DO Samenvatting
Verhoeven:
Hoofdstuk 1; diagnostiek: inschatten van mensen
1.1 Besliskunde
Veel beroepen moeten voorspellingen doen, dit moet bijvoorbeeld aan de hand van
psychodiagnosteek
In ele voorspellingsproces zijn twee variabelen belangrije:
- Een beoordelingsmoment nu / test
- Een beoordelingsmoment ergens in de toeeomst / criterium
de mate waarin deze twee beoordelingen overeenstemmen, zegt iets over de ewaliteit van je
voorspellingen en je beoordelingsvermogen
Aan de hand van de juistheid van voorspellingen in het verleden uitspraae over beewaamheid in
de vaardigheid van voorspellen
Predicteve validiteit = een voorspelling over hoe jij als voorspeller zult functonerenk
Besliskundematrix:
- voorspelling ja / nee (gaat het morgen regenen?)
- uitslag voorspelling ja / nee (heef het vandaag geregend?)
-
ja False Negatve 4 Valid Positve 1 Dag na voorspelling: heef
het geregend?
nee False Positve 2
Valid Negatve 3
nee ja
Voorspelling: gaat het regenen?
1k Voorspelling: ja + Uitslag: ja valid positve
2k Voorspelling: ja + Uitslag: nee false positve
3k Voorspelling: nee + Uitslag: nee valid negatve
4k Voorspelling: nee + Uitslag: ja false negatve
- Meer valid hogere ewaliteit voorspeller
- Meer false lagere ewaliteit voorspeller
1.2 Correlaties
Correlatecoëfciënt = een getal tussen de 0 en 1k00 dat de sterete van de relate tussen twee
variabelen aangeef
1
,A = steree correlate, X en Y = 1k00, variabelen zijn te voorspellen
B = zwaeee correlate, bijvoorbeeld bij relate tussen lengte en gewicht (zijn uitzonderingen bij), wel
correlate, puntenwolk, X en Y ean variëren hoe boller de puntenwole hoe lager (0k00)
Correlatecoëfciënt van 0k50 behoorlijee relate, maar variabelen zijn alleen te schatenk
Hoe hoger de correlatecoëfciënt, hoe nauweeuriger de schatng wordt
Psychodiagnostee is constant op zoee naar persoonlijeheidsvariabelen waarmee andere variabelen
voorspeld eunnen worden bvk succes als manager
1.3 Fouten in ons beoordelingsvermogen
Meest vooreomende fouten:
- Verstandige fouten
o Bvk Een hert hoort geritsel, moet voorspellen of het de wind is of een leeuwk Als hij
wegrent voor de leeuw of hij blijf staan en er is geen leeuw dan is het valide
beslissingk Rent hij weg terwijl er geen leeuw is, dan is het False Positvek Rent hij niet
weg en er is wel een leeuw, dan False Negatvek Omdat de FN fataal is voor het hert,
zou hij veel eerder eiezen voor een FPk
o Afestgrens verschuiven naar lines zeeere voor het onzeeere nemen
- Overschatten van specifeke kansen
o Verhaal over Linda met haar interesse in demonstrates, studie psychologie etck
Daarna de vraag; wat is het meest waarschijnlije?
o 1k Linda weret bij een bane
o 2k Linda weret bij een bane en is actef in de vrouwenbeweging
o Meerderheid eiest voor opte 2 door het verhaal, maar statstsch gezien is de ean
van opte 1 vele malen groter
o Mensen gaan af op wat intuïtef logisch elinet, maar vergeten wat écht logisch isk
- Beschikbaarheidsheuristek
o Gebeurtenissen laten we zwaar wegen (moord in Nederland) dat zorgt ervoor dat je
anders handelt (niet meer alleen over straat ’s avonds), terwijl statstsch gezien de
info irrelevant is (historisch lage moordcijfers in Nederland)
2
, o Opvallende info laten we zwaar meewegen in ons oordeelvermogen, terwijl het niet
noodzaeelije belangrijee info is
o Van dingen waarover we snel voorbeelden uit ons geheugen eunnen opdiepen,
deneen we ooe dat ze vaeer vooreomenk
- Regressie naar het gemiddelde
o Gemiddeld voel je je ft
o Af en toe voel je je superft
o Af en toe voel je je beroerd
o Als je je beroerd voelt en je erijgt nieuw medicijn om te testen, dan voel je je na een
paar dagen of weeen waarschijnlije beter dit eomt waarschijnlije omdat je vaeer
ft dan beroerd benk Dus medicijn weret niet per sek
o Extreme scores vallen meer op en tellen dus zwaarder mee
o Oplossen bij een vragenlijst door bijvoorbeeld meerdere vragen te stellen over
dezelfde factor om extreme scores uit te flteren
- Eerste en laatste indruk
o Heef te maeen met de beschiebaarheidsheuristee
o Primacy- en recency-efect
o Begin = fris en alert
o Einde = meest recent
