogelijk meer winstgevendheid. Informatie aanboren olieveld is
belangrijke informatie voor onderneming, maar ook voor beleggers. Dat kan
voorwetenschap zijn. Wat gebeurt er met de koers als je die informatie
openbaar maakt? Positieve/negatieve informatie. Positief, koers omhoog.
o Voorwetenschap over de handel
§ Andere vorm van voorwetenschap, ontstaat niet binnen de onderneming.
Afdeling bank, je bent broker. Telefoontjes van klanten. Kun je aandelen Akzo
voor me kopen? Collega zit naast je, daar is net mee gebeld, hangt net op.
Collega zegt tegen jou: krijg net een enorm grote kooporder binnen, Akzo. Zo
veel dat het mogelijk invloed kan hebben op de koers. Heb jij dan bepaalde
informatie over Akzo, het bedrijf? Nee. Je weet niet of het beter/slechter gaat
met Akzo. Je hebt informatie dat de koers mogelijk gaat stijgen, grote order. Jij
moet in hetzelfde fonds aandelen kopen voor je klant, vermoeden dat koers
gaat stijgen, transacties verrichten. Geen voorwetenschap bedrijf Akzo, maar
voorwetenschap over handel. Wat er op markt gaat gebeuren, grote koop.
Mogelijk invloed op koers.
- Er zijn eigenlijk 2 soorten voorwetenschap. Meeste voorwetenschap gebeurt het binnen
beursvennootschappen: aandelen, obligaties of andere financiële instrumenten genoteerd op
beurs. Publieke onderneming. Voorwetenschap ontstaat dus, dat kan dus zijn olieveld
aanboren. Of bijvoorbeeld technologie. Al 4 jaar nieuwe technologie aan het ontwikkelen, nog
kleinere chips, nog sneller. Resultaten heel positief, dat de snelheid 3x hoger is dan je eigenlijk
verwacht had, belangrijk moment voor vnp. In toekomst invloed op omzet. Niet alleen het
aanboren (dus 'pats boem'), maar ook loop der tijd technologie ontwikkelen (doorbraak).
- Het ontstaat binnen onderneming. Wat gebeurt er met de informatie? Wie heeft als eerste die
informatie? De vennootschap heeft de informatie. Wie nog meer? Degenen die boren, de
wetenschapper die betrokken is bij onderzoek. Belangrijke informatie gaat naar boven,
managers, leden RvB/RvC. Via e-mails waar secretaresses naar kijken. Reuring binnen
onderneming. Informatie gaat binnen de onderneming spelen. Kans op lekken. Kans dat
iemand het vertelt aan advocaat, adviseur, analist. Binnen onderneming ontstaat
voorwetenschap en dat gaat bewegen. Onder controle houden en op juiste moment openbaar
maken.
- Wanneer is voorwetenschap weg? Als het openbaar is gemaakt.
o Voorwetenschap kun je voordeel mee behalen. Als jij weet dat er een olieveld is
aangeboord en de markt weet dat (nog) niet en je koopt aandelen Shell, kun je voordeel
behalen.
o Voorwetenschap zien als een klompje goud, maar op het moment dat het openbaar
wordt gemaakt is het weg, dan heb je er niks meer aan. Dan is het in de koers verwerkt.
Positieve voorwetenschap
Ook op het TENTAMEN worden grafieken getoetst! Y-as (P) is de prijs, X-as is de tijd (T).
,Ontstaan van voorwetenschap
Openbaarmaking voorwetenschap
Waar ontstaat voorwetenschap?
Student: net voor de stijging. Dat kan volgens docent. Waar kan voorwetenschap theoretisch
ontstaan? Student: kan ook aan het begin. Is juist volgens docent.
Wanneer wordt het openbaar gemaakt?
Bij stijging van de prijs
Op welk moment kun je voordeel behalen als je koopt?
Vanaf het moment van ontstaan tot aan de openbaarmaking (waar de lijn omhoog gaat)
Dus openbaarmaking, stijging van de koers. En dan? Verkopen. Er verandert verder niks meer.
Gebruik gemaakt van je voorwetenschap: je koopt voor de openbaarmaking, verkoopt na de
openbaarmaking. Voordeel behaald.
Negatieve voorwetenschap
P
T
Andersom. Hoog, daalt bij openbaarmaking en blijft laag.
Enkele overwegingen bij regulering
- Oneigenlijk voordeel
o Waarom is voorwetenschap gereguleerd en waarom verboden te handelen met
voorwetenschap? Waarom benadeel je de wederpartij? Als mensen voordeel behalen
met voorwetenschap, gaat het ten koste van groep mensen die niet met
voorwetenschap hebben gehandeld. Oneigenlijk voordeel: niks voor gedaan. Alleen
maar op basis van informatievoorsprong. Algemeen gevoel: vorm van diefstal, misbruik
van informatie die eigenlijk niet toebehoort aan jou, behoort toe aan hele markt. Hele
markt op bepaald moment kennis van hebben.
