3.1 Zuivere of fundamentele wetenschap
Bij zuivere wetenschap is het bedrijven van wetenschap doel op zich, bedoeld om de intellectuele
nieuwsgierigheid te bevredigen (curiosity-driven). Maatschappelijk nut hoeft ze niet te hebben. De
ambitie is vorming van theorieën die niet per se bruikbaar in de praktijk zijn, al is dat wel
meegenomen.
De hoogtijdagen van de zuivere wetenschap lijken voorbij. Kennis verwerven louter omwille van de
kennis is een verbleekt ideaal. Tegenwoordig moet kennis direct of indirect klinkende munt
opleveren, of ruimer, ook interessant zijn voor een breder publiek. Vroeger was deze toegepaste
wetenschap niet veel meer zijn dan het vertalen van inzichten uit de zuivere wetenschap voor de
praktijk. Ook universiteiten kunnen niet meer inzetten op uitsluitend fundamenteel onderzoek.
Universiteiten worden tegenwoordig meer als een onderneming gerund dan als een ambtelijke
organisatie of als een het algemeen belang dienende instelling. Het neoliberale model met zijn
nadruk op marktlogica heeft zijn opwachting gemaakt.
Inductief: analyse van gegevens om vervolgens daaruit een theorie af te leiden.
Deductief: op basis van een aantal vooronderstellingen een theorie formuleren die vervolgens in
empirisch onderzoek getoetst wordt.
Naast deze stijlen zijn er nog meer stijlen voor theorievorming en –toetsing.
Experimentele stijl
Experimenteel onderzoek is vooral in de natuurwetenschappen bekend, maar gebeurt – wel minder
vaak – ook in de sociale wetenschappen. Experimenten kunnen plaatsvinden in een laboratorium
waarin proefpersonen opdrachten krijgen (psychologie). Experimenten kunnen ook plaatsvinden in
de ‘echte’ wereld. Vaak gebeurt dat als men wil vaststellen of bepaalde groepen te maken hebben
met discriminatie.
Broken window: een gebroken ruit van bijvoorbeeld een telefooncel is geen probleem zodra het
direct gerepareerd wordt. Zodra duidelijk is dat het glas niet wordt vervangen is dat een signaal dat
niemand zich druk maakt over of zich verantwoordelijk voelt voor de wijk.
Taxonomische stijl
Deze stijl focust zich op het rangschikken, ordenen en indelen van verschijnselen in klassen.
Taxonomie wordt ook wel classificatie genoemd. Het huidige aanzien is minder groot: te veel
beschrijvend, te inventariserend is het verwijt. In de sociale geografie/planologie behoort
regionaliseren tot deze stijl. Regionaliseren was vooral populair ten tijde van de ruimtelijke analyse.
Ze bestaat uit twee varianten:
1. Het opsplitsen van een groot en heterogeen gebied in kleinere meer homogene gebieden op
grond van een bepaald criterium
2. Het samenvoegen van een groot aantal kleinere gebieden in een kleiner aantal grotere
gebieden. Stapsgewijs worden dan gebieden die het meest op elkaar lijken samengevoegd
tot één nieuwe en logischerwijs groter gebied.
Statistische stijl
Onderzoekers die werken in de statistische stijl analyseren groepen mensen en verschijnselen met
behulp van meer of minder geavanceerde statistische methoden. In de jaren zestig en zeventig
, gingen stadgeografen bijvoorbeeld op zoek naar sociaal-ruimtelijke patronen in steden. Met behulp
van statistische methoden werd er gezocht naar ruimtelijke patronen.
3.2 Toegepaste of praktische wetenschap
Anders dan in zuivere wetenschap, bepalen in toegepast onderzoek niet de wetenschap maar de
overheid, bedrijven en/of de maatschappij in brede zin wat er onderzocht wordt. Het wordt daarom
ook betaald door de hetzij bedrijven, hetzij overheden. Wanneer het een onderzoek in opdracht van
de overheid betreft wordt het wel een beleidsonderzoek genoemd. Hand in hand met de opkomst
van de verzorgingsstaat, groeide het aantal onderzoekers dat een baan had bij de overheid zelf (dus
als ambtenaar), dan wel als externe expert werd ingehuurd door de overheid.
Drieluikopvatting
Toegepast heeft niet zoals zuiver onderzoek een doel op zich. Het is een middel (instrument) om te
komen tot wat heet een evidence based policy: een beleid gebaseerd op uitkomsten van
wetenschappelijk onderzoek. Toegepast onderzoek maakt duidelijk wat de oorzaken zijn van een
maatschappelijk probleem. Toegepast onderzoek doet ook toekomstvoorspellingen.
Toegepast onderzoek loopt via de planningscyclus (maatschappelijk probleem diagnose plan
uitvoering evaluatie). Toegepast onderzoek is op zich waardevrij, objectief en onafhankelijk. In het
vaststellen van het probleem zitten echter wel maatschappelijke waarden (probleem of geen
probleem?). Die waarden zijn ook aanwezig in het vertalen van de onderzoeksresultaten en
beleidsaanbevelingen gedaan door de onderzoeker in beleid door beleidsambtenaren. Dit is de
zogenaamde drieluikopvatting, waarin alleen het middelste luik (het onderzoek zelf) waardevrij is.
In de toegepaste wetenschap zijn vier groepen van de partij: onderzoekers, (beleids)ambtenaren,
besluitvormende politici (ministers en wethouders) en commentariërende politici (parlementariërs
en gemeenteraadsleden). Tegenwoordig hebben actiegroepen ook aanzienlijk aan invloed
gewonnen.
Onafhankelijkheid: een klassiek ideaal in het nauw
In de praktijk is het vaak niet gemakkelijk voor onderzoekers om hun onafhankelijkheid te bewaren.
Opdrachtgevers opereren op een kopersmarkt: er zijn vele commerciële onderzoeks- en
adviesbureaus die concurreren om opdrachten. Dit bemoeilijkt een strikt onpartijdige opstelling van
de onderzoekers. Wie te weinig meedenkt met de opdrachtgever kan zijn kansen op
vervolgopdrachten verknoeien.
Vooral als het gaat om gevoelige onderwerpen binnen de politiek en/of media, kan de onderzoeker
van de opdrachtgever meer of minder dwingende suggesties verwachten om in het rapport
uitspraken, bevindingen of aanbevelingen weg te laten, af te zwakken of juist te versterken.
Meerdere werkelijkheden
Elk onderzoek construeert zijn eigen werkelijkheid en bij het gebrek aan een ijkpunt is het moeilijk of
niet te achterhalen welk beeld het meest klopt. Onderzoeken over dezelfde problematiek zijn
gebaseerd op verschillende uitgangspunten, gebruiken verschillende methoden en komen dus tot
verschillende uitkomsten (VB: moet je tijdens een economische recessie bezuinigen of niet?).
Verschillende uitkomsten komen trouwens voor besluitvormers niet altijd ongelegen. Ze baseren zich
op het onderzoek dat hen het best uitkomt, dat het beste aansluit bij wat ze zelf willen. Bovendien:
elkaar tegensprekende onderzoeken kunnen dienen als excuus om de besluitvorming nog maar even
uit te stellen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emma4321. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
