Samenvatting voor de kennistoets van de keuzecursus 'Oncologische Zorg'. HBO-V Hogeschool Utrecht. 3e jaar. Aan de hand van de toetsmatrijs aangevuld met informatie uit de lessen.
,Inhoud
Kanker algemeen .................................................................................................................................... 2
Longcarcinomen.................................................................................................................................... 12
VPK zorg: Begeleiding na een slecht nieuws gesprek .......................................................................... 21
Mammacarcinomen.............................................................................................................................. 24
VPK zorg: Obstipatie, misselijkheid en braken .................................................................................... 31
VPK zorg: Gesprek over seksualiteit..................................................................................................... 33
Urogenitale maligniteit......................................................................................................................... 37
Gastro-enterologische oncologie ......................................................................................................... 46
Overleven na kanker............................................................................................................................. 72
Voeding bij kanker ................................................................................................................................ 74
Chirurgische ontwikkelingen ................................................................................................................ 77
Hoofd-hals oncologie ............................................................................................................................ 83
VPK zorg: Radiotherapie, huidverzorging en mondverzorging ........................................................... 91
Hematologische maligniteiten ............................................................................................................. 96
Nieuwe bijwerkingen / toxiciteit ....................................................................................................... 108
Vroegtijdige zorgplanning .................................................................................................................. 112
Neurologische oncologie .................................................................................................................... 113
VPK zorg: Begeleiding van patiënten en naasten .............................................................................. 117
Laatste levensfase bij oncologie......................................................................................................... 118
Dermatologische tumoren ................................................................................................................. 126
Kinderoncologie .................................................................................................................................. 131
Pijn bij kanker ..................................................................................................................................... 141
1
,Kanker algemeen
Oncologie. Hoofdstuk 1: Kanker, diagnostiek en stadiëring.
Epidemiologie en etiologie
De meest voorkomende soort kanker in Nederland in 2016 is huidkanker, op de voet gevolgd
door darmkanker. Daarna komen borstkanker, longkanker en prostaatkanker.
Cijfers over 2016
In 2016 kregen ruim 100.000 mensen kanker. Het betrof 51597 vrouwen en 56853 mannen.
De figuren hieronder laten zien hoe vaak de verschillende vormen van kanker voorkomen. Bij
mannen komt prostaatkanker het meeste voor, gevolgd door darmkanker en huidkanker. Bij
vrouwen komt borstkanker het meeste voor, gevolgd door huidkanker en darmkanker.
Overleving kanker
Het aantal mensen met kanker dat 5 jaar na de diagnose nog in leven is, is toegenomen de
afgelopen jaren. Van degenen die tussen 1999 en 2003 kanker kregen, was na 5 jaar
ongeveer 55% nog in leven. Van de mensen die tussen 2008 en 2012 kanker kregen, was
iets meer dan 60% na 5 jaar nog in leven.
Kanker kreeg zijn naam na een waarneming van de Griekse arts Hippocrates, meer dan
2300 jaar geleden. Hij vond dat de bloedvaten die zich uit een borstgezwel vertakken op
krabbenpoten lijken. Daarom noemde hij de ziekte ‘krab’ en in het latijn ‘Cancer’.
Kanker wereldwijd
• Het aantal kankergevallen wereldwijd blijft groeien
• Wereldwijd sterven er jaarlijks 7,9 miljoen mensen aan kanker
Wat is kanker?
Kanker is een ongecontroleerde deling van lichaamscellen. De cellen kunnen niet meer
stoppen met delen en groeien in omliggende weefsels (infiltratie) en verspreiden door het
lichaam (metastasering).
2
, Terminologie
• Het woord tumor betekent gezwel. Ook veel gebruikt als synoniem voor neoplasie.
• Neoplasie is nieuwvorming.
• Een neoplasie kan goed of kwaadaardig zijn.
• Kanker is een maligne (kwaadaardige) neoplasie.
• Oncologie is de leer van de neoplasie.
Goedaardige tumor
Een goedaardige tumor is geen kanker. het gezwel groeit niet door andere weefsels heen en
verspreidt zich niet door het lichaam. Een goedaardige tumor kan wel tegen omliggende
weefsels of organen drukken.
De ziekte kanker
• Cellen zijn individuen die samen het lichaam vormen.
• In normaal weefsel celdood en deling perfect in balans.
• Celdeling wordt geregeld door DNA (genen).
• DNA is het erfelijk materiaal.
• Genen liggen op 23 paar chromosomen.
• De chromosomen bevatten de blauwdruk voor de cel.
• Een normale cel wordt beïnvloed door veel factoren uit de omgeving. Hierdoor
beïnvloeding van celgroei en functie.
• Door veranderingen in DNA (hoge frequentie fouten) wordt een normale cel een
kankercel.
• De cel heeft de mogelijkheid om eigen groei te controleren verloren.
• De regelgenen zijn ontregeld.
• Regelgenen zijn de genen van de cel die betrokken zijn bij de groei en deling van de
cel. Een cel heeft ongeveer 100 regelgenen.
• Wanneer deze regelgenen door een mutatie ontregeld worden kunnen ze van een
gewone cel een kankercel maken.
• Er zijn twee groepen regelgenen in de cel
• Normaal zorgen fouten in het DNA ervoor dat de cel zelfmoord pleegt aan het einde
van de G2-fase om te voorkomen dat deze fouten doorgegeven worden naar de
dochtercellen.
• Cellen hebben hiervoor een zelfmoord programma: apoptose.
• Het proces van het ontstaan van kwaadaardige tumoren wordt
oncogenese/carcinogenese genoemd.
• Erfelijke en omgevingsfactoren werken samen bij de oncogenese.
Preventie
• Primaire preventie: is gericht op het voorkomen van het ontstaan van kanker.
• Secundaire preventie: is gericht op het zo vroeg mogelijk ontdekken van kanker en
het geven van een adequate behandeling.
• Tertiaire preventie: is erop gericht om de gevolgen van de aandoening zo veel
mogelijk te beperken en een eventuele tweede tumor te voorkomen.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lararikje. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