- Efficiënte markten
Discussie literatuur: handig dat mensen met voorwetenschap handelen. Informatie sneller in koers
verwerkt. Op moment dat mensen voorwetenschap hebben en ze gaan handelen, prijs loopt op.
Koers zo snel mogelijk naar juiste niveau brengen. Koers is € 10, nieuw olieveld aanboren koers
moet € 12 zijn, koers snel van € 10 naar € 12. Verplicht openbaar maken: iedereen meteen
handelen. Alternatief: mede ook mensen voorwetenschap in onderneming mogen handelen.
Bijdragen aan stijging. Theoretisch onderzoek. In alle landen is handelen met voorwetenschap
landen. Academische discussie. Bottom line: voordeel behalen met voorwetenschap wordt gezien
als oneigenlijk voordeel. Verboden om financiële markt te beschermen. Veel mensen privileges op
markt; mensen willen niet handelen op die markt. Mogelijk opdroging kapitaal op die financiële
markten.
, Verplichting om KGI openbaar te maken
Openbaarmaking KGI
Verplichting beursvnp KGI zsm naar buiten brengen, zodat het openbaar is en iedereen ermee kan
handelen zodat er weinig/geen misbruik van kan worden gemaakt. Verbod om die informatie vanuit
de onderneming aan een derde mede te delen. Beperking op het doorsijpelen van die informatie
naar buiten. Als je voorwetenschap hebt, mag je er niet mee handelen. Maatregelen om ervoor te
zorgen dat de markt goed geïnformeerd is en dat er geen misbruik wordt gemaakt van
informatievoorsprongen.
- Doorlopende verplichting om KGI onverwijld te publiceren, tenzij wordt voldaan aan de
voorwaarden voor uitstel (art. 17 jo. art. 7 lid 1 MAR)
o Verplichting om KGI openbaar te maken. KGI is nagenoeg hetzelfde als
voorwetenschap. Openbaarmakingsverplichting (KGI) -> in de context van het
handelen met voorwetenschap of mededelen van voorwetenschap wordt gesproken
van voorwetenschap. Begrippen kun je uitwisselen.
o Beursvnp hebben een doorlopende verplichting om KGI onverwijld te publiceren. Er
wordt een olieveld aangeboord, er is voorwetenschap (KGI), dat moet onverwijld naar
buiten toe in een persbericht, tenzij er wordt voldaan aan voorwaarden voor uitstel.
Soms mag je wachten, dan blijft die KGI binnen de vnp totdat het openbaar wordt
gemaakt.
- Beursvennootschappen die beboet zijn voor te late publicatie
o In het verleden aantal vnp beboet omdat ze de KGI in persbericht te laat naar buiten
hebben gebracht.
§ Numico/Danone
Danone wilde Numico overnemen. Ze waren in gesprek. Op een gegeven
moment steeg de koers. Mogelijk sprake van een lek. Op dat moment rustte op
de beursvnp een verplichting om openbaar te maken: we zijn in gesprek over
mogelijke overname, weten niet wat uitkomst is. Dat gebeurde niet, althans te
laat. Boete opgelegd. Tijdens die gesprekken tussen Numico en Danone was
er al voorwetenschap (KGI), werd nog niet openbaar gemaakt, want er werd
een beroep gedaan op uitstel (zijn nog in gesprek). Er was een lek. Op het
moment dat er een lek is, moet je alsnog meteen publiceren. Dat gebeurde
niet/te laat, werd een boete opgelegd door AFM.
o Vedior/Randstad (openbaar bod)
§ Randstad had interesse in overname van Vedior. Op een gegeven moment
begon koers Vedior te stijgen. Hoogstwaarschijnlijk een lek dat er gesprekken
waren. Te laat gemeld aan markt dat er overname gesprekken waren.
o Fortis (verkoop deel ABN)
§ Fortis moest obv EU regels een onderdeel van ABN AMRO afstoten. Deel ABN
AMRO stond te koop. Investment bankers bellen markt af om te kijken of er
interesse is in deel van ABN AMRO te kopen. Fortis verwachtte er een hoog
bedrag voor te krijgen, maar media vermeldde dat er mogelijk maar 1 koper
zou zijn (Deutsche Bank). Wat betekent zo'n bericht? Slechte
onderhandelingspositie voor Fortis, er is maar 1 koper. Dus de verwachting dat
er een hoog bedrag uit zou komen was weg, werd vervolgens niet/te laat door
Fortis bevestigd nav krantenbericht. Te laat met publiceren van belangrijke
informatie. Mocht gewoon praten met die partijen, maar nu ligt het op straat,
dan moet het ook bevestigd worden. Niet meer beroepen op uitstel.
o Wavin (onderhandse plaatsing tegen discount)
§ Wavin (beursvnp) bezig met financiering, onderhandse plaatsing van financiële
instrumenten. Wavin wilde geld ophalen, bezig nieuwe stukken uit te geven.
Waren ze al ver mee, lekte. Impact op koers van Wavin en vervolgens duurde
het volgens AFM te lang dat ze daar update over gaven aan markt. Boete.
o Bestuurders Imtech (project- en financieringsinformatie)
