1 Criminologie; een terreinverkenning
1.1 De opdracht van de criminologie
Jaarlijks wordt ongeveer 1 op de 5 Nederlanders persoonlijk slachtofer van criminaliteit.
Veel Nederlanders zijn ervan overtuigd dat de criminaliteit is toegenomen. 20 tot 40 procent
voelt zich wel eens onveilig en driekwart van de NL’ers wil dat er harder wordt opgetreden
tegen misdadigers.
Men voelt zich betrokken bij de onderwerpen misdaad en straf, vanwege de identicate
met het slachtofer.
Durkheim wijst erop dat het oproepen van negateve emotes bij criminaliteit een positeve
sociale functe vervult. Door gevoelens met elkaar te delen, bevestgt men zich van de
delende norm besefen. et vergroot ook de saamhorigheid
Informele reactes op misdrijven kunnen vanwege sterke emotes ontsporen. Er kan dan een
zondebokmechanisme optreden, zoals het uitbreken van rassenrellen
Misdaadverhalen kunnen ook leiden tot identicate met de dader. Bij een deel van de
mensen roepen zulke gevoelens vervolgens weer schuldgevoelens op. Op zijn beurt leiden
deze schuldgevoelens tot een roep om strenge bestrafng van de dader, om hiermee de
eigen onbewuste criminele impulsen te corrigeren.
Identicate met dader kan ook gevoelens van mededogen oproepen. Er zijn initateven om
het lot van de gedetneerde te verbeteren, bijvoorbeeld door de kerk of reclassering.
Bij medelijden met de daders worden soms persoonlijke frustrates op de daders
geprojecteerd. Mensen die zich tekortgedaan voelen door de maatschappij, zien de daders
soms als slachtofer van een onrechtvaardige maatschappij. Deze solidariteit met de dader
kunnen gevoelens oproepen van verontwaardiging over het optreden van de overheid. In
extreme gevallen kan dit leiden tot rellen of terroristsche aanslagen op politeagenten.
Sinds de 19e eeuw is er in Nederland een exclusief professionele strafrechtspleging, om
emotes zoveel mogelijk buiten het strafrecht te houden.
Criminologie levert een bijdrage aan een evenwichtge en humane reacte op criminaliteit,
door objecteve informate te geven over achtergronden van crimineel gedrag, efecten
ervan op slachtofers en betekenis van straf voor de dader, slachtofer en maatschappij.
Een criminoloog is iemand die zich beroepshalve toelegt op de bestudering van misdaad en
straf maar daarbij, net als de rechter, juist wanneer de emotes hoof oplopen het hoofd koel
probeert te houden. De criminoloog streef in de oordeelsvorming naar een zo groot
mogelijke mate van objectviteit.
1.2 Wat is criminologie?
Deinite; De criminologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van de
aard en achtergronden van menselijke gedragingen die door de wetgever strafaar zijn
gesteld van de wijze waarop de overheid en de overige maatschappij daarop reageert.
Criminologie is als tak van wetenschap ontstaan in het midden van de 19 e eeuw.
Pagina 1 van 49
, Binnen de criminologie is er een veelheid aan theoretsche gezichtspunten vanwaar de
misdaad kan worden beschouwd; economisch, sociologisch, (sociaal)psychologisch en
biosociaal.
Criminologen leveren ook een bijdrage aan andere disciplines op het gebied van misdaad en
straf.
Men spreekt niet meer van misdadiger, maar van crimineel of delinquent, omdat misdadiger
te hard en veroordelend zou klinken. Na misdadiger kwam in de jaren 70 delinquent, maar
dat verhard nu weer naar crimineel. Verschuiving van woordkeuze hangt samen met de
verharding van de publieke opinie over misdaad en straf.
etgeen onder criminaliteit valt, verschilt van tjd tot tjd en van land tot land. Sommige
strafepalingen verdwijnen door de jaren heen, zoals het bordeelverbod of het uitvoeren
van abortus, maar er komen ook steeds nieuwe strafepalingen bij, zoals het binnendringen
in andermans computerbestanden en verkrachtng binnen het huwelijk.
Nieuwe strafepalingen zijn vaak gebaseerd op internatonale verdragen.
Criminalisering = invoeren van nieuwe wetelijke bepalingen waarop strafsanctes zijn
gesteld.
Decriminalisering = schrappen van bestaande strafepalingen waarop strafsanctes zijn
gesteld.
De inhoud van de strafwet verschilt per tjd en per land, waardoor het wetenschappelijke
object van de criminoloog tot op zekere hoogte zowel tjd- als plaatsgebonden is.
Door de relatviteit van het criminaliteitsbegrip, moet zowel bij historische als internatonaal-
vergelijkende criminologische onderzoeken de nodige voorzichtgheid worden geboden.
Bijvoorbeeld onderzoek naar kenmerken van drugscriminelen in verschillende landen. Deze
conclusie is weinig waardevol, vanwege de zeer uiteenlopende betekenis van drugscrimineel
in de verschillende landen.
1.3 De geschiedenis van de criminologie
De criminologie heef geen oprichtngsakte, wat het moeilijk maakt om te bepalen wanneer
men de geschiedenis van criminologie moet laten beginnen
Van de klassieke oudheid tot de middeleeuwen
Een van de oudste en bekendste geschrifen over misdaad en straf betref de weten die in
circa 1750 v.C. werden opgesteld door koning ammurabi, de Codex ammurabi. Er stonden
naaste regels over familie en handel ook bepalingen in over diefstal, moord en
geweldpleging. Ook was er een bepaling over de schadevergoeding aan slachtofers. Indien
de dader deze niet kon betalen, was de gemeente waar het misdrijf plaatsvond verplicht
deze te betalen. ammurabi schreef de Codex om de goden te behagen.
Denken over misdaad en straf vinden we ook terug bij de oude Grieken. Plato maakte
onderscheid tussen drie soorten mensen op basis van hun zielsdeel. Volgens hem is
Pagina 2 van 49
