Mens en Landschap samenvatting
Hoorcolleges
1. Inleiding
2. Kusten en delta’s
3. Rivieren
4. Wetenschapsfilosofie
5. Exogene natuurrampen
6. Paleoklimaat
7. Gebergten
8. Menselijke klimaatverandering
9. Endogene natuurrampen
10. Aride en tropische gebieden
11. Arctisch
12. Grondstoffen
13. Oceanen
14. Massa extincties
Hoorcollege 1: introductie
,Geofactoren: hierarchie met betrekking tot ecozones
Klimaat:
- Luchttemperatuur, neerslag, stralingsbalans, groeiseizoen
Relief:
- Geomorfologische processen
Hydrologie:
- Afvoer en waterbalans
Lithologie:
- Gesteente
Bodem:
- Bodemklassen, vruchtbaarheid, waterretentie
Vegetatie:
- Flora, groeivormen, successie, omzetting organisch materiaal en nutriënten, biomassa
Fauna:
- Levensvormen, voedsel
Positieve feedback: global warming
Negative feedback: the effect of CO2 on plant growth
Albedo: mate van weerkaatsing van zonlicht
- Laag albedo: weinig weerkaatsing (bos, zee)
- Hoog albedo: veel weerkaatsing (wolken, ijs)
Systemen en evenwichten
, 1. Deterministisch A
- Moeilijk uit evenwicht
- Eenvoudig terug in oorspronkelijke staat
- Gedomineerd door negatieve feedbacks
2. Non-deterministisch B
- Eenvouding uit evenwicht
- Moeilijk terug in oorspronkelijke staat
- Gedomineerd door positieve feedbacks
3. Meervoudig stabiel C
Wanneer raken systemen uit evenwicht?
- Randvoorwaarden veranderen
- Systeemeenheden veranderen
- Processen veranderen
- Moeilijk of niet omkeerbaar
Bijvoorbeeld: ontbossing (versnelde erosie, dunnere bodem, herbebossing lastig door ontbreken
nutriënten en houvast)
Gevoeligheid: mate waarin een systeem of gemeenschap wordt beïnvloed door externe factoren
Rivier/beek: klein systeem, lokale factoren, korte reactietijd, verstoring veel effect
Oceaan: groot systeem, globale factoren, lange reactietijd, verstoring weinig effect
Kwetsbaarheid: mate waarin een systeem of gemeenschap vatbaar is voor externe factoren
Bangladesh: zeespiegelstijging, laagliggende delta, arm, beperkte maatregelen zeer kwetsbaar
Nederland: zeespiegelstijging, laagliggende delta, rijk, deltaplan niet zo kwetsbaar
Veerkracht: mate waarin een systeem of gemeenschap terugveert of herstelt van een prikkel
Veel veerkracht, minder stabiel
Weinig veerkracht, zeer stabiel
Hoorcollege 2: zeeniveau, deltas en kusten
, Zeeniveau: afstand oppervlakte van de aarde, centrum van de aarde (vast punt)
Wat is zeeniveau?
1. Absoluut zeeniveau/ eustatisch zeeniveau
2. Relatief zeeniveau
Probleem:
Aarde is niet rond, diameter rond evenaar paar cm groter dan rond polen door rotatie.
Daadwerkelijk vorm van aarde: de ellipsoide
Als men er vanuit zou gaan dat de aarde rond is dan zou Nederland ongeveer op een hoogte liggen
van -4.876 meter.
Zeeniveau is standaard 0.
Mount everest hoogste berg ter wereld gemeten vanaf zeeniveau maar niet hoogste punt van de
aardekern doordat het dichter bij de polen ligt.
Mount chimborazo: verste punt van aardkern ter wereld, dichterbij evenaar
Epi: vervormen
Geo: verandering door zwaartekracht
Eustatisch zeeniveau: is de afstand tussen het centrum van de aarde en de geoide
- Deze afstand varieert per locatie maar heeft een wereldwijd gemiddelde
Ellipso: plate aardvorm
Geoide: zwaartekracht niet perfect homogeen door gesteente
NAP wordt gedefinieerd als: de hoogte van de geoide in Amsterdam
Als men er vanuit zou gaan dat de aarde ellipsoide is dan zou Nederland ongeveer op een hoogte
liggen van +40 meter
De eustatische zeespiegel veranderd door:
- De hoeveelheid water (klimaat)