Psychologie H6 – Persoonlijkheid en
gedrag
6.1 Wat is persoonlijkheid?
Grofweg kunnen we stellen dat twee factoren ons gedrag bepalen: de omgeving waarin wij
ons bevinden en onze persoonlijkheid. Onze persoonlijkheid verklaart ons gedrag voor zover
dat niet aan de omgeving kan worden toegeschreven.
Het viel Gordon Allport op dat mensen in het dagelijks leven werden beschreven aan de
hand van persoonlijkheidstrekken. Volgens de Engelse psycholoog Hans Eysenck waren er
maar twee persoonlijkheidstrekken nodig om iemands persoonlijkheid te omschrijven;
introversie/extraversie en neuroticisme/stabiliteit.
Introversie/extraversie
De persoonlijkheidstrek introversie/extraversie heef betrekking op de mate waarin
mensen behoefe hebben aan (sterke) omgevingsprikkels.
Neuroticisme/stabiliteit
Iemand die hoog scoort op neuroticisme, ervaart snel stress wanner er een
onverwacht voorval plaatsvindt, piekert veel en heef soms onrealistische gedachten
over wat er gaat gebeuren.
Iemand die hoog scoort op stabiliteit is beter bestand tegen druk en stress en is zich
minder bewust van hoe hij overkomt op anderen.
Big Five
De Big Five zijn ontstaan door scores op vragenlijsten te analyseren. Het doel hiervan was
om zo veel mogelijk verschillen in gedrag te kunnen verklaren met zo min mogelijk trekken.
Openheid: Mensen die hoog scoren op de persoonlijkheidstrek openheid hebben
veel fantasie en gaan actief op zoek naar nieuwe ervaringen. Ze zijn relatief
nieuwsgierig en staan meer open voor afwijkende manieren van denken en afwijkend
gedrag.
Aangenaamheid: Mensen die hoog scoren op de persoonlijkheidstrek
aangenaamheid houden rekening met de belangen van anderen en worden als
sympathieker en altruïstischer gezien dan mensen die hierop laag scoren.
Plichtsgetrouw: Mensen die hier hoog op scoren, kunnen gedisciplineerd te werk
gaan en houden zich aan schema’s en afspraken.
Introversie/extraversie
Neuroticisme/stabiliteit
6.2 Hoe ontstaat persoonlijkheid?
De genetische aanleg is heel bepalend voor iemands persoonlijkheidsontwikkeling
Volgens Bouchard lijkt het erop dat jeugdervaringen gebruikt worden om de
ontwikkeling van de eigen persoonlijkheid te verklaren, terwijl in werkelijkheid
genetische invloeden zeer bepalend zijn
, Uit onderzoek blijkt dat de trekken die gemeten worden met de Big Five door de tijd
geen behoorlijk stabiel zijn
Een zesde persoonlijkheidstrek
De trek heef niet zozeer betrekking op hoe iemand is, maar op de mate waarin hij
verandert in reactie op omgevingsinvloeden, de trek zou daarom veranderbaarheid
kunnen heten.
Deze persoonlijkheidstrek heef invloed op de manier waarop iemand reageert op
risicofactoren in het leven en de mate waarin hulpverlening efect heef.
Mensen die hoog scoren op veranderbaarheid kunnen foreren als ze opgroeien in
een warm en betrokken gezin maar gebroken worden als ze opgroeien in een gezin
met veel conficten.
Mensen die laag scoren op veranderbaarheid hebben minder baat bij een warme
omgeving, maar ervaren ook minder stress bij verwaarlozing.
De mensen die gebukt gaan onder verwaarlozing worden orchideeën genoemd,
terwijl degenen op wie de mishandeling minder invloed had paardenbloemen zijn.
Opgroeien in een gezin met veel conficten is dus waarschijnlijk niet bevorderlijk voor
de sociale ontwikkeling, maar de mate waarin het schadelijk is, is afankelijk van
iemands persoonlijkheid.
Laag scoren op veranderbaarheid leidt ertoe dat iemand aan de ene kant minder
ontvankelijk is voor negatieve omgevingsinvloeden, maar aan de andere kant ook
minder baat heef bij een interventie. Voor mensen die hoog scoren op
veranderbaarheid geldt juist het tegenovergestelde.
6.3 Zelfeeld
Het zelfeeld is volledig subjectief;
De reden dat het zo moeilijk is om een realistisch beeld van jezelf te hebben, is dat
mensen ook nog een andere basisbehoefe hebben: een behoefe aan
zelfwaardering;
Het meten van het zelfeeld van d.m.v. een Twenty Statements Test;
Mensen van westerse komaf zien zichzelf meer als een unieke persoonlijkheid met
kenmerkende persoonlijkheidstrekken, die zij gebruiken om zichzelf te defniëren.
Mensen met een niet-westerse achtergrond defniëren zichzelf sterker aan de hand
van de rollen die zij in het leven vervullen;
Culturen waarin de unieke kenmerken van het individu centraal staan, worden
individualistische culturen genoemd;
Culturen waarin meer waarde wordt gehecht aan verbondenheid met anderen
worden collectivistische culturen genoemd.
We baseren ons zelfeeld deels op onze eigen prestaties en deels op prestaties van anderen.
Hierbij treden drie vertekeningen op;
1. Selectief onthouden: Je onthoud vaak zaken die je wel hebt gedaan en niet de zaken
die je niet hebt gedaan;
2. Selectief waarnemen: Mensen weten wel van zichzelf wat ze hebben gedaan, maar
hebben geen helder beeld wat een ander heef gedaan in een groepsopdracht. Door
deze selecteve waarneming zien we vooral onze eigen bijdrage aan een opdracht;
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper melissasw. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
