Samenvatting Wetenschappelijke Vorming
H1 Sociale geografe all uiierlitaire dilcipliue
De universitaire (sociaal-) geografscce etensccappen ont ikkelen zicc voortdurend in contact met
de samenleving. Hun gescciedenis ordt gekleurd door maatsccappelijke kraccten die naar plaats en
tijd variëren.
In de 19e eeu cadden plaatsen cun isolement verloren en aren ingelijfd in grotere eenceden. De
‘gecele aarde’ as in toenemende mate tot een groot samencangend gebied van productie gemaakt.
Ook informatie as niet meer plaatsgebonden.
Er as sprake van ‘snelverkeer’: de opkomst van trein en tram, auto en stoomsccip. Dankzij cet
‘snelverkeer’ as cet niet meer per se noodzakelijk te onen aar je erkte. Desondanks bleven
steden fors groeien. Modernisering zete door, al as dit een ruimtelijk gediferentieerd proces (stad
vs plateland).
1.1 Expoueut iau eeu moderuilereude lameuleiiug
Geografe erd in Europa gezien als een moderne etensccap aaraan je in een moderne tijd en
samenleving veel kon cebben. Wie ilde profteren van expanderende ereldcandel, moest kennis
cebben van de candelsstromen, delfstofen, producten. Daarnaast as nationalisme rond 1900 een
motor accter de opkomst van de universitaire geografe.
Vanaf de laatste decennia van de 19 e eeu as Europa niet alleen in greep van cet nationalisme,
maar ook van cet kolonialisme. Daarbij as de landkaart een ‘macctsinstituut’, onmisbaar om een
beeld te krijgen van en controle uit te oefenen over gekoloniseerde landen en volkeren. Zonder
kennis van gebieden as cet neerslaan van opstonden of cet uitvoeren van militaire operaties tot
mislukken gedoemd. Dankzij de oorlog erd de geografe een vak dat ertoe deed.
Dankzij een palet van economiscc, educatieve, politieke, nationalistiscce en militaire
omstandigceden erd geografe in cet moderniserende Europa vanaf de laatste decennia van de 19 e
eeu een academiscce discipline.
De visies op geografe aren versccillend, omdat de eerste generatie van origine geen geograaf as
(biologiscce acctergrond, cistoriscce acctergrond).
1.2 traditiouele opiattiugeu iau geografe
Veel geografen rond 1900 cingen een ecologiscce visie aan. Een discipline die de relaties tussen de
mens (samenleving) en natuur (fysiscc milieu/klimaat) onderzocct. Deze visie as nog erg globaal;
nader precisering van cet vakgebied as ge enst.
Geografe als etensccap van: de invloed van de natuur op de mens?
Geografe als etensccap van: de issel erking tussen mens en natuur?
Geografe als etensccap van: de invloed van de mens op de natuur?
Geodeterminisme in Duitsland en de VS
De eerste opvatng ordt ook el fysisch- of geografsch determinisme of geodeterminisme
genoemd en as vooral rond 1900 populair. Er ordt gericct op slecct één factor, de omgeving, en
laten andere factoren buiten besccou ing. Grondlegger van deze opvatng is Friedrich Ratzel. Hij
defnieerde sociale geografe als de studie van de invloed van de natuurlijke omgeving op de mensen,
zijn candelen, denken en gescciedenis. Ratzel as beïnvloed door Dar ins evolutietceorie. Hij
bestuurde coe menselijke groepen zicc aanpassen aan de natuurlijke omstandigceden. Leidt
verandering van de omgeving tot een nieu , aan de omgeving aangepast gedrag?