o Niet alleen op geheugen vertrouwen, aanteeeningen maeen tjdens het hele gespree
- Voorbarige reducte van cogniteve dissonante
o Cogniteve dissonantereductetheorie = mensen worden op zeer erachtge manier
gedreven door een streven ideeën onderling en hun actes met eleaar in
overeenstemming te houdenk
o Moeite met botsende ideeën
o Enerzijds roeen en anderzijds weten dat roeen longeaneer veroorzaaetk jezelf
vertellen dat je verder supergezond leef, waardoor eans op eaneer elein isk
cogniteve balans in bewustzijn hersteldk
o 20-dollar experiment: 2 groepen studenten gaan middag verven ene groep erijgt
20 dollar en de ander 1 dollar de groep van 1 dollar vond de elus veel leueer dan
de groep van 20 dollar groep van 1 dollar probeert het bedrag goed te maeen
door te zeggen dat ze het leue vonden
o Horn- en halo-effecten = halo efect is op basis van een aantal positeve zaeen van
iemand aannemen dat hij op andere vlaeeen ooe goed presteert (topsporter zal met
studie ooe wel goed presteren)k Horn efect is andersom (iemand die aan drugs
verslaafd is geweest, zal met de studie wel minder goed presteren)k
1.4 Remedies tegen beoordelingsfouten
Systematsche psychodiagnostee is één grote poging om menselijee beoordelingsfouten tegen te
gaank
- Contrary Evidence = als je je mening hebt gevormd, dan ga je bewust zoeeen naar
aanwijzingen tegen je mening als dit luet moet je je mening bijstellen, als dit niet luet dan
eun je met grote zeeerheid zeggen dat je mening eloptek (jantje is niet geschiet voor vwo,
zoeeen naar redenen waarom die wel geschiet is voor vwo)
o Contrary Evidence = falsifcate (Popper)
- Tegengaan van eenzijdigheid in je meningsvorming ean door meerdere personen in te
schaeelen om tot een eindoordeel te eomenk
3
, o Meerdere mensen hebben verschillende taeen, deze zijn gebaseerd op een, door
wetenschappelije onderzocht, protocolk
Hoofdstuk 2 – Kenmerken van en kwaliteitseisen aan
diagnostische instrumenten
2.1 Drie soorten diagnostische instrumenten – de gouden drie
1k Het interview
ak Strae gestructureerd, vooraf vragen vastgelegd en gedetailleerd aangegeven hoe de
antwoorden gescoord moeten worden
bk Volledig vrij en open interview, open mind gespreek
2k de psychologische test
3k gedragsobservates
ak stere gestructureerd
bk ongestructureerd
ck observates door tp
dk tp levert het format aan ouders/schooljuf
ek cliënt zelf score bijhouden
fk
Psychologie is geen exacte wetenschap geen perfecte voorspellingen onvermijdelijke
foutenmarge
2.2 Wat maakt een test een goede test
COTAN-gecertfceerde testen = ewaliteitseeurmere voor psychologische testen dat is afgegeven
door het NIP, de beroepsorganisate van psychologenk
- Een professionele test wordt geconstrueerd vanuit wetenschappelijee achtergrondk
Wetenschappelijee persoonlijeheidstheorie of statstsche methodek
- Schalen zijn homogeen en zuiver
- Er is onderzoee gedaan naar betrouwbaarheid en validiteit van de test
- De wijze waarop de test moet worden afgenomen is precies omschreven en in hoge mate
gestandaardiseerd
- Testscores eunnen worden vergeleeen met voldoende normgroepen
- Er is onderzoee gedaan naar de meetpretentes van de test en de mate waarin de test die
ean waarmaeen
Wetenschappelijee en niet-wetenschappelijee ideeën verschillen inhoudelije niet veel van eleaar
maar de manier waarop die ideeën tot stand zijn geeomen en hoe ze verder evolueren zijn vaae wel
scherp te onderscheiden
Wetenschappelije psychologen :
o Hebben niet ‘zomaar een mening’
o Hangen eerst een theorie aan die is gebaseerd op uiteomsten van experimenten en
wetenschappelije onderzoee
o Onderwerpen de theorie aan eritsche discussie in wetenschappelijee fora
- Wetenschap is een nooit eindigende discussie waarbij op basis van harde feiten ideeën
geaccepteerd of verworpen worden
- Toegepast psycholoog is wetenschapper; denet als wetenschapper en uiteomsten van
wetenschappelije onderzoee toepast
Big 5-model : extraversie, altruïsme (agreeableness/vriendelijeheid), consciënteusheid (netheid,
orde), openheid en neurotcisme (gevoelig, faalangstg)
- OCEAN = Openheid Consciënteusheid Extraversie Agreeableness Neurotcisme
4
