Organisatiekunde
Deze samenvatting bevat hoofdstuk 1,2,7,8,9,11 en 12
Van het boek : Handboek Organisatie en Management 9e druk > Jos Marcus & Nick van
Dam
Inhoud
Hoofdstuk 0 : De evolutie van organisatie en management ................................................................... 2
Hoofdstuk 1 : Omgevingsinvloeden......................................................................................................... 7
Hoofdstuk 2 : strategisch management................................................................................................... 8
Hoofdstuk 7 : HRM ................................................................................................................................ 15
Hoofdstuk 8 : individuen en groepen .................................................................................................... 17
Hoofdstuk 9 : leiderschap en management........................................................................................... 21
Hoofdstuk 11 : Structurering ................................................................................................................. 25
Hoofdstuk 12 : Cultuur .......................................................................................................................... 27
1
,Hoofdstuk 0 : De evolutie van organisatie en management
Organisatiekunde = een interdisciplinaire wetenschap die zich bezighoudt met het gedrag besturen
van organisaties + factoren die dit gedrag bepalen en de wijze waarop organisaties het meest
doeltreffend bestuurd kunnen worden
De definitie van organisatiekunde heeft 2 aspecten van het vakgebied;
- Descriptief aspect : beschrijving van het gedrag, motieven, gevolgen van organisaties
- Prescriptief aspect : advies over te volgen handelwijze + organisatie inrichting
Interdisciplinariteit = bevat veel elementen uit verschillende wetenschappen
Multidisciplinair = als we alle bijdrage uit deze vakgebieden verzamelen kennis uit meerdere
vakgebieden word samengesteld
Besturing = poging tot gerichte beïnvloeding, richting geven aan processen, mate waarin de besturing
slaagt wordt bepaald door doeltreffendheid en effectiviteit
Socrates + Plato > theorieën over leiding geven, taakverdeling, specialisatie
Henry Fayol > 1e die zei dat management een vak moet worden en geleerd moet worden i.p.v. door
talent/erfenis/verkregen positie
In jaren 1960/1970 > organisatiekunde zoals we het nu kennen. De reden hiervan: complexer + groter
worden van organisaties door sterke ontwikkelingen van de techniek en economie
Italiaan Niccolo Machiavelli
- vooral voor vorsten + leiders
- behoud + uitbereiding van macht
- mercantilisme overheerste = bezit van goed + geld is enige welvaartsbron
Adam Smith
- “productieve arbeid is de bron van welvaart”
- Door arbeidsverdeling de productiviteit sterk verhoogd
- Bedrijfsvoering heeft het systematisch aangepakt, men heeft meer aandacht voor efficiency
Frederick Taylor > scientific management
- Richt zich op productiebedrijven
- “een bedrijfsleider moet zich niet opstellen als slavendrijver maar een bredere visie hebben
op zijn zaak in organisatie die bestaat uit : plannen, coördineren, toezicht, uitoefenen,
controleren van resultaten”
- Scientific management
Hoofdpunten uit scientific management;
❖ Wetenschappelijke analyse van de werkzaamheden en het uitvoeren van beweging
studies, resultaten hiervan kunnen leiden tot standaardisatie en normalisatie van
productieprocessen en hierin te gebruiken machines en materialen
❖ Vergaande taakverdeling en training van de arbeiders, waarbij elke handeling en
beweging is voorgeschreven. Hierdoor krijgt de arbeider veel routine, waardoor
hogere productienormen gehaald kunnen worden
❖ Een hechte en vriendschappelijke samenwerking tussen leiding en arbeiders
❖ Bedrijfsleiders zijn verantwoordelijk voor analyseren en het zoeken naar
werkmethoden + scheppen van productievoorwaarden
❖ De juiste man op de juiste plaats door zorgvuldige selectie
❖ Invoering van prestatiebeloningen met als deel te komen tot lagere productiekosten
2
,Achtbazenstelsel > arbeidsverdeling over 8 functies. Deze moeten ieder door een aparte functionaris
uitgevoerd worden.
1. Tijd + kosten
2. Werkinstructies
3. Bewerking + hun volgorde
4. Werkvoorbereiding + hun uitgifte
5. Technische leiding
6. Onderhoud
7. Kwaliteitscontrole
8. Personeelsbeheer
Waar gebruik werd gemaakt van dit stelsel + principes schoot de productiviteit omhoog maar het
loon en de onderlinge verhouding met de chefs niet.
Henri Fayol > general managementtheorie
- Richt zich op management
Volgens hem zijn er 6 onafhankelijke management gebieden
- Technisch
- Commercieel
- Financieel
- Zelfbescherming
- Boekhouding
- Besturing
Besturing is het belangrijkste deel van managers en bestaat uit 5 taken;
1. Plannen of vooruitzien
2. Organiseren
3. Bevel voeren
4. Coördineren
5. Controleren
Belangrijkste principe van fayol: eenheid van commando > iedere werknemer heeft 1 baas over zich
Max Weber > theorie van bureaucratie
- Richt zich op overheidsorganisaties en grote bedrijven
De ideale bureaucratiekenmerken volgens hem zijn
- Sterk doorgevoerde taakverdeling
- Hiërarchische bevelstructuur
- Nauwkeurig afgebakende bevoegdheden en verantwoordelijkheden
- Onpersoonlijke relaties tussen functionarissen
- Werving o.b.v. bekwaamheden i.p.v. vriendjespolitiek
- Bevordering + beloning o.b.v. objectieve criteria + procedures
- Uitvoering van werkzaamheden volgens vaste routines
- Vastlegging van alle gegevens > schriftelijk
- Aan restricties gebonden macht van functionarissen
Een ideale bureaucratie > is het meest doelmatig
3
, Elton Mayo > zocht het verband tussen verbetering van werkomstandigheden
- Naast objectieve factoren ook subjectieve factoren voor het resultaat zoals zekerheid en
aandacht
- Deel uit maken van een groep is het belangrijkst
- Vindt dat bedrijfsleiding moet zorgen voor goede intermenselijke verhouding
- Toverwoord: samenwerking
Human Relations beweging > ontstaan in de tijd van scientific management
Warren G. Bennis > revisionisme: noodzaak van revisie van uitgangspunten van HR-beweging
Rensis Likert > kritiek op humans relations beweging maar ook op scientific management
- revisionisme
- Was de eerste om overbrugging te maken tussen 2 stromingen
- Richtte zich op organisatiestructuur en communicatie
- Linking-pin structuur = verlappende groepen in een organisatie. Bijv. leider van een groep
maakt deel uit van een hogere groep
Frederick Herzberg
- Zijn theorie is gebaseerd op behoeftehiërarchie van Abraham Maslow
Er zijn 5 niveaus van behoeften; van hoogste tot laagste
- Behoefte aan zelfontplooiing: dragen van verantwoordelijkheid, ontwikkeling, kansen,
creativiteit
- behoefte aan erkenning: prestige, succes
- behoefte aan acceptatie: vriendschap , horen
- behoefte aan zekerheid: bescherming, stabiliteit, regelement
- fysische behoeften: eten, slapen, drinken, seks
Kenneth Boulding > systeembenadering > revisionist
- zijn theorie: orgs worden gezien als systemen
- systeembenadering: belangrijkste element > organisaties staan in windwerking met de
buitenwereld
- management moet organisatieproblemen integraal aanpakken
Paul Lawrence en Jay lorsch > contigentiebenadering
- contingentie = bepaaldheid door situatie
recente organisatietheorieën
Philip Crosby > kwaliteitsmanagement theorieën
- kwaliteitszorg
- werkt volgens zero defects concept
- “organisaties kunnen hun kosten met 20% reduceren als ze kwaliteitszorg op nr. 1 zetten”
Henry Mintzberg
- Organisaties moeten hun eigenschappen in overeenstemming brengen tot configuratie > dat
is een ideaaltypische organisatie
- Men ontwikkelt visie om andere organisaties sneller te begrijpen
- Mintzberg; ”strategie kan niet gepland, dit faalt in organisaties”
4